Dinsdag 26 november 2024, commissies Immigratie & Asiel / JBZ-Raad (I&A/JBZ) en Justitie en Veiligheid (J&V)

Aanleiding

• - 

  De commissies besloten op 15 oktober 2024 om op 12 november jl. gelegenheid te bieden voor het leveren van inbreng voor schriftelijk overleg over de geannoteerde agenda.
• - 

  Op 12 november jl. besloten de commissies het agendapunt aan te houden en heden opnieuw te agenderen.
• - 

  Het verslag van de betreffende JBZ-Raad is ook verschenen (zie agendapunten 3 en 4).

Beslispunt:

Welke fracties wensen n.a.v. de geannoteerde agenda van de formele JBZ-Raad van 10 en 11 oktober 2024 vandaag inbreng te leveren voor schriftelijk overleg met de regering en/of de Europese Commissie?

Toelichting:

In de begeleidende brief bij de geannoteerde agenda van de formele JBZ-Raadbijeenkomst die op 10 en 11 oktober 2024 plaatsvond in Luxemburg, werd de Kamer eveneens geïnformeerd over:

• - 

  de ontwikkelingen om strategische richtsnoeren op te stellen over de meerjarige Justitie- en Binnenlandse Zakensamenwerking in de Europese Unie, en
• - 

  de kabinetsinzet om steun te krijgen voor wijziging van de Terugkeerrichtlijn.

Als bijlage is bijgevoegd een non-paper over laatstgemeld onderwerp dat is opgesteld door Nederland en Oostenrijk en is gesteund door een aantal andere lidstaten. In dit document worden handvatten uiteengezet om de Europese Commissie te helpen bij het voorbereiden van een “opnieuw herzien” wetgevingsvoorstel teneinde terugkeer te vergemakkelijken en te versnellen via een nieuwe juridisch kader. Er wordt o.a. gewezen op het belang van een essentiele paradigmaverschuiving in het terugkeerproces naar verplichtingen en plichten voor de onderdaan van een derde land waarvoor een terugkeerbesluit geldt.

Aanleiding:

• - 

  Op 12 november hebben de commissies het verslag van de JBZ-Raad van 10 en 11 oktober 2024 voor kennisgeving aangenomen (32317, OV). Het onderhavige agendapunt - over de informatieafspraken - is toen wel aangehouden.
• - 

  In de aanbiedingsbrief bij het verslag van de JBZ-Raad wordt de Kamer namelijk (voor de tweede keer) geïnformeerd over (de voortgang van) de onderhandelingen, het krachtenveld en de actuele kabinetsinzet met betrekking tot het richtlijnvoorstel tot vaststelling van minimumvoorschriften ter voorkoming en bestrijding van mensensmokkel (COM(2023)755).
• - 

  Ook zijn de antwoorden binnen op de nadere vragen die zijn gesteld aan de regering over dit richtlijnvoorstel (zie agendapunt 4). Deze staan ter bespreking geagendeerd samen met de antwoorden die zijn ontvangen van de Europese Commissie op de vragen die parallel aan de EC waren gesteld.

Beslispunt:

Wensen de commissies naar aanleiding van de brief van 22 oktober 2024 met de minister van A&M in overleg te treden over de informatie m.b.t. het verloop van de onderhandelingen over de Richtlijn mensensmokkel of nemen zij de informatie voor kennisgeving aan?

Toelichting:

Het volgende wordt in dit kader aangegeven:

“Conform de op 9 april 2024 vastgestelde informatieafspraken met de Eerste Kamer in relatie tot het Voorstel voor een Richtlijn tot vaststelling van minimumvoorschriften ter voorkoming en bestrijding van mensensmokkel (COM(2023)755) wordt bij het verslag van de JBZ-Raad een update gegeven over (de voortgang van) de onderhandelingen, het krachtenveld en de actuele kabinetsinzet met betrekking tot dit voorstel, en specifiek over de dimensie van humanitaire hulpverlening. Een eerdere tussentijdse update werd gegeven in de aanbiedingsbrief bij het Verslag van de JBZ-Raad van 13 en 14 juni. Ten tijde van de informele JBZ-Raad van 22 en 23 juli waren er nog geen nieuwe ontwikkelingen, maar sindsdien is het voorstel onder het Hongaarse voorzitterschap diverse malen binnen lagere Raadsgremia besproken. Hierbij hanteert Nederland het BNC-fiche als uitgangspunt. De verwachting is dat in de aanloop naar de JBZ-Raad van december ten aanzien van de grootste bespreekpunten knopen zullen worden doorgehakt.

Er is met name gesproken over het al dan niet schrappen van het bestanddeel «financieel of materieel voordeel» uit de artikel 3 van het voorstel waarin de strafbaarstelling van mensensmokkel uiteen wordt gezet. Teneinde een tussenweg te vinden tussen de lidstaten die voor en tegen opname van een dergelijk bestanddeel in hun nationale wetgeving zijn is voorgesteld om het bestanddeel in de richtlijn aan te houden, maar wel een explicitering toe te voegen dat lidstaten nationaal niet worden belet verder te gaan in hun strafbaarstelling, aangezien het in deze richtlijn minimumnormen betreft. Nederland staat hier in beginsel positief tegenover, omdat dit bestanddeel momenteel niet in artikel 197a lid 1 van het Wetboek van Strafrecht is opgenomen.

Ook blijft het al dan niet opnemen van een humanitaire clausule een significant bespreekpunt, en zijn meerdere voorstellen besproken. Nederland heeft in deze discussie voortdurend het belang benadrukt dat gevallen niet moeten worden bestraft wanneer sprake is van zuivere humanitaire hulpverlening, maar ook dat opname van een passage over humanitaire hulpverlening niet misbruikt mag kunnen worden door evident criminele smokkelaars en zo het werk van de opsporingsinstanties zou bemoeilijken. Er is daarbij ook aangegeven dat een expliciete humanitaire clausule in het operationele deel van de tekst in dit verband niet direct noodzakelijk en effectief wordt geacht, aangezien het uitsluiten van humanitaire hulp van strafrechtelijke aansprakelijkheid ook door middel van andere wegen te ondervangen is, zoals door middel van algemene nationale strafuitsluitingsgronden, die Nederland zelf ook heeft. Nederland benadrukte dan ook steeds dat opname in de considerans van de richtlijn, met het doel te onderstrepen dat de strafbaarstelling niet mag dienen om humanitaire gevallen te bestraffen, de voorkeur geniet. Dit is conform de lijn zoals eerder met uw Kamer gedeeld.

Nederland droeg daarnaast een tekstvoorstel aan om mensensmokkel onder mensonterende omstandigheden ook als strafverzwarende omstandigheid in artikel 9 op te nemen. Dit voorstel lijkt gesteund te worden door de andere lidstaten.

In lijn met de Motie Veldkamp c.s. is in relatie tot artikel 12 over de rechtsmacht steeds weer het belang benadrukt van een zo ver mogelijk reikende extraterritoriale rechtsmacht-bepaling ten behoeve van een effectieve Europese aanpak van smokkelnetwerken. Wat Nederland betreft zou de richtlijn idealiter een stevige bepaling over de rechtsmacht bevatten, maar lijkt dit in de onderhandelingen voor andere lidstaten geen prioriteit. Derhalve heeft Nederland een tekstvoorstel voor een overweging in de considerans ingediend waardoor lidstaten in de richtlijn in ieder geval worden aangemoedigd nationaal een ruimere (extraterritoriale) rechtsmacht te hanteren dan in de richtlijn wordt opgenomen. De reactie van andere lidstaten wordt afgewacht .“

Op 25 juni jl. besloot de commissie I&A/JBZ-Raad de aangeboden informatie bij het verslag van de JBZ-Raad van 13 en 14 juni 2024 voor kennisgeving aan te nemen.

Aanleiding:

• - 

  De commissie besloot op 6 februari 2023 het richtlijnvoorstel in behandeling te nemen en vragen te stellen aan de Europese Commissie en (tweemaal) aan de regering. De Europese Commissie heeft bij brief van 13 juli 2024 geantwoord.
• - 

  De commissie I&A/JBZ-Raad besloot op 15 oktober 2024 om de bespreking van de antwoorden van de EC aan te houden totdat de beantwoording van de nadere vragen aan de regering door de Kamer waren ontvangen.
• - 

  De regering heeft bij brief van 25 oktober 2024 de nadere vragen beantwoord.
• - 

  De commissies besloten op 12 november jl. om de bespreking aan te houden en vandaag opnieuw te agenderen.

Beslispunt:

Wensen de commissies naar aanleiding van de brieven van 13 juli 2024 en 25 oktober 2024 nader met de Europese Commissie respectievelijk de regering in overleg te treden (desgewenst in samenhang met vragen bij het agendapunt 2 en/of 3) of nemen zij de antwoorden voor kennisgeving aan?

Toelichting:

Op 28 november 2023 heeft de Europese Commissie het richtlijnvoorstel gepubliceerd tot wijziging van minimumnormen ter voorkoming en tegengaan van hulpverlening bij illegale binnenkomst, illegale doortocht en illegaal verblijf.

Schriftelijk overleg

Correspondentie met de Europese Commissie

Bij brief van 12 maart 2024 zijn vragen over het voorstel gesteld aan de Europese Commissie, gebaseerd op inbreng van de leden van de fractie van GroenLinks-PvdA. De antwoordbrief van de Europese Commissie is op 13 juli 2024 ontvangen.

Correspondentie met de regering

Bij brief van 6 maart 2024 zijn vragen over het voorstel gesteld aan de staatssecretaris van J&V, eveneens gebaseerd op inbreng van de leden van de fractie van GroenLinks-PvdA. N.a.v. de antwoordbrief van 25 maart 2024 (36507, D) van de voormalig staatssecretaris van J&V zijn bij brief van 23 april 2024 nadere vragen gesteld, gebaseerd op inbreng van de leden van de fracties van de ChristenUnie en GroenLinks-PvdA gezamenlijk en de leden van de fractie van D66. De antwoordbrief van de minister van A&M is op 25 oktober 2024 door de Kamer ontvangen.

Informatieafspraken

• - 

  Op 9 april 2024 zijn informatieafspraken vastgesteld in relatie tot het aan de orde zijnde voorstel COM(2023)755 over (de voortgang van) de onderhandelingen, het krachtenveld en de actuele kabinetsinzet met betrekking tot dit voorstel, specifiek op de dimensie van humanitaire hulpverlening.
• - 

  Onder agendapunt 3 van deze vergadering staat de bespreking geagendeerd van de aanbiedingsbrief van 22 oktober 2024 bij het verslag van de JBZ-Raad van 10 en 11 oktober 2024 (32317, OV) waarbij de Kamer door de minister van A&M, mede namens de minister van BZK, voor de tweede maal conform de gemaakte informatieafspraken wordt geïnformeerd over de ontwikkelingen rondom het aan de orde zijnde voorstel.
• - 

  Conform deze informatieafspraken is de Kamer voor de eerste maal bij de aanbiedingsbrief van 21 juni 2024 bij het verslag van de JBZ-Raad van 13 en 14 juni 2024 (32317, OR) door de toenmalig minister van J&V, tezamen met de toenmalige minister voor Rechtsbescherming en de staatssecretaris van J&V, geïnformeerd. Deze brief stond geagendeerd in de gecombineerde vergadering van de commissies I&A/JBZ-Raad en J&V van 25 juni jl. en is aldaar door de commissie voor kennisgeving aangenomen.

Beslispunt:

Welke aandachtspunten willen de commissieleden aan de deelnemers van deze bijeenkomst mee te geven?

Toelichting:

Op maandag 2 december 2024 zal in Brussel de vijfde bijeenkomst plaatsvinden van het Europees Parlement (de Commissie Burgerlijke Vrijheden, Justitie en Binnenlandse Zaken (LIBE)) over de 'Evaluatie van de activiteiten van Eurojust'. De uitnodiging voor en conceptagenda van de bijeenkomst zijn ter informatie bijgevoegd.

Ook is ter informatie het strategisch programma van Eurojust bijgevoegd, dat afgelopen week is gepresenteerd (zie ook het nieuwsbericht in Agence Europe).

De leden Croll (BBB) en Janssen (SP) hebben tijdens de vergaderingen van respectievelijk 12 en 5 november jl. aangegeven deel te kunnen nemen aan deze bijeenkomst.

Toelichting:

Op dinsdag 12 november jl. vond de vijftiende bijeenkomst van de Parlementaire Controlegroep (JPSG) Europol in Brusselplaats. Vanuit uw commissie(s) nam het lid Van Hattem (PVV) deel. Dit lid wordt uitgenodigd ter vergadering een korte mondelinge terugkoppeling te geven van de bijeenkomst. De Tweede Kamer werd op ambtelijk niveau vertegenwoordigd. Een verslag van de bijeenkomst zal op een later moment met de commissies worden gedeeld.