Verslag van de vergadering van 11 februari 2025 (2024/2025 nr. 18)
Status: ongecorrigeerd
Aanvang: 15.33 uur
Een verslag met de status "ongecorrigeerd" is niet voor citaten en er kan geen recht aan ontleend worden.
De heer Petersen i (VVD):
Voorzitter. Uit het debat van vandaag kan al één conclusie worden getrokken: klimaat en groene groei leven, ook in deze Kamer. Zoals bekend vindt ook de VVD-fractie beleid gericht op duurzaamheid cruciaal. We hebben onze opvatting hierover al verwoord tijdens eerdere debatten hier, onder meer over de Klimaatwet en het Klimaatfonds. Mijn fractie is daarom blij met de aandacht die klimaat en groene groei krijgen van dit kabinet, zelfs met een eigen ministerie en een eigen minister. Tegelijkertijd hebben wij urgente vragen over de snelheid van de uitvoering, met name over het oplossen van de netcongestie, de maatwerkafspraken met grote bedrijven en de bouw van nieuwe kerncentrales. Ook hebben wij vragen over de hoge energieprijzen.
Het regeerprogramma zegt dat het kabinet stevig regie gaat voeren op de netcongestieproblemen. Volgens VNO-NCW staan inmiddels ruim 10.000 bedrijven op de wachtlijst voor een stroomaansluiting of de uitbreiding daarvan, en dit aantal groeit. Welke regie-initiatieven heeft het kabinet inmiddels al genomen? Wat kunnen we tegemoetzien in het lopende jaar 2025 en wat in de rest van deze kabinetsperiode? Welke tastbare effecten verwacht de minister hiervan op afzienbare termijn? Welke mogelijkheden heeft zij om deze effecten te versnellen? Zijn er tried and tested lessen die wij uit andere landen kunnen leren? Met andere woorden, wanneer is dit probleem opgelost?
Tijdens het debat over het Klimaatfonds heeft de VVD-fractie steun uitgesproken voor maatwerkafspraken met grote bedrijven. Het is cruciaal dat we onze kippen met gouden eieren gezond houden. Zij betalen in belangrijke mate de waardevolle voorzieningen waarop wij in Nederland zo trots zijn. Mijn fractie is er dan ook nogal van geschrokken dat ruim een jaar later met slechts één bedrijf bindende afspraken zijn gemaakt. Met tien bedrijven is een intentieverklaring overeengekomen. Met andere woorden, die zitten nog in het allerprilste stadium. Wat is de planning van de minister om met alle vijftien grootste industriële uitstoters bindende afspraken te maken, zodat deze bedrijven voor onze economie behouden zullen blijven, ook op lange termijn? Daarnaast wordt in het regeerprogramma de ambitie uitgesproken om de maatwerkaanpak zelfs uit te breiden. Kan de minister aangeven wat hiervan de status is?
De VVD-fractie is van oudsher groot voorstander van kernenergie. Het is schoon, behoorlijk veilig en het maakt ons land minder energieafhankelijk. Ook op dit punt kan het regeerprogramma op onze instemming rekenen. Het heeft onze fractie dan ook teleurgesteld dat het kabinet er niet in is geslaagd — het is al genoemd — om commerciële partijen te interesseren voor de bouw hiervan. Kan de minister aangeven welke gevolgen deze nieuwe realiteit heeft voor de bouw van de vier kerncentrales in ons land? Welke middelen heeft zij om ook hierop meer tempo te maken? Wanneer kunnen de nieuwe kerncentrales in gebruik worden genomen? Hoe verzekert de overheid zich hierbij van de vereiste expertise om deze kerncentrales zelf te ontwikkelen, inclusief vergunningen, financiering, aanbesteding, bouw en exploitatie? Welke verantwoordelijkheid heeft de overheid voor het werven, opleiden en behouden van cruciale medewerkers? Dit alles is, mild uitgedrukt, nog niet een bewezen forehand van onze overheid.
Wij zijn ook bezorgd over de ontwikkeling van de SMR's. De minister schetst dat de eerste SMR's in Nederland niet voor 2040 in gebruik zullen worden genomen. Sommige deskundigen verwachten zelfs niet voor 2045. Meneer Crone staat precies in de zichtlijn naar de minister; waarvan akte. Onze dringende vraag aan de minister is: hoe kan dit goed, en ook sneller?
De heer Crone i (GroenLinks-PvdA):
Als ik nou maar geen blokkade in het beleid tussen de minister en de VVD creëer … Maar ik ga het toch proberen. Dank voor de brede aanpak die de heer Petersen kiest voor de kernenergie. Ik kom uit de tijd waarin de VVD alles wilde privatiseren: alle centrales, maar ook de energienetwerkbedrijven. Toen wilde al niemand in de private sector Borssele. Nu wil de particuliere sector nog steeds geen enkele kerncentrale. Vindt u dan dat de overheid een bedrijf moet oprichten dat daar 100% verantwoordelijk voor is? Want dat is nu de conclusie van de minister. Niemand wil instappen, zelfs niet als wij een bedrijf garanties geven, zoals in Tsjechoslowakije. Niemand wil dat. Vindt u dan dat er een nutsbedrijf moet komen? Ik zeg expres: nutsbedrijf.
De heer Petersen (VVD):
Wij zijn groot voorstander van kernenergie. Wij vinden het heel belangrijk dat die centrales er komen, om de redenen die ik nu heb genoemd maar ook al bij het vorige debat over het Klimaatfonds, in december 2023. Die dingen moeten er linksom of rechtsom komen, omdat we er fundamenteel in geloven dat dat een cruciaal onderdeel is van de hele energiemix waarvan we in Nederland afhankelijk zullen zijn, niet alleen vanwege het opleveren van de energie, waarvan wij de betrouwbaarheid op een voldoende niveau inschalen, maar het maakt ons ook energieonafhankelijk. Geopolitiek gezien is dat iets wat voor onze fractie ook behoorlijk belangrijk is. Als het op deze manier moet, en niet anders kan, staan wij daar positief tegenover.
De heer Crone (GroenLinks-PvdA):
Dat is een enorme wending. Ik ben blij dat de VVD in het vervolg allemaal nutsbedrijven wil voor alle taken die zij belangrijk vindt. Want dat geldt dan natuurlijk ook voor andere energievormen. Waarom niet? Maar de kernvraag blijft: neemt de VVD alle risico's over tijdens de bouw? De rentelasten, het risico van geen personeel kunnen vinden, en noem het allemaal maar op.
De heer Petersen (VVD):
Meneer Crone heeft vragen opgeworpen die bijna geciteerd zijn uit mijn inbreng van een minuut geleden. Dat zijn precies de vragen die wij aan de minister hebben gesteld. Wij zijn er heel nieuwsgierig naar hoe het kabinet daarnaar kijkt. Wat dat betreft bindt de beantwoording van de minister meneer Crone en mij. Ik kan de minister verzekeren dat dit niet heel vaak gebeurt. In dat opzicht maakt het ons extra nieuwsgierig.
Mevrouw Visseren-Hamakers i (PvdD):
Een intrigerend debat tussen de twee heren. Even om het scherp te krijgen: de VVD pleit dus voor investeringen in kernenergie. Dat zijn significante investeringen, zoals ik in mijn betoog ook mooi op een rijtje heb gezet. Is de VVD bereid om die investeringen als overheid alleen te doen? Vindt de VVD dat de investeringen het waard zijn, ook gezien het feit dat uranium een niet-hernieuwbare energiebron is? Dus die investering is per definitie maar voor een aantal decennia rendabel. Wat vindt de VVD daarvan?
De heer Petersen (VVD):
De VVD vindt dat de kerncentrales er moeten komen, omdat die in onze ogen een cruciaal onderdeel zijn van de mix. Daar heb ik het al over gehad. Daarnaast vinden wij het ook vanuit geopolitiek oogpunt belangrijk dat die centrales er komen, want dat maakt ons minder energieafhankelijk. Tegelijkertijd hebben wij vragen aan de minister, maar dat zijn precies de vragen die ik heb gesteld. Maar misschien sluit u zich ook aan bij meneer Crone en mij, maar dan vanuit uw perspectief, in de zin dat wij nieuwsgierig zijn hoe de minister perspectief kan geven bij de vragen die wij hebben gesteld. Maar dat is ook de reden waarom we die vragen hebben gesteld. Wij zijn dus benieuwd hoe de minister daarop zal reageren en welk perspectief zij zal geven.
Mevrouw Visseren-Hamakers (PvdD):
Ik ben niet alleen geïnteresseerd in het antwoord van de minister. Dat ben ik zeker, maar ik ben ook geïnteresseerd in het antwoord van de VVD-fractie in deze Kamer. Misschien kunt u dus nog reflecteren op de vragen die ik zojuist heb gesteld.
Daarnaast heb ik in mijn betoog ook gezegd dat het huidige gebruik van kernenergie juist geopolitieke consequenties heeft. The last time I checked, had Nederland geen uranium op z'n eigen grondgebied. Wij kopen dus uranium in. Dit wordt opgewerkt in fabrieken in Rusland. Daar heb ik ook een vraag over gesteld aan de minister. Kernenergie is dus helemaal geen oplossing om die geopolitieke consequenties van ons energiebeleid op te lossen. Hoe kijkt u daarnaar?
De heer Petersen (VVD):
Het is een beetje naïef om te veronderstellen dat er met één druk op de knop een groot probleem is opgelost. Elk voordeel heeft dus z'n nadeel, om een voetballer te citeren. Maar ik citeer ook graag de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid uit het kabinet-Lubbers, Jan de Koning. Hij zei: als het niet kan zoals het moet, dan moet het maar zoals het kan. Dat is een belangrijke invalshoek. Die kiezen wij bij dit soort belangrijke vraagstukken, want picture-perfect krijg je het misschien nooit. Daarom heb ik ook die vragen gesteld aan de minister. Ik ben namelijk oprecht benieuwd naar het perspectief van het kabinet hierop. Dan kunnen wij daarmee weer onze gedachten verder ontwikkelen.
De voorzitter:
Tot slot, mevrouw Visseren.
Mevrouw Visseren-Hamakers (PvdD):
Ik constateer dat ik geen antwoorden krijg op mijn vragen, dus ik probeer het nog een keer. Wat vindt u van het feit dat er voor het huidige gebruik van kernenergie in Nederland uranium wordt opgewerkt in Rusland?
De voorzitter:
Tot slot, meneer Petersen.
De heer Petersen (VVD):
Wij zouden liever minder afhankelijk zijn van landen die geopolitiek gezien niet per se met ons meewerken, maar ik zeg opnieuw: als het niet kan zoals het moet, dan moet het maar zoals het kan. Ik ben benieuwd naar de antwoorden van de minister, om te zien welk perspectief zij kan geven, ook op hoe zich dat verder zal gaan ontwikkelen vanuit haar beleving.
De voorzitter:
Vervolgt u uw betoog.
De heer Petersen (VVD):
Ten slotte, voorzitter. De VVD-fractie vraagt aandacht voor de energieprijzen in Nederland. Die zijn cruciaal voor ons vestigingsklimaat en ons concurrentievermogen. In het hoofdlijnenakkoord is afgesproken dat de energieprijzen niet significant uit elkaar mogen lopen met die in de buurlanden. Kan de minister een overzicht geven van waar Nederland nu staat? Zijn de zorgen hierover van ons bedrijfsleven terecht? Welke beleidsmaatregelen heeft het kabinet in petto om ons land hierbij aantrekkelijk en internationaal concurrerend te houden? De VVD-fractie ziet de antwoorden van de minister met veel belangstelling tegemoet. Wij sluiten graag af met de aanmoediging: geef gas!
De voorzitter:
Dank u wel, meneer Petersen. Dan geef ik het woord aan mevrouw Aerdts namens de fractie van D66.