Verslag van de vergadering van 7 juli 2025 (2024/2025 nr. 37)
Status: ongecorrigeerd
Aanvang: 14.28 uur
Een verslag met de status "ongecorrigeerd" is niet voor citaten en er kan geen recht aan ontleend worden.
De heer Crone i (GroenLinks-PvdA):
Dank u wel, voorzitter. Dit is een belangrijk debat. Het gaat om een wet die een overgang vormt naar een definitieve regeling voor box 3. Wij staan hier wel met gemengde gevoelens. We moeten straks tegen heug en meug voor iets gaan stemmen wat misschien anders had gekund. En dan zijn er ook nog uitvoeringsproblemen, waar net al naar werd gevraagd.
Voorzitter. De overgangswet bepaalt dat we nu naar een ander systeem overgaan dan we hadden. We hadden sinds 2001 een eenvoudig stelsel. De aanname was: iedereen kan een rendement van 4% halen; daarover heffen we 30% belasting en dan betaal je de facto 1,2%. Maar inmiddels hebben we jarenlang ervaring gehad met een rendement van 0% of bijna 0% voor sommige spaarrekeningen. We kunnen dus niet meer op een werkelijk rendement van 4% rekenen. Maar daarmee is het nog niet automatisch een aantasting van het eigendomsrecht. Overigens zijn de verschillen zeer groot. Sommigen haalden veel méér rendement, met name bij aandelen en vastgoed. Iedereen die normale ETF-beleggingen had, heeft de afgelopen jaren een gemiddeld rendement van 10% gehad. In 2019 was het 31% en in 2020 18%. In 2022 was het minder: -18%. Maar daarna werd het toch weer 25% en 26%. Wij vinden dan ook dat het recht overeind moet blijven dat ook vermogenden bijdragen aan maatschappelijke voorzieningen en een vergelijkbare belasting betalen als werkenden met een inkomen uit arbeid. 30% is een heel laag tarief voor mensen die werken. Die betalen allemaal meer, tot zelfs bijna 50%. Er wordt nu veel minder belasting geheven op rendement uit vermogen. Lage inkomens betalen dus veel meer aan de maatschappelijke voorzieningen dan vermogenden. Die dragen hun steentje niet bij. Overigens is het goed om te weten dat box 3 niet over de gewone mensen gaat. Dat denken mensen vaak: nou heb ik eens een paar duizend euro op mijn rekening staan en dan moet ik betalen. Nee, de meeste mensen — de helft, geloof ik — hebben een rekening met niet eens een paar duizend euro. Die vallen buiten alle heffingen van box 3, want er is een vrijstelling van €115.000 voor partners. Daarnaast telt het eigen huis niet mee en de pensioenen ook niet. Het is dus een heffing die alleen geldt voor de echt vermogenden. En naarmate je meer vermogen hebt, is je draagkracht natuurlijk groter. Als je bijvoorbeeld twee ton vermogen hebt na de vrijstelling, betaal je uiteindelijk maar €1.200, namelijk 1,2% over het tweede ton. Dat is dus helemaal niet zo veel: twee ton hebben en dan €1.200 betalen.
Voorzitter. Daarom is mijn eerste vraag aan de staatssecretaris: heeft de Hoge Raad niet strikt juridisch eenzijdig geredeneerd vanuit het eigendomsrecht? We moeten het natuurlijk doen met de uitspraak van de Hoge Raad, maar het is toch een algemeen aanvaard fiscaal beginsel dat je niet alleen naar de techniek kijkt, maar ook naar de draagkracht, naar wie wat kan dragen? Dat doen we bij alle belastingen. De draagkracht van vermogenden speelt nu helemaal niet meer mee. Ik zou aan de staatssecretaris willen vragen of hij ook heeft overwogen om op grond van draagkracht weliswaar te accepteren dat er een lager, meer marktconform forfait is, maar daarbij te kiezen voor bijvoorbeeld een hoger tarief, zeg van 40%. Die draagkracht is er bij grote vermogens. Voor nog grotere vermogens kan er misschien zelfs een tarief van 50% gelden. Kan dit niet alsnog mee worden genomen voor het jaar 2026, en misschien voor 2027 en 2028 als er meer uitstel komt voor het nieuwe stelsel?
Over draagkracht gesproken: heeft de staatssecretaris ook gekeken naar box 2? Dat is natuurlijk de echte pretbox voor vermogen. Alleen al het feit dat iedereen hem aanduidt met die naam, geeft wel aan dat dat zo is. In de pretbox, box 2, zit 500 miljard. Dat is niet ondernemersvermogen; dat is in veel gevallen vermogen van mensen die hun geld parkeren waar het goedkoper is, waarover dus geen belasting of uitgestelde belasting wordt betaald. Met alleen een kleine tariefaanpassing is daar de laatste twee jaar al 5 miljard en 6 miljard, bij elkaar 11 miljard, boven de raming binnengehaald. Een kleine tariefaanpassing in 2026 zou dus misschien wel weer 5 of 6 miljard uitlokken van mensen die hun uitgestelde belasting naar voren halen en daarmee een bijdrage leveren in plaats van te blijven beleggen of consumeren. Staatssecretaris, bent u dus bereid om het geld te halen waar het zit? Dit is namelijk een deugdelijke dekking. Minister Heinen en u hamerden er vorig jaar in de Voorjaarsnotadiscussie nog keer op keer op: als er maar een deugdelijke dekking is. Nou, dit is er één, naast de tariefaanpassing die ik net noemde. Maar de kern is nu dat we in ieder geval voorlopig bij een stelsel met forfaits blijven, maar dan met meer gesplitste forfaits, die laag zijn voor spaargeld en hoger voor andere beleggingen, zoals vastgoed en huurinkomsten. Op basis daarvan gaan de mensen nu geld terugkrijgen vanaf het jaar 2017 totdat de nieuwe wet er zal zijn. Dit is een eenzijdige aanpak, want wie minder dan het forfaitaire rendement heeft gehaald, krijgt een digitaal formulier en kan zijn geld terugkrijgen, mits hij dat kan aantonen, maar wie meer rendement heeft gehaald dan het forfait, heeft geluk, want die hoeft niks bij te betalen. De staatssecretaris zal dat wel bevestigen. Maar daarmee hebben we wel weer een eenzijdige aanpak, die toch vooral nuttig zal zijn voor de mensen met de hoogste vermogens. Dat blijkt overigens ook uit de cijfers, want de staatssecretaris geeft in de antwoorden keurig aan dat meer dan de helft van de kleinste groep ontvangers van de miljarden die we hiervoor uittrekken hoog vermogend is.
Voorzitter. Dit kan dan helaas niet eens een breedgedragen voorstel worden, want tot mijn grote verbazing hebben CDA, PVV, ik geloof zelfs ook de ChristenUnie, en CDA tegengestemd. Ik wilde dus aan u vragen: hoe breed is het draagvlak in het kabinet voor dit soort eerlijke maatregelen? Dit zijn toch geen wonderlijke dingen? Ze slaan een enorm gat in de begroting als ze tegenstemmen. Door onze steun heeft u natuurlijk toch een meerderheid gehaald. Dat moet wat waard zijn. Maar het verbaast me heel erg. Ik heb er in elk geval niks over gehoord van de ChristenUnie, maar ik hoop het straks wel van deze partijen te horen. Zij slaan een gat van miljarden in de begroting door hiertegen te stemmen. Voor andere punten, waar ook al veel bezuinigingen zijn, is dan geen geld. Ik zou zeggen: haal het geld waar het is; dan zou u hier best wat meer kunnen halen.
Voorzitter. Dan is de uitvoering van het geheel natuurlijk nog een bijzonder geval. Rode vlaggen betekenen niet per se dat het niet mag, want wij mogen alles overrulen als politiek, ook rode vlaggen van de uitvoering. Maar er is toch ook veel verzet. Laat ik maar beginnen bij de vastgoedsector. Daar denken ze allemaal dat het niet kan. Ik wilde er dus nog een toelichting op vragen waarom de kosten van verhuur enzovoort niet kunnen worden afgetrokken. Ik vind dat verder niet nodig, want ik zou er dan tegenover stellen: als u die kosten aftrekbaar wilt maken van het forfaitair rendement, gaat u dan wel meer betalen als u er meer uithaalt dan het forfaitair rendement? Misschien kan ik de staatssecretaris vragen om een beetje out of the box te denken, out of box 3 en 2. Als de vastgoedsector die kostenaftrek dus wil, moeten ze ook accepteren dat ze meer betalen dan het forfaitair rendement als ze hoge rendementen hebben. Het is niet van twee walletjes eten, maar het is gelijk oversteken. Ik ben dus benieuwd naar uw reactie hierop. Die rendementen zijn natuurlijk wel hoog, want je kunt natuurlijk naar de huren kijken en naar de nieuwe Huurwet, maar de waarde van het vastgoed is natuurlijk gigantisch gestegen, met vele procenten per jaar, en dat nu al twintig jaar lang. Er is dus wel wat te halen.
Ik heb nog een andere vraag. Wat verwacht u van een eventuele massaclaim, of van de claim vanuit een aantal belastingadviseurs? Hebben die kans of hebben die geen kans? Ik denk dat ze niet zo'n grote kans hebben, want het wetsvoorstel is nu gunstiger dan als u de strakke lijn van de Hoge Raad had gevolgd. Ik denk dan dus: al gaan ze procederen — dan kunnen ze weer jaren tijd rekken en heel veel kosten maken — ze kunnen uiteindelijk niet over dit voorstel heen, omdat u nog onder de Hoge Raad zit.
Voorzitter. Het is onbegrijpelijk dat we nu dus miljarden aan belastinggeld gaan overmaken naar de meest vermogenden, waarbij het grootste deel terechtkomt bij de kleinste groep. Het herstel kost 16,6 miljard, waarvan slechts de helft wordt teruggehaald bij de vermogenden. De andere helft komt uit de inkomstenbelasting, die iedereen betaalt, en uit de staatsschuld, die uiteindelijk ook iedereen moet terugbetalen. Dat is de consequentie van het relatief te laag belasten van de vermogens.
Ik ben echt stomverbaasd. Er is een motie aangenomen van D66 en mijn partij, van Stultiens en Vijlbrief, om die onrechtvaardigheid te herstellen: laat de vermogenden de lasten niet afwentelen op de werkende mensen. Ik kijk nou toevallig naar de VVD, als ik het heb over de werkende mensen. Wat gebeurt er? Het gebeurt dus wel. Nota bene de VVD, de BBB, het CDA en de ChristenUnie hebben tégen deze motie gestemd, die gelukkig wel is aangenomen. Ik neem aan dat u zo dadelijk bij de Miljoenennota ook hier wel degelijk de steun heeft. Ik verwacht straks natuurlijk een reactie van de VVD, van het CDA, van de BBB en de ChristenUnie, op de vraag of zij ook hier kiezen voor de werkende mensen en zeggen: er moet inderdaad een groter deel van die 16 miljard teruggehaald worden bij de vermogenden. Ik heb wat suggesties gedaan over de tarieven in box 2. Ik ben benieuwd hoe de staatssecretaris daarop reageert.
Dan nog even de uitvoering. Dat kan heel kort, want ik wil graag een toelichting hebben op de vraag of u voldoende mensen binnenhaalt voor de 1.800 die nodig zijn. Ligt u op schema met de uitvoering? Gaat dit niet ten koste — vraag ik zeer nadrukkelijk — van de uitvoering van het oplossen van de toeslagenaffaire? Het zou natuurlijk helemaal dramatisch zijn als de mensen met meer dan twee of drie ton, of met miljoenen nu een enorme belastingteruggave geserveerd krijgen ten koste van het tempo dat toch al zo laag ligt bij de toeslagenaffaire. Hoe ligt uw prioritering op dit punt? Nogmaals, het is wel bijzonder dat wij het kabinet wederom aan een meerderheid moeten helpen. Ik kan er niet genoeg van krijgen. Ik ben heel benieuwd of de staatssecretaris mede namens collega Heinen een antwoord kan geven op de vraag: hier was een deugdelijke dekking voor, dus waarom hebben de coalitiepartijen er dan toch nog tegengestemd? Ik ben heel benieuwd naar het antwoord.
De voorzitter:
Dank u wel. Dan is het woord aan mevrouw Moonen namens D66.