Verslag van de vergadering van 22 november 2022 (2022/2023 nr. 9)
Status: gecorrigeerd
Aanvang: 17.03 uur
De heer Dessing i (FVD):
Voorzitter, dank u wel. We beleven een rampjaar. Voor het eerst sinds mensenheugenis moeten we hopen dat er deze winter geen Elfstedentocht wordt gereden, want dat kunnen we ons dankzij rampzalig energiebeleid van deze regering niet meer veroorloven. Zouden de Friese wateren dichtvriezen, dan zou dat een enorme aderlating betekenen voor onze schatkist ten laste van onze toekomstige generaties.
Een rampjaar vraagt om een nog breder perspectief bij deze Algemene Financiële Beschouwingen dan gebruikelijk. In deze tijden van rampspoed moeten we niet alleen duidelijk vaststellen wat de regering wel moet doen, maar vooral ook wat de regering niet moet doen. We kunnen ons immers geen fouten meer veroorloven, zei Drees al. Niet alles kan, en niet alles tegelijk.
Vanuit zo'n breed perspectief moeten we eerst vaststellen dat sinds de invoering van het algemeen kiesrecht, nu ruim een eeuw geleden, de Nederlandse regering zich vooral heeft beziggehouden met herverdeling van middelen van bedrijven en huishoudens op basis van financiële criteria. De overheid nam een eeuwlang meer van de veelverdieners en gaf dat geld uit aan of ten behoeve van de mensen die minder verdienden. Deze machine van financiële herverdeling komt nu, na een eeuw van onafgebroken draaien, knarsend aan het eind van zijn economische levensduur. Dat is het best te zien aan de zogenaamde marginale druk. Mensen die bruto meer gaan verdienen, zien hun besteedbare inkomen niet of nauwelijks stijgen. Het doel van deze machine was goed. Het bereiken van spreiding van macht, kennis en inkomen waren de idealen van zowel sociaaldemocraten als liberalen. Maar aan het einde van zijn leven leverde de herverdelingsmachine nog slechts kwalijke bijeffecten. Hij ontneemt mensen namelijk de drang om zichzelf te verbeteren. Hij dooft elke ambitie. Zijn voort stampen is de achterliggende oorzaak van de zesjescultuur. De machine maakt Nederland wereldkampioen parttime werken. Waar het in brede zin op neerkomt, is dat de machine maakt dat het sociale contract in Nederland is verworden tot de slogan "als jullie doen alsof jullie ons betalen, dan doen wij alsof we werken".
Het besteedbaar inkomen van huishoudens staat al 40 jaar bijna stil. Met één middenklasse-inkomen een gezin kunnen onderhouden is inmiddels niet meer vanzelfsprekend. Nu staan mensen nog te dringen in Ter Apel, maar binnenkort is de jongere generatie Nederlanders verworden tot economische vluchtelingen. In eigen land kunnen zij immers geen gezin stichten. Er is geen plaats voor hen. De wachttijd voor een sociale huurwoning is twaalf jaar. Een gewone huurwoning is niet te krijgen. Bij een gemiddelde verkoopprijs van €425.000 verdient slechts 1% van de alleenstaanden genoeg om een woning te kopen. En dat alles na 100 jaar financiële herverdeling.
Ongelijkheid is niet per se slecht. Gelijkheid is ook niet altijd goed. Natuurlijk moet iedere burger toegang hebben tot publieke diensten als onderwijs en gezondheidszorg. Dat is de gelijkheid waar de overheid om moet geven. Maar de doorgeschoten nivellering van de ziektekosten, die bij de start van Rutte-II al pijlsnel weer werd ingetrokken, maakte al pijnlijk duidelijk dat te veel nivelleren geen feest is en dat herverdelen een grens kent.
Voorzitter. Nu de financiële herverdelingsmachine na 100 jaar vastloopt, hebben de regeringspartijen bedacht: we gaan iets anders doen. De regering komt met een nieuw soort herverdeling. Het basisprincipe erachter is helder verwoord door de minister voor Klimaat in zijn Herzberglezing, eerder dit jaar: "Dat is heel simpel: vervuilende zaken worden stap voor stap verboden, schone opties verplicht". Verbieden en verplichten: dat is hoe de nieuwe herverdelingsmachine werkt. Wie zoet is krijgt lekkers, wie stout is de roe.
Er zijn voorbeelden op grote schaal. Eén. De tientallen miljarden SDE-gelden die gaan van energieverbruikers naar bedrijven die geen CO2 produceren. Twee. Het feit dat we meer uitgeven aan het behoud van schrale heidegrond dan aan ontwikkelingshulp. Drie. Dat de minister voor Klimaat meer budget ter beschikking heeft dan de minister voor armoedebestrijding. Er zijn ook voorbeelden in het klein. De miljoenensubsidie geldt voor mensen die een dure Tesla kopen, hoewel die dat geld helemaal niet nodig hebben. En omgekeerd gaat de roe van hogere belastingen over de gewone mensen bij zaken als vlees en suiker, die zij volgens de regering ten onrechte lekker vinden.
Voorzitter. Ik zou deze nieuwe vorm van herverdeling willen omschrijven als morele herverdeling. Nu de financiële herverdelingsmachine vastloopt, bouwt de regering in de begroting een morele herverdelingsmachine die verder kijkt dan Nederland. Bovenaan staat een mooie planeet, gevormd naar een ideaal wereldbeeld. De invloed van het kabinet op de planeet aarde is echter gering. En wat zal die nieuwe machine in Nederland voor bijeffecten opleveren? De eerste vraag is natuurlijk wie bepaalt wat goed en wat slecht is. Wie modelleert een ideaal wereldbeeld en welke maatstaven worden daarbij gehanteerd? Het gaat hierbij om een homogeen wereldbeeld, ontstaan vanuit gewenste consensus op wereldschaal, waarbij er geen ruimte meer lijkt te zijn voor verschillen tussen individuele natiestaten. Er is dus ook geen ruimte meer voor morele ongelijkheid.
Vroeger zagen de kerken de vaststelling van dat wat goed en kwaad is als hun taak. Zij baseerden zich daarbij op de Bijbel. Nu ziet de regering dat als haar taak, waarbij zij zich baseert op internationale verdragen, zoals het verdrag van Parijs, dat zegt dat uitstoot van CO2 slecht is, de richtlijn van de EU, die zegt dat uitstoot van stikstof slecht is, en het Marrakesh-verdrag dat zegt dat immigratie goed is en moet worden aangeprezen. Als het beleid van de regering is om op basis van een heilig boek, dan wel op basis van internationale verdragen, mensen dingen te verbieden of te verplichten, zoals minister Jetten wil, dan krijg je geen politieke gemeenschap van vrije mensen, maar een van heersers en onderdanen. Nederlanders voelen dat aan. Daar ligt de bron van het groeiende wantrouwen in de politiek. De politiek zou in dienst moeten zijn van haar burgers en niet andersom, zoals nu het geval is. Op dit moment zijn de burgers slechts horigen in de wil en de plannen van de regering, slechts uitvoerenden van de gewenste nieuwe wereldorde. Dat is een uiterst zorgelijke constatering.
Daarom is Forum voor Democratie tegen de systematiek van prijsplafonds voor energie, omdat dit de regering een machtsmiddel geeft om door middel van een financiële prikkel een moreel beloningssysteem op te tuigen. Daarom is Forum van Democratie tegen een financiële bonus voor gemeenten die vrijwillig extra asielzoekers opnemen. Daarom is Forum voor Democratie tegen subsidie voor elektrische auto's en extra belastingen voor fossiele brandstoffen. En daarom is Forum voor Democratie tegen een allesomvattend digitaal paspoort dat alle handelingen van de burgers, ook de financiële transacties, kan sturen en controleren.
Ik kom bij het slot van mijn betoog, tenzij er eerst nog een interruptie is.
De voorzitter:
Ik stel voor dat u eerst uw betoog afmaakt. Is dat goed, meneer Backer? Dat is het geval. Daarna de heer Backer.
De heer Dessing (FVD):
Voorzitter. Tot slot. Zoals ik in het begin van mijn betoog zei, is het in tijden van rampspoed noodzakelijk om goed te kijken wat de regering niet moet doen. Mijn fractie vraagt maar om één ding niet te doen: morele herverdeling. Dat is geen taak van de regering. Morele herverdeling is een zaak die pas na dit aardse leven aan de orde komt. Geef de burgers van Nederland hun morele vrijheid weer terug. Laat de burgers weer hun eigen keuzes maken, niet gehinderd door onnodige inperkingen. En laat de regering zich richten op het faciliteren hiervan. Zo kunnen we weer toewerken naar een welvarend en vrij Nederland.
Dank u wel.
De voorzitter:
Dank u wel, meneer Dessing. De heer Backer.
De heer Backer i (D66):
Het is zonde om de heer Dessing in zijn betoog te onderbreken, maar hij maakte het af. Ik ben aan het kauwen op het idee van die morele herverdeling en die vrije burgers. Ik deel uw analyse niet; dat zal u niet verbazen. Maar ik vraag mij wel af: als die burgers vrij zijn, in de lezing van Forum, wat is dan uw morele kompas om die burgers daarin te leiden, of in ieder geval te laten kiezen? En is er dan ook iets waar u voor bent? Ik heb net zeven keer gehoord waar Forum tegen is, maar waar bent u dan voor? En waar gaat dat kompas op wijzen?
De heer Dessing (FVD):
Ik denk dat het verkiezingsprogramma van Forum voor Democratie daar vrij helder over is. Zoals u weet — daar zullen wij het niet onderling over eens worden — zijn wij ervoor om uit de EU te gaan. Wij vinden de EU op dit moment een enorm machtskartel, dat de burger enorm restricteert. Wij zijn ook tegen de euro op dit moment, die natuurlijk enorm slecht is voor Nederland. Met de enorme inflatie die eraan zit te komen, leidt dat tot een catastrofe, waardoor er straks een enorme herverdelingsoperatie op gang zal komen die we gewoon niet moeten willen. En we zijn zoals u weet — daar zullen we het ook niet over eens worden — tegen het hele CO2-beleid en de 1.000 miljard die nodig is om dat uit te voeren. Dat zijn een aantal financiële middelen die ons vrij helder lijken om de burger die financiële vrijheid, en daarmee ook de keuze en de morele vrijheid, weer terug te geven.
De heer Backer (D66):
Het is laat in de middag, misschien moeten we het niet te lang maken. Maar u heeft nu weer drie keer benadrukt waar u tegen bent. Nu nog even dat morele kompas.
De heer Dessing (FVD):
Het morele kompas. Ik denk dat de burgers in Nederland daar heel goed toe in staat zijn. Ik denk dat u de Nederlanders onderschat. Als wij als overheid te veel dat morele kompas zouden moeten faciliteren …
De heer Backer (D66):
Voorzitter, mag ik heel even? Anders is het zonde van de tijd. Ik heb het niet over de burgers. Ik heb het over uw politieke groepering. Waar is uw morele kompas waar u de burgers mee zou kunnen aanspreken? Ik hoor het niet in uw betoog. Ik hoor af en toe wel iets van uw voorganger in andere gremia, maar waar is dat morele kompas dan? Zou u dat kunnen uitleggen? Dat zou interessant zijn.
De heer Dessing (FVD):
Ik denk dat dit buiten de scope van dit debat valt. Ik denk dat ik ga verwijzen naar mijn bijdrage tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen. Daarin heb ik met nadruk een handreiking gedaan en een oproep tot verbinding. Dat lijkt mij een genoeg moreel kompas. En zoals u mij kent, is dat ook mijn insteek.
De heer Backer (D66):
Handreikingen en verbinding, daar ben ik altijd voor. Ik ga nog wat verder zoeken naar dat kompas, maar daar spreken we elkaar nog wel over.
De voorzitter:
Dank u wel. Dan schors ik de beraadslaging en de vergadering voor de dinerpauze tot 18.30 uur.