De parlementaire uitwisseling* tussen de Nederlandse en de Poolse senaat begint voor ons met een mooi pak informatie van het onvolprezen Centraal Informatie Punt CIP. In de bussiness class zitten we woensdag allemaal met de neus diep in deze blauwe stukken. Frappant om daar ook landgenoten van AIVD en IND te treffen: het verkeer NL-Polen is kennelijk intensief.
Meteen de eerste middag een vol programma. Gesprekken met om te beginnen de voorzitter van de senaat prof. Pastusiak, onze gastheer. Het gaat allemaal heel formeel met toespraken van de voorzitters van beide delegaties over en weer. Maar de sfeer is hartelijk en ontspannen. Dat is bij het gesprek met de voorzitter van het congres anders. De heer Borowski legt uit dat hij rechtstreeks uit een verhit debat in de Sejm over de EU aansluiting komt. De stress is voelbaar en er volgt een dringend verzoek om meer steun aan Polen, eindigend in: "Amen". Als we daarna vanaf het balkon de congreszaal inkijken zien we de voorzitter de vergadering heropenen. Hij wijst op onze aanwezigheid en de bijna 450 leden applaudisseren om het verzoek om hulp te onderstrepen.
De commissie van Buitenlandse Zaken en Europese Integratie is ruim vertegenwoordigd en wordt voorgezeten door mw. prof Grabowska. Één voor één stellen de leden van beide delegaties zichzelf voor. Onze voorzitter vertelt iets over zijn agrarische afkomst en het verloop van zijn loopbaan van aanvankelijk niet doorgestudeerde boerenzoon tot uiteindelijk minister en Kamervoorzitter. Er ontstaat een wat persoonlijker sfeer, waarop wordt voortgebouwd in de kontakten de volgende middag en avond. Dan snel naar de minister van Buitenlandse zaken, die met de deur in huis valt. Hij is voor structurele hervorming van de landbouw. Daarnaast heeft deze dynamisch overkomende bewindsman een plan om jonge mensen in de EU landen met elkaar in contact te brengen met behulp van ICT. Daarbij inbegrepen is een idee het ghetto van Warschau virtueel te herbouwen als basis voor een gedachtewisseling over omgaan met verschillen en voorkomen van discriminatie. Wij informeren voorzichtig naar minder leuke uitlatingen over Polen door sommige nieuwe kamerleden in het recente TK debat over de EU. Hoe zijn die overgekomen? De directeur Europese zaken stelt ons gerust: de kranten hebben die nogal badinerend gebracht. Intussen zijn bij mij allerlei bellen gaan rinkelen. Onze multiculturele discussie in Nederland zou je op EU niveau moeten tillen!
In de loop van de verschillende gesprekken ontwikkelt het Nederlandse verhaal zich steeds verder. De banden tussen Nederland en Polen vanaf de Gouden Eeuw, de Poolse bevrijders in WO II, die vervolgens in Nederland bleven. De vele banden tussen individuele Nederlanders en Polen. De jumelages tussen 140 gemeenten. Het belang van parlementaire diplomatie, omdat uiteindelijk de EU toetreding door de bevolking moet worden geaccordeerd bij stemming in het parlement. Dat het naast de agrarische en economische belangen uiteindelijk gaat om vrede en veiligheid in Europa.
De volgende dag een interessante ontmoeting met President Kwasniewski. Maar het gesprek met regeringsleider Leszek Miller vervalt, wegens buitenlands verblijf voor EU besprekingen. In plaats daarvan zien wij in het Historisch Museum de film "En toch Warszawa". Bloedstollende beelden van pogingen tot totale verwoesting, om niet te zeggen Endlösung van de inwoners en de stad. En toch daarna beelden van de wederopbouw vanaf de puinhopen, schepje voor schepje. Twee jaar geleden bij een parlementaire uitwisseling naar Letland en Litouwen onder leiding van Jeltje van Nieuwenhoven dezelfde confrontatie met het verschil tussen Oost en West Europa. Hier ging na het eind van WO II de buitenlandse overheersing gewoon door, tientallen jaren lang.
Geen wonder dat de oriëntatie op het Westen zo sterk is en op het extreme af. De klok staat hier op dezelfde tijd als bij ons, het is dus om vier uur 's middags al pikdonker begin december. Iets anders is dat de Polen zich nauwelijks lijken te realiseren dat Nederlanders een recessie ervaren en zorgen hebben over stijgende werkeloosheid. Voor hen is het Westen steenrijk en zij zien het onderhandelingsaanbod over de landbouwsubsidies als onbegrijpelijke gierigheid. Onze voorzitter legt uit dat NL een zuinige volksaard heeft. Wij willen graag efficiënte en transparante besteding van verstrekte middelen. Daar komt nauwelijks reactie op.
Vrijdag in het regeringsvliegtuig naar Gdansk vertelt Pastusiak, dat hij na zijn studie in Washington een boek met anekdotes over First Ladies of America heeft geschreven. Ook tijdens het diner de vorige avond bracht hij met veel zelfspot de ene Poolse anekdote na de andere ten beste. In Gdansk worden we door de gouverneur en de burgemeester rondgeleid langs prachtige Amsterdamse gevels, maar dan gekleurd in pastel tinten. De tocht eindigt bij een jaarlijks bierfestijn van mijnwerkers. Onze aanwezigheid is een uitonderhandeld precedent, want eigenlijk zijn dames daar niet gewenst. Als we de platen aan de wand zien en in de zangbundels wordt duidelijk waarom. Na één uur verlaten de vrouwelijke leden de bijeenkomst, vóór de aanvang van de bierdrinkwedstrijd. Het bierfestijn van de vrouwen vindt in een aanmerkelijk meer gepolijste ambiance plaats. De liederen zijn er niet minder vrolijk om, maar de door de tolken vertaalde teksten geven wel weer hoe veel traditioneler dan in Nederland de positie van vrouwen hier is.
Zaterdag zit onze Poolse reis er weer op: om 15.00 uur staan we weer op Schiphol. Zo'n trip verlengt het leven: je bent een paar dagen weg, maar het lijken wel weken. Wij zijn zeer in de watten gelegd door de Poolse delegatie én door onze ambassade. Al was het soms moeizaam converseren via tolken - vaak is Russisch en niet Engels hun tweede taal - het waren heel boeiende en plezierige kontakten. Hopelijk lukt het ons de Poolse senaat voor een tegenbezoek uit te nodigen.
*Van 4 - 7 december 2002 heeft een Eerste-Kamerdelegatie een werkbezoek gebracht aan Warschau en Gdansk. De delegatie bestond, naast de Voorzitter Ir. G.J.M. Braks (CDA), uit de leden Prof.dr. P.B. Boorsma (CDA), mevr. Prof.mr.dr. E.M. Kneppers-Heijnert (VVD) en mevr. Mr. I.Y. Tan (PvdA), en werd begeleid door mevr. Mr. E.C. Janssen (plv. griffier).
Deze column is op persoonlijke titel geschreven