De Eerste Kamer kent naast een ambtelijke organisatie ook een politieke organisatie. Daartoe kunnen worden gerekend de diverse fracties en voorts de Kamercommissies, het College van Senioren en de Huishoudelijke Commissie.
De Eerste Kamer kent vaste commissies en bijzondere commissies. Als werkterrein hebben ze het beleidsterrein van een bepaald ministerie of een onderdeel van dat beleid. Zo heeft elk ministerie minstens één vaste commissie. In vaste commissies zitten van alle fracties één of meer leden.
De voornaamste taak van een commissie is wetsvoorstellen aan een voorbereidend onderzoek te onderwerpen door middel van het wisselen van schriftelijke stukken met de verantwoordelijke bewindslieden
Een groep partijleden die via de kandidatenlijst van een partij verkozen zijn, wordt aangeduid als fractie. Net als in de Tweede Kamer worden fracties geleid door een fractievoorzitter.
In de fractievergadering bepalen alle leden politieke standpunten. Bij stemmingen zullen de fractieleden, in de regel, stemmen zoals in de fractievergadering is besloten.
Vooral in grotere fracties worden de werkzaamheden onderling verdeeld. Per beleidsterrein bereiden één of meerdere woordvoerders de behandeling van wetsvoorstellen voor en zij voeren ook het woord bij de plenaire behandeling.
De Kamervoorzitter wordt bij zijn taak bijgestaan door het College van Senioren. Dit college bestaat uit de fractievoorzitters en de ondervoorzitters van de Kamer.
Het college adviseert de Kamervoorzitter over besluiten die hij op basis van het Reglement van Orde moet nemen. Uitzondering zijn spoedeisende besluiten of besluiten die de voorzitter tijdens een plenaire vergadering moet nemen.
Een belangrijke taak van het college is de advisering van de Kamervoorzitter over de agenda van de plenaire vergadering. Verder is advisering door het College van Senioren verplicht bij de benoeming van ambtenaren van de griffie en de vaststelling van verslagen van commissies.
De Kamervoorzitter en de ondervoorzitters vormen samen de Huishoudelijke Commissie. Zij stelt de ambtenaren van de Kamer aan. De Huishoudelijke Commissie bepaalt tevens de taken en instructies van de (plaatsvervangende) griffiers. De commissie houdt toezicht op de leidinggevende taak van de griffier over de ambtelijke organisatie.
Tot slot stelt de Huishoudelijke Commissie de begroting op voor de uitgaven van de Eerste Kamer (de zogenaamde 'raming').