Verslag van de vergadering van 19 november 2019 (2019/2020 nr. 7)
Status: gerectificeerd
Aanvang: 16.18 uur
De heer Schalk i (SGP):
Voorzitter. Natuurlijk eerst felicitaties aan het adres van de heer Vendrik voor zijn maidenspeech. Ik zie uit naar mooie debatten met hem en de andere collega's.
Ik ga even terug in de tijd, 400 jaar geleden, naar de Dordtse Synode. Daar viel dat bijzondere besluit, want "Door last van" (of te wel in opdracht van) "de Hoogmogende Heren Staten-Generaal van de Verenigde Nederlanden" werd de Bijbel vertaald, de zogenoemde Statenvertaling. Vanaf volgende week is er een tentoonstelling over de Statenvertaling in de Statenpassage. Maar op die Dordtse Synode werd ook strijd gevoerd tussen remonstranten en contraremonstranten. Wellicht weten sommigen dat de remonstranten de deur werden gewezen van de Grote kerk in Dordrecht, waarna de Remonstrantse Broederschap is ontstaan. De herdenking van dit laatste feit kwam tot uitdrukking in een glossy, genaamd Get out!.
In de genoemde glossy komt de minister van Financiën aan het woord, en ik citeer de heer Wopke Hoekstra: "Kamerleden van ChristenUnie en SGP wezen me op het belang van een Jozefeconomie. Dat spreekt me aan: je moet in goede tijden als deze iets overhouden voor slechte tijden. Mijn opdracht als minister van Financiën is om de samenleving op een verantwoorde manier door te geven aan de volgende generatie." Mooie woorden, en ik houd ze in gedachten bij de verschillende onderwerpen, waarvan ik er al een paar heb aangekondigd tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen.
Eerst iets over de koopkracht van eenverdieners. Sommige mensen denken dat eenverdieners alleen bij de SGP zitten. Was het maar waar. Dan zou mijn partij plotseling op een stuk of tien zetels in deze Kamer uitkomen. En de dertien andere partijen zouden 10% moeten inleveren, maar dat hebben ze er wel voor over. Onderzoek heeft uitgewezen dat eenverdieners in alle partijen zo ongeveer evenredig aanwezig zijn. Voor enkele woordvoerders is wat ik nu vertel oude koek, maar er zijn nogal wat nieuwe woordvoerders. Voor hen, heel kort: het gaat over de oneerlijke belastingdruk die wordt opgelegd aan eenverdieners. Het voorbeeld van iets boven Jan Modaal is overzichtelijk: als tweeverdieners volgend jaar beiden €20.000 verdienen, betalen zij over een gezamenlijk inkomen van €40.000 nog geen €1.500 belasting. Als een eenverdiener diezelfde €40.000 verdient, betaalt hij of zij ruim €9.300 belasting, dus ruim zes keer zo veel. De SGP vindt dat oneerlijk. En het grootste deel van deze Kamer vindt dat oneerlijk. Ik verwijs naar eerdere moties van mijn hand op dit punt, die destijds zijn aanvaard.
Bij de behandeling van het Belastingplan zal dit ongetwijfeld aan de orde komen. Maar nu de minister van Financiën hier is, stel ik toch maar de volgende vragen. Vindt de minister van Financiën deze kloof rechtvaardig? Is hij bereid om volgend jaar stappen te zetten om de kloof te verkleinen? Ik voeg er nog een vraag aan toe, maar die is misschien ook wel voor de staatssecretaris van belang. Anders heb ik te weinig vragen voor hem. Wordt het naast de Jozefeconomie ook geen tijd voor de Jozeftaks? Als hij wil weten waar hij die taks kan vinden, verwijs ik naar Genesis 47:24.
In lijn hiermee heb ik een vraag over de marginale druk. De feiten zijn duidelijk: een enorm hoge marginale druk, het hoogste bij de eenverdiener. Ik weet dat het kabinet er al wat aan gedaan heeft, maar dat is nog lang niet voldoende. Welke stappen gaat het kabinet zetten om de marginale druk te verlagen?
Voorzitter. Een ander thema dat ik graag aan de orde stel, lijkt hier absoluut buiten de orde. Ik wil het namelijk hebben over de Klimaatwet. Niet inhoudelijk, maar vanuit financieel opzicht.
De voorzitter:
Eerst meneer Van Strien.
De heer Van Strien i (PVV):
Dank u wel, voorzitter. Ik heb een vraagje aan de heer Schalk over zijn streven naar gelijkschakeling van een- en tweeverdieners, gewoon voor mijn begrip. Waar streeft de heer Schalk nou precies naar, naar een heffing per gezin of samenwoning of iets dergelijks of naar een vlaktaks, iedereen gewoon exact hetzelfde percentage over het gehele inkomen? Daarmee kun je dat namelijk ook bereiken.
De heer Schalk (SGP):
De vraag van de heer Van Strien legt precies neer waarmee het opgelost wordt. Dat is met of het gezinsinkomen of met de vlaktaks, want die zal op hetzelfde neerkomen. Dan wordt namelijk iedereen gewoon alleen belast volgens zijn eigen inkomen.
De heer Van Strien (PVV):
Ik vroeg de heer Schalk of hij een voorkeur heeft voor het een of het ander. Dat maakt niet uit, begrijp ik.
De heer Schalk (SGP):
Niet als de vlaktaks — dan moet ik wel even duidelijker zijn — daadwerkelijk wordt doorgevoerd zonder de hele toeslagentoestand zoals die hier vandaag op alle mogelijke manieren aan de orde is geweest. Het probleem is misschien niet zozeer die belastingen, maar al die toeslagen en kortingen, zoals de algemene heffingskorting, die dan weer wel of niet worden toegepast enzovoorts. Als je naar een vlaktaks gaat — ik zou dan zelf streven naar een sociale vlaktaks — moet je dat eigenlijk gepaard laten gaan met het afschaffen van allerlei toeslagen. Er werd hier zojuist in dit debat een voorbeeld genoemd. Dat ging over de kinderopvangtoeslag. Stop daar gewoon mee, want die blijkt enorme problemen te veroorzaken. Ga gewoon naar een heel simpel systeem, dat we een aantal jaren geleden ook hadden en nog steeds wel hebben: de kinderbijslag. Doe die toeslagen voor kinderopvang gewoon allemaal in de kinderbijslag. Dat betekent dat elke ouder evenveel geld krijgt voor zijn kinderen en zelf kan bepalen of hij dat gebruikt om zelf de opvoeding van de kinderen ter hand te nemen, om opa of oma in te schakelen dan wel om kinderopvang in te huren. Dan is het eerlijk verdeeld en dan is iedereen een stuk gelukkiger.
De voorzitter:
Meneer Van Strien, derde interruptie.
De heer Van Strien (PVV):
Oké. Ik begrijp dus dat de SGP streeft naar een vlaktaks.
De heer Schalk (SGP):
Heel goed dat dat nog even herhaald wordt. Een vlaktaks zonder toeslagen zou kunnen en als dat niet haalbaar is, zou ik zeggen: laten we naar het gezinsinkomen gaan. Er zijn een heleboel toeslagen en zaken in dit land die wij koppelen aan het gezinsinkomen. Denk aan huurtoeslag en dergelijke. Daarbij wordt gekeken hoe het hele gezin geld verdient, zelfs kinderen boven de 18 worden daarbij gerekend. Bij de gewone belasting, de inkomstenbelasting, wordt ineens de eenverdiener zwaar belast: zes keer zo veel als de tweeverdiener.
De voorzitter:
Dan mevrouw Sent.
Mevrouw Sent i (PvdA):
Ik hoorde de heer Schalk spreken over de Jozefeconomie en de Jozeftaks. Dan kan ik het toch niet laten om aandacht te vragen voor de Jozef-en-Mariaeconomie. Ik hoor heel graag van de heer Schalk welke aanbevelingen hij heeft om de positie van Maria ... Ik vind het zelf zo grappig. Sorry hoor.
(Hilariteit)
Mevrouw Sent (PvdA):
We hebben net vandaag gehoord dat de positie van vrouwen op de arbeidsmarkt heel erg slecht is. Dat is echt een probleem. Hoe denkt de heer Schalk de positie van Maria op de arbeidsmarkt te versterken?
De voorzitter:
Het valt niet mee om dit te notuleren, denk ik. Dan de heer Schalk.
De heer Schalk (SGP):
Ik heb geprobeerd om het uit te leggen, mevrouw ... Ik zou bijna zeggen "mevrouw de voorzitter", maar dan gaat het helemaal fout. Nou ja. Ik heb dat vanmorgen ook gezien in de Volkskrant en toen dacht ik: precies daar gaat het nou om bij de SGP, dat we iedereen op dezelfde manier behandelen. Dan wat er nu gebeurt. Misschien weet u het niet, maar ik heb vorig jaar, of twee jaar geleden, aan de minister-president een grote pil gegeven waarin allemaal brieven zaten van eenverdieners. Heel veel mensen denken dat eenverdieners altijd meneren zijn en dat mevrouw dan thuiszit, maar dat is helemaal niet zo. Dat gebeurt wel, zeker, maar dat gebeurt dus in alle partijen evenveel. Wat zijn dat dan voor mensen? Soms zijn dat militairen die uitgezonden worden, vrouwen die uitgezonden worden als militair. Dan is het heel fijn als die man in staat is om voor de kinderen te zorgen, of andersom, mannen die uitgezonden worden. In die bundel zaten aangrijpende brieven van mensen die geconfronteerd werden met een chronisch zieke partner. Kortom, ik vind het heel grappig dat u zo blij werd van mijn verhaal.
Dan als het gaat over een Jozeftaks of een Mariataks: het maakt mij niet uit hoe we die gaan noemen. Ik vind het wel een mooie term eigenlijk. Laten we een Jozef-en-Mariataks nemen. Alleen is het natuurlijk een andere Jozef waarop u doelt. Dat is de nieuwtestamentische Jozef. Ik had het eigenlijk over de Jozefeconomie uit het Oude Testament.
De voorzitter:
Mevrouw Sent, ten slotte.
Mevrouw Sent (PvdA):
Ik wist dat ik me op glad ijs zou begeven als ik parallellen zou trekken met Jozef en Maria in bijzijn van de heer Schalk, maar toch wil ik hem nog graag vragen om een antwoord te geven — dat heeft hij nog niet gedaan — op mijn vraag hoe de arbeidsparticipatie van vrouwen gestimuleerd kan worden. Wat voor ideeën heeft hij daarover?
De heer Schalk (SGP):
Volgens mij zijn daar ideeën genoeg over in dit land, dus het zou me echt verbazen als die van mij daar ook nog bij nodig zijn. Wat opvalt in het Volkskrantartikel — misschien is mevrouw Sent daar nog niet aan toe gekomen — is dat een paar pagina's verder een heleboel redenen worden gegeven voor hoe dat nou precies komt. Nou, dat heeft er in de meeste gevallen absoluut niet mee te maken dat het SGP-vrouwen zouden zijn om maar iets te noemen. Er zijn gewoon een heleboel vrij neutrale redenen waardoor dat komt en waardoor de positie van vrouwen blijkbaar achtergesteld is. Als mevrouw Sent bedoelt te vragen aan mij wat ik nou vind van de verdiensten van mannen en vrouwen in dezelfde soorten beroepen, is mijn antwoord dat je die gewoon gelijk hoort te trekken. Dat is gewoon glashelder.
De voorzitter:
Hervat u uw betoog, meneer Schalk.
De heer Schalk (SGP):
Zal ik dat doen? Is mevrouw Sent uitgelachen?
De voorzitter:
Hervat u uw betoog.
De heer Schalk (SGP):
Ik had het over een totaal ander onderwerp en dat is de Klimaatwet. Daar ga ik niet inhoudelijk op in, maar natuurlijk vanuit financieel opzicht. Mijn vraag is eigenlijk heel simpel: wat is de appreciatie van de minister van Financiën van het feit dat er een Klimaatwet is aangenomen in beide Kamers waar geen enkele financiële dekking voor is? Dat is toch een werkwijze waar deze minister normaal gesproken tegen is? En als dat nu opeens wel zou mogen, waarom doen we dat dan niet ook bij een aangelegen punt als Defensie en de NAVO-norm, waar we nog lang niet aan voldoen? De NAVO-norm is immers 2% van het bruto binnenlands product. In harde cijfers is dat 16,7 miljard euro. In werkelijkheid staat Defensie voor 10,6 miljard in de Miljoenennota. Daar zit dus nog een gigantisch gat.
Voorzitter. Dit klemt te meer, nu ook de zalmnorm onder druk staat. De meeste mensen weten niet meer wie dit kabinet in het zadel heeft geholpen. Even een geheugensteuntje: eerst ging mevrouw Schippers aan de slag, daarna gaf zij het stokje over aan de heer Tjeenk Willink en uiteindelijk werd de heer Zalm van stal gehaald. En jawel, hij kon het nog. In enkele weken zette hij een kabinet van vier partijen in elkaar. Razendsnel, maar hij had al eerder staaltjes laten zien. Een van zijn grootste verdiensten was dat hij de zalmnorm invoerde. Kort gezegd vereist de zalmnorm een trendmatig begrotingsbeleid. Dat houdt in dat er een vast reëel uitgavenkader is vastgesteld, waarbij de uitgaven niet hoger mogen zijn dan een vooraf afgesproken plafond. Inkomstenmeevallers mogen niet worden gebruikt voor extra uitgaven en inkomstentegenvallers worden worden niet automatisch opgevangen door extra bezuinigingen. Dat is een systematiek waar we in het verleden enorm van geprofiteerd hebben.
Wat wil nu het geval? Het kabinet dat zijn bestaan aan de heer Zalm te danken heeft, gooit diezelfde heer Zalm overboord, althans zijn norm. Stank voor dank? Het kabinet verlaagt de lasten voor huishoudens voor volgend jaar met 2,5 miljard extra. De totale lastenverlichting voor gezinnen komt daarmee volgend jaar op 4,4 miljard euro. Op zich is dat natuurlijk prima. En ik begrijp de vreugde van het kabinet, na alle zware jaren van crisis en herstel van de economie. Maar het begrotingsoverschot loopt mede door dit cadeautje aan de burgers terug van 1,2% van het bbp naar 0,3%. En voor het eerst sinds 1994, het begin van de zalmnorm, laat het kabinet welbewust de eigen begrotingsregels los. Zowel bij de uitgaven als bij de inkomsten worden de vastgestelde plafonds en kaders overschreden, deels om het pensioen- en Klimaatakkoord mee te bekostigen, maar ook om het miljardencadeau aan de burgers mee te financieren. En wellicht wordt er straks ook nog geleend om een investeringsfonds op te zetten. Dit heb ik ook aangekaart tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen. De minister-president probeerde zich hieruit te redden met een voor mij splinternieuwe term, namelijk de kadercorrecties. Ik vond het wel leuk gevonden, maar niet overtuigend. Daarom de volgende vragen over de lastenverlichting. Klopt het dat daarmee de vastgestelde kaders en normen worden overschreden? Moet ik constateren dat daarmee de zalmnorm is losgelaten?
Voorzitter. Naast de lastenverlichting wordt er ook behoorlijk geld gestopt in andere zaken. Ik denk aan het klimaat, aan de aanpassing van de stikstofgehalte, aan extra geld voor het onderwijs, en vandaag is de sociale advocatuur nog genoemd. Wil de minister ons een optelsommetje geven van alle extra uitgaven sinds de presentatie van de Miljoenennota op de derde dinsdag van september? En hoe zijn deze extra uitgaven gedekt? Of zijn dit allemaal kadercorrecties?
Het is mij ook weer te gemakkelijk om de regering alleen maar te kapittelen over uitgaven. Ik wil ook graag een suggestie doen om gelden binnen te halen. Financiën komen immers binnen door belastingen, sociale premies en door bijvoorbeeld boetes. Maar er is meer mogelijk. Met de inkomsten moeten allerlei voorzieningen betaald worden, waar burgers gebruik van kunnen maken. Maar er is ook inzet van middelen waar een opbrengst tegenover kan staan. Ik denk aan de exorbitante kosten voor evenementen, waar massaal politie bij wordt ingezet. Bekend voorbeeld zijn allerlei risicovoetbalwedstrijden.
Een ander simpel voorbeeld werd ons aangereikt door minister Grapperhaus. Hij meldde onlangs bij het debat over de staatswiet dat er zo'n 1.100 dancefeesten per jaar worden georganiseerd. Dat kost heel veel politie-inzet, onder andere omdat er veel pillen geslikt worden, met alle gevolgen van dien. De SGP stelt voor om de kosten voor extra politie-inzet te verhalen op zulke organisaties, zodra duidelijk is dat er bij een dergelijke bijeenkomst verboden middelen worden gebruikt of als er tegen de wet wordt gehandeld. Meer algemeen: de gebruiker betaalt als de wet wordt overtreden. Is de regering bereid om bij allerlei festiviteiten waar consumenten geld voor betalen en waar exorbitante inzet van politie wordt gevraagd, te bezien of de kosten daarvan verhaald kunnen worden op de organisatie van dergelijke evenementen?
Voorzitter. Ter afronding. De minister heeft de ambitie om de samenleving verantwoord door te geven aan de jongere generaties. Hij had het over de Jozefeconomie. Ik hoop op een Jozeftaks. En ik ben benieuwd of de minister en de staatssecretaris een antwoord willen geven in de geest van Jozef. Ik zie daarnaar uit!
De heer Koffeman i (PvdD):
Ik heb met belangstelling geluisterd naar het betoog van collega Schalk. Ik heb Jozef twee keer voorbij horen komen maar Noach niet één keer, terwijl het wel over het klimaatbeleid ging, het na-ons-de-zondvloedbeleid. U stelt steeds de vraag: wie gaat dat klimaatbeleid betalen? Heeft de SGP ook oog voor het feit dat het nalaten van klimaatbeleid ons veel meer gaat kosten dan het voeren van klimaatbeleid? Ik zou graag een reflectie van u hebben op de Noachtaks.
De heer Schalk (SGP):
Dat is een prachtige aanleiding om voor volgend jaar te bedenken of ik volgend jaar in plaats van met Jozef met Noach zal beginnen. U weet dat Noach een ark bouwde voor behoud. Niks mis mee, prima. Hij gebruikte daar trouwens wel hout en pek voor, maar hij redde daarmee heel veel dieren. De Partij voor de Dieren wil ze, geloof ik, allemaal kwijt, in ieder geval de helft.
De heer Koffeman (PvdD):
Het sprak mij heel erg aan dat Noach een enorme dierenbeschermer was, meer dan ik bij de SGP tegenkom.
De heer Schalk (SGP):
Dat kunt u niet zeggen. Hoe weet u dat?
De heer Koffeman (PvdD):
Omdat er heel veel SGP'ers betrokken zijn bij de intensieve veehouderij ...
De heer Schalk (SGP):
Zeker.
De heer Koffeman (PvdD):
... en echt honderden miljoenen dieren daar het slachtoffer van worden. Dat is niet het gedachtegoed van Noach. Het na-ons-de-zondvloedbeleid is dat ook niet, want hij was de enige die niet "na ons de zondvloed" zei, maar dacht: ik ga een boot bouwen. In die zin denk ik dat er alle reden is voor de SGP om een voorbeeld te nemen aan dat Bijbelverhaal en te denken: laten we dat niet nog een keer laten gebeuren en laten we niet de regenboog als enige garantie zien dat het ook niet gaat gebeuren.
De heer Schalk (SGP):
De suggestie dat SGP'ers niet goed voor hun dieren zouden zijn of daar slecht mee om zouden gaan, werp ik ver van mij. Ik heb eerder een discussie gehad met de heer Koffeman over de miljoenen dieren die gedood worden om te eten. In de Bijbel wordt absoluut niet verboden om dieren te eten. Dat weet de heer Koffeman ongetwijfeld nog beter dan ik, want hij heeft zich daar vast en zeker ook in verdiept. We hebben een keer een discussie gehad over het verschil tussen een kip en een koe, om maar wat te noemen. Ik heb toen verteld dat ik onlangs bij een boer was die zo'n 180 koeien had. Het was heel bijzonder. Hij liep door de stal en hij wist van elke koe hoe hij heette, welk geslacht het was, enzovoort.
(Hilariteit)
De heer Schalk (SGP):
Voorzitter. Ik zal even ...
De voorzitter:
We zijn nu via Jozef en Maria bij de stal beland. Sinterklaas moet nog komen. Ik zou u willen verzoeken om terug te keren naar de Algemene Financiële Beschouwingen en dit interruptiedebat af te ronden.
De heer Schalk (SGP):
Daar kom ik op. Ik wil nog even het woord "geslacht" duidelijk maken. Ik bedoelde natuurlijk de stamboom. Hij kende de hele stamboom. Voor een kip is dat veel ingewikkelder, dat geef ik toe. Een boer met 30.000 kippen kent die niet allemaal bij naam.
De heer Koffeman (PvdD):
Ter afronding, voorzitter. Dat is precies het probleem. Ik begrijp waar het woord "geslacht" vandaan kwam. Dat heeft er waarschijnlijk mee te maken dat ze geslacht worden.
De heer Schalk (SGP):
Nee, ik heb uitgelegd dat het met de stamboom te maken heeft.
De heer Koffeman (PvdD):
Ja, dat kan. De Spreukendichter zegt dat de rechtvaardige het lot van zijn dier kent.
De heer Schalk (SGP):
Ja.
De heer Koffeman (PvdD):
Dat is heel moeilijk als je 200.000 kippen in een schuur hebt. Dat zei u zelf al. Daarmee kunt u vaststellen dat het moeilijk is om rechtvaardig te zijn en een megakippenfarm te hebben.
De heer Schalk (SGP):
Ja, maar ...
De voorzitter:
Ter afronding, meneer Schalk.
De heer Schalk (SGP):
Ter afronding. Nog steeds denk ik dat ik duidelijk heb geprobeerd te maken dat zo'n boer in zijn stal het leven van zijn dieren kent. Als een kippenboer met 10.000, 20.000 of 50.000 kippen niet het leven van zijn kippen zou kennen, waren ze binnen een dag dood. Juist omdat hij het leven van zijn kippen kent, floreert die stal en floreren die kippen. Daar waar er misstanden zijn, ben ik het onmiddellijk eens met de heer Koffeman dat we die moeten aanpakken.
De voorzitter:
Dank u wel, meneer Schalk. Dan geef ik het woord aan de heer Gebrandy.