De Inter-Parlementaire Unie (IPU ), gevestigd in Genève, is de oudste internationale samenwerkingsorganisatie van parlementen; zij is opgericht in 1889. Doelstelling van de IPU is het overlegforum te zijn voor alle democratisch gekozen parlementen in de wereld om de vrede en de samenwerking tussen de volkeren te bevorderen en de representatieve democratie te verankeren. Er zijn 180 parlementen lid van de IPU en de organisatie telt 14 geassocieerde leden.
Vergaderingen
De Inter-Parlementaire Unie komt twee keer per jaar in plenaire zitting bijeen. De ene keer (in het najaar) is dat in Genève, de andere keer (in het voorjaar) in een land dat optreedt als gastland van de conferentie. De najaarszitting dient als voorbereidende vergadering van de voorjaarsconferentie. Dan worden door de commissies voorstellen geformuleerd voor de onderwerpen die in de voorjaarsvergadering geagendeerd worden en waarmee de hoofdlijnen van de discussie in de voorjaarsvergadering worden vastgelegd.
Gedurende een kalenderjaar organiseert de IPU allerlei conferenties over onderwerpen die vallen binnen het werkterrein waarop de organisatie zich richt, zoals het bevorderen van democratie, gendergelijkheid, mensenrechten, duurzame ontwikkeling, vrede en veiligheid, global governance en jongeren. De Nederlandse delegatie neemt in principe alleen deel aan plenaire vergaderingen.
Nederlandse delegatie
Nederlandse delegaties naar zittingen van de IPU zijn wisselend van samenstelling. Per 1 januari 2023 zijn alle leden van de Staten-Generaal lid van de vereniging 'Nederlandse Groep der Inter-Parlementaire Unie' tenzij men kiest voor een opt-out. Deze vereniging kent een bestuur dat bestaat uit leden van de beide Kamers. Het bestuur wordt bijgestaan door een ambtelijk secretaris, de griffier Interparlementaire Betrekkingen. Delegaties naar zittingen van de IPU worden na aanmelding door de leden in overleg met het bestuur samengesteld. Per Assemblee wordt een delegatie van maximaal vijf leden afgevaardigd.
Organisatie IPU
Commissies en geopolitieke groepen
De IPU kent vier vaste commissies waarin alle nationale delegaties vertegenwoordigd zijn. Dat zijn:
-
-Standing Committee on Peace and International Security
-
-Standing Committee on Sustainable Development, Finance and Trade
-
-Standing Committee on Democracy and Human Rights
-
-Standing Committee on United Nations Affairs.
Naast deze vier vaste commissies bestaan enkele bijzondere commissies en adviesgroepen:
-
-het Committee on Human Rights of Parliamentarians
-
-het Committee on Middle East Questions
-
-de Group of Facilitators For Cyprus
-
-het Committee to Promote Respect for International Humanitarian Law
-
-de Advisory Group on Health
-
-het Forum of Women Parliamentarians en het Forum of Young Parliamentarians.
De commissies bereiden de rapporten en de voorstellen van resoluties aan de plenaire vergaderingen voor. In oktober 2023 is Fatimazhra Belhirch (D66, EK) namens de 12+-Groep gekozen in het bestuur van het Committee on Peace and International Security. Hendrik-Jan Talsma is in maart 2024 gekozen tot voorzitter van de Committee on Middle East Questions.
De zes geopolitieke groepen, waarbinnen afstemming over zowel inhoudelijke als meer strategische onderwerpen (bijv. verkiezingen/ benoemingen voor functies binnen de IPU) plaats vinden zijn: de Afrikaanse groep, de Arabische groep, de Azië-Pacific-groep, de Eurazië-groep, de Latijns-Amerikaanse en Caraïbische groep en de 12+-Groep. Nederland behoort tot de laatste groep van Westerse landen.
Bestuursorganen
Het belangrijkste bestuursorgaan van de IPU is de Governing Council (GC) waarin ieder lid-parlement met drie leden is vertegenwoordigd. De GC heeft het recht de President van de IPU te benoemen, de planning van de activiteiten van de IPU te sturen en op de uitvoering van besluiten van de plenaire vergadering toe te zien. In de vergaderingen van de GC, die voorafgaand aan de plenaire vergaderingen worden gehouden, worden ook de agenda’s van de plenaire vergaderingen vastgesteld, inclusief de keuze van een zogenaamd supplementary item. Verder wordt beslist over de toelating van nieuwe lid-parlementen, over het houden van andere dan plenaire vergaderingen, over het instellen van andere dan de vier vaste commissies, over de begroting en de rekening en over de benoeming van een secretaris-generaal.
Een vast onderdeel tijdens iedere voorjaarsbijeenkomst vormt de bijeenkomst van vrouwelijke parlementariërs. Over de uitkomsten van deze bijeenkomsten wordt gerapporteerd aan de plenaire vergadering.
Een tweede belangrijk bestuursorgaan is het Executive Committee, dat bestaat uit de President van de IPU en vijftien leden uit verschillende lid-parlementen, van wie er ten minste drie vrouwen dienen te zijn. Voordrachten tot benoeming komen uit de geopolitieke groepen. Het Executive Committee stelt ten behoeve van de GC een jaarplan van werkzaamheden van de IPU op en houdt toezicht op de uitvoering van de besluiten van de plenaire vergadering en van de GC en op het functioneren van de secretaris-generaal en het ambtelijk bureau van de organisatie. De secretaris-generaal van de IPU heeft de ambtelijke leiding over het secretariaat te Genève en vertegenwoordigt de IPU extern.
Association of Secretaries-General (ASGP)
De Griffiers van de lid-parlementen van de IPU kunnen lid worden van de Association of Secretaries-General (ASGP), een forum dat zich richt op het uitwisselen van informatie over ontwikkelingen in parlementaire werkwijzen, procedures, technieken, management en beheer. De ASGP vergadert parallel aan de plenaire vergaderingen van de IPU.
Wat doet de IPU?
De activiteiten van de IPU richten zich op het bevorderen van contact, coördinatie en uitwisseling van ervaring tussen parlementen en parlementariërs. Daartoe zendt zij ‘questionnaires’ rond en geeft zij handboeken en studierapporten uit.
Onderzoek
De IPU onderzoekt specifieke vraagstukken van internationaal belang , zoals duurzaamheid, geweld tegen vrouwen en kinderen, positie van vrouwen op de arbeidsmarkt, ICT in het parlement, vluchtelingen, migratie. Ook probeert het IPU door middel van haar publicaties parlementen en parlementariërs op te wekken tot actie.
Mensenrechten
De IPU maakt zich voorts sterk voor de mensenrechten, ook voor die van parlementariërs. Ten aanzien van de mensenrechten werkt de IPU samen met de VN en met een groot aantal regionale interparlementaire organisaties, zoals de Raad van Europa en het Pan-Afrikaanse Parlement.
Niet gouvernementele instellingen
Ook met niet gouvernementele en niet-parlementaire instellingen tracht zij haar doelen te bereiken. De samenwerking met de VN, wier doelstellingen door de IPU worden gedeeld, krijgt in toenemende mate aandacht, vorm en resultaat. De IPU heeft mede daartoe een klein kantoor geopend in New York. Een gezamenlijke opdracht zien de VN en de IPU in het realiseren van de Millenniumdoelstellingen.
Ontstaansgeschiedenis
De oprichting van de IPU kwam voort uit de wens van twee pacifistische parlementariërs uit Engeland en Frankrijk in de jaren ’70 en ’80 van de 19e eeuw om door middel van arbitrage en overleg over vredeskwesties oorlogen te voorkomen en vrede te bevorderen. De Britse parlementariër William Randal Cremer en zijn Franse collega Frédéric Passy worden gezien als de 'founding fathers' van de IPU. Beiden wonnen de Nobel Vredesprijs voor hun werk. Na een eerste bilaterale ontmoeting tussen parlementariërs uit beide landen in oktober 1888 in het Grand Hotel in Parijs werd besloten tot jaarlijkse herhalingen van deze ontmoetingen, die open zouden staan voor geïnteresseerde volksvertegenwoordigers uit andere landen. Op 30 juni 1889 werd, in aanwezigheid van parlementariërs uit Frankrijk, Engeland, België, Spanje, Denemarken, Hongarije, de Verenigde Staten en Liberia besloten de conferentie om te vormen tot een permanent instituut.
De IPU droeg bij tot de instelling van het Permanent Hof van Arbitrage in Den Haag in 1899 en inspireerde mede tot de oprichting van de Volkerenbond in 1919 en de Verenigde Naties in 1945.
Voor meer informatie kunt u terecht op de site van de IPU