Verslag van de vergadering van 13 juli 2021 (2020/2021 nr. 46)
Status: gecorrigeerd
Aanvang: 16.33 uur
De heer Van Hattem i (PVV):
Dank, voorzitter. Waar een paspoort bij uitstek altijd een symbool is van een soevereine staat en het meest tastbare bewijs dat een burger tot die staat behoort, wordt ook dit instrument steeds meer vanuit Brussel weggeroofd bij de natiestaten en onderdeel gemaakt van de EU-superstaat. Het EU-dictaat dat aan deze wet ten grondslag ligt, beveelt zelfs dat de blauwe EU-vlag pontificaal en full colour op ons paspoort geprint moet worden. In de volksmond werd het oude Nederlandse paspoort dat vanaf de jaren vijftig werd gebruikt, het model-1950, ook wel "het zwarte vod" genoemd — ik heb hier het exemplaar van wijlen mijn opa meegenomen als voorbeeld — voordat dit een mooi bordeauxrood jasje kreeg. Met de blauwe vlag der eurocraten erop kunnen we voortaan beter spreken van "het blauwe vod". In ruil voor die vlag komt de EU met deze nieuwe Europese verordening identiteitskaarten ook even een stuk privacy opeisen. Vanwege deze EU-verordening en middels de voorliggende wet wordt afname van vingerafdrukken voor paspoorten en identiteitskaarten weer verplicht, en dat terwijl Nederland in 2014 zelf had besloten de verplichte vingerafdrukken af te schaffen, omdat dit technisch ondeugdelijk en onwerkbaar was gebleken. Nu komt het niet uit eigen beweging maar op last van Brussel weer terug.
Van de organisatie Privacy First ontving deze Kamer afgelopen week een brief waarin zij punctueel uiteenzette welke juridische belemmeringen zij ziet bij de uitvoerbaarheid van deze wet ten aanzien van de verplichte vingerafdrukken. Vanmiddag hebben we daarover ook nog een petitie in ontvangst mogen nemen. In de memorie van antwoord gaf de staatssecretaris op antwoord op de vraag van onze PVV-fractie over het tegemoetkomen aan eerdere bezwaren tegen het opnemen van vingerafdrukken slechts aan dat in EU-verband onvoldoende medestanders konden worden gevonden. Privacy First wijst echter op diverse bezwaren en belemmeringen. Bij gebrek aan een tweede schriftelijke ronde vraag ik de staatssecretaris in dit debat om op deze aandachtspunten in te gaan.
Allereerst heeft in mei 2016 de Raad van State geoordeeld dat vingerafdrukken in Nederlandse identiteitskaarten in strijd zijn met het recht op privacy wegens een gebrek aan noodzaak en proportionaliteit. Kan de staatssecretaris aangeven hoe dit wetsvoorstel aan deze bezwaren van de Raad van State tegemoetkomt?
Volgens Privacy First is uit Wob-verzoeken gebleken dat het te bestrijden fenomeen van lookalikefraude met ID-documenten zo kleinschalig is dat verplichte afgifte van vingerafdrukken ter bestrijding hiervan disproportioneel en daarmee onrechtmatig zou zijn. Kan de staatssecretaris reflecteren op dit bezwaar en op de eventuele kansen op juridische procedures die op grond hiervan zouden kunnen volgen?
Verder stellen zij dat bij vingerafdrukken in paspoorten en identiteitskaarten enkele jaren geleden sprake zou zijn van een biometrisch foutenpercentage van 30%. Hierbij wordt verwezen naar een brief van staatssecretaris Teeven van 31 januari 2013. In 2011 gaf minister Donner aan dat het zou gaan om een foutenpercentage van 21% tot 25%. Vanwege deze hoge foutenpercentages werden de vingerafdrukken in identiteitsbewijzen in de praktijk niet meer gebruikt. Kan de staatssecretaris aangeven wat thans de verwachting is ten aanzien van foutenpercentages en welke stappen nu zijn gezet om zulke hoge foutenpercentages te voorkomen?
Voorts wordt gesteld dat staatssecretaris Bijleveld in september 2009 vanwege deze hoge foutenpercentages alle Nederlandse gemeenten instrueerde om in principe geen vingerafdrukverificatie uit te voeren bij de uitgifte van paspoorten en identiteitskaarten, omdat bij een mismatch het ID-document retour gezonden dient te worden naar de paspoortfabrikant. Dat zou voor problemen aan gemeentebalies zorgen, zeker bij hoge aantallen. Kan de staatssecretaris aangeven in hoeverre dit beletsel inmiddels weggenomen is? Kan hij daarbij tevens ingaan op het punt dat wij in de schriftelijke ronde hebben voorgelegd, namelijk de situatie bij een defecte chip? De staatssecretaris zegt dat het ID-document dan ook zal worden ingenomen. Maar kunnen burgers dan ook snel een vervangend ID-document krijgen waarmee ze alsnog op reis kunnen? Er zijn tijdelijke paspoorten die worden uitgegeven, waar overigens in Almere vandaag nogal wat problemen mee waren. Zijn die te zien als een gelijkwaardig uitgeefbaar document?
Volgens Privacy First lopen sinds 2016 bij het Europees Hof voor de Rechten van de Mens in Straatsburg diverse individuele Nederlandse rechtszaken, waarin verplichte afgifte van vingerafdrukken voor paspoorten en ID-kaarten aangevochten wordt wegens strijd met artikel 8 EVRM, het recht op privacy. De PVV-fractie heeft niet veel op met het Europese Hof, maar het is wel van belang of dit misschien nog tot problemen gaat leiden. Kan de staatssecretaris aangeven wat de stand van zaken is en wat de te verwachten consequenties zijn voor de uitvoerbaarheid van deze wet?
In 2011 werd de decentrale en geplande centrale opslag van vingerafdrukken na een rechtszaak van Privacy First inzake de Paspoortwet afgeschaft. In hoeverre wordt nu aan die bezwaren tegemoetgekomen?
De argumentatie bij dit wetsvoorstel vanuit de regering is maar magertjes: het moet nu eenmaal van de EU, dus doen we het maar gewoon. Gelet op alle eerdere bezwaren is het maar de vraag of er niet vroeg of laat een politieke verrassing als een duveltje uit een doosje zal komen. Zo'n onaangename verrassing overkwam ook de bewindslieden van het kabinet-Lubbers, in de jaren tachtig, toen zij probeerden een nieuw, fraudebestendig, Europees paspoort te ontwikkelen. Dat leidde uiteindelijk tot een parlementaire enquête, onder leiding van de hier welbekende Loek Hermans, en het opstappen van minister Van Eekelen en staatssecretaris René van der Linden, hier ook welbekend. Kan de huidige demissionaire staatssecretaris dan ook beargumenteren wat hij heeft gedaan om een ambtsopvolger niet met een nare politieke verrassing op te zadelen, gelet op de vele bezwaren op juridisch vlak en ten aanzien van de uitvoerbaarheid?
Voorzitter, tot slot. In de memorie van antwoord geeft de staatssecretaris aan dat onder andere Frontex veel gevallen van paspoortfraude tegenkomt. Dan is het een druppel op een gloeiende plaat om de veiligheidseisen van ID-documenten aan te scherpen terwijl de grenzen wagenwijd open blijven staan. In een EU zonder effectieve grenscontroles en met open grenzen is dit dus ook niet meer dan een schijnoplossing. Wat de PVV betreft hebben we deze EU-bemoeizucht dan ook helemaal niet nodig.
Voorzitter, tot zover in eerste termijn.
De voorzitter:
Dank u wel, meneer Van Hattem. Dan is het woord aan de heer Dittrich namens de fractie van D66.