Dinsdag 10 december 2024, commissies Immigratie & Asiel / JBZ-Raad (I&A/JBZ) en Justitie en Veiligheid (J&V)

Beslispunt:

Geeft de geannoteerde agenda van de formele JBZ-Raad van 12 en 13 december 2024 de commissies aanleiding tot schriftelijk overleg of neemt zij deze voor kennisgeving aan?

Toelichting:

In de begeleidende brief bij de geannoteerde agenda van de formele JBZ-Raadbijeenkomst die op 12 en 13 december 2024 zal plaatsvinden in Brussel, wordt de Kamer voorts geïnformeerd over:

• - 

  de migratiesamenwerking met Marokko;
• - 

  de minimumduur van het inreisverbod;
• - 

  de herziening van terugkeerwetgeving;
• - 

  een korte appreciatie van het rapport van de voormalig Finse premier Sauli Niinistö “Safer Together: Strengthening Europe’s Civilian and Military Preparedness and Readiness” over het versterken van de weerbaarheid van de Europese Unie, en
• - 

  twee bijeenkomsten rondom de JBZ-Raad waaraan de minister van Justitie en Veiligheid deelneemt.

Als bijlage is bijgevoegd het derde kwartaaloverzicht van EU-wetgeving op het terrein van AenM en JenV.

• A) 

  geprioriteerde onderwerpen uit de geannoteerde agenda voor de commissies I&A/JBZ-Raad en J&V:
• - 

  Raadsconclusies strategisch visumbeleid (a-punt) (aanname zonder discussie)

Naar verwachting zullen Raadsconclusies worden aangenomen over een strategischer visie op het Europese visumbeleid, waarover geen inhoudelijke discussie meer is voorzien.

• - 

  Interoperabiliteit (gedachtewisseling) (E230001)

Naar verwachting informeren de Europese Commissie en EU-Lisa de JBZ-Raad over de stand van zaken op de voortgang van de implementatie van het Entry/Exit Systeem (EES) en het Europees Systeem voor Reisinformatie en -autorisatie (ETIAS). De huidige EES-verordening biedt geen juridische basis voor een flexibele start, vanwege de verwerking van persoonsgegevens. De Europese Commissie brengt in kaart of een gefaseerde start van het EES mogelijk is en zal naar verwachting (kort) voorafgaand aan deze JBZ-Raad een voorstel hiertoe met de lidstaten delen.

NB. In het kader van de behandeling van wetsvoorstel Gebruik biometrie bij automatische grenscontrole in de commissie I&A/JBZ-Raad heeft een schriftelijk overleg plaatsgevonden over het uitstel van de invoering van het Entry/Exit-systeem (EES) (36300, A). De commissie besloot op 26 november jl. om deze brief te betrekken bij de inbreng voor het verslag over Wetsvoorstel gebruik biometrie bij automatische grenscontrole (36300), welke heden is geagendeerd in de solo vergadering van de commissie I&A/JBZ-Raad onder agendapunt 4.

• - 

  Verordening ter voorkoming en bestrijding van seksueel misbruik van kinderen (algemene oriëntatie) (E220021)

Het Voorzitterschap is voornemens tijdens de JBZ-Raad tot een algemene oriëntatie op de richtlijn ter bestrijding van seksueel misbruik en seksuele uitbuiting van kinderen te komen. Het voorstel is onderdeel van de EU-strategie voor een effectievere aanpak van seksueel kindermisbruik en richt zich op de strafbaarstelling van seksueel misbruik, de opsporing en vervolging daarvan door de rechtshandhavingsautoriteiten en een versterking van preventie en ondersteuning aan slachtoffers.

• - 

  Europees Openbaar Ministerie (EOM) (stand van zaken) (E130041) Naar verwachting zal het Voorzitterschap de JBZ-Raad informeren over enkele actualiteiten met betrekking tot het EOM.

• - 

  De strijd tegen drugshandel en georganiseerde criminaliteit (voortgangsverslag)

Het Voorzitterschap zal de stand van zaken toelichten van de prioriteiten op het gebied van georganiseerde criminaliteit aan de hand van het op 18 oktober 2023 gepubliceerde EU-stappenplan voor de bestrijding van drugshandel en georganiseerden criminaliteit. Op het moment van schrijven is nog geen document beschikbaar.

• - 

  Het gebruik van kunstmatige intelligentie op het gebied van justitie (lunchbespreking tijdens Justitie-dag en aanname raadsconclusies)

Het Voorzitterschap is voornemens om tijdens deze werklunch te spreken over de inzet van kunstmatige intelligentie in het Justitie-domein. Aanvullende informatie over de invulling van de werklunch is op het moment van schrijven nog niet beschikbaar. Naar verwachting zal het Voorzitterschap ook de conclusies over het gebruik van kunstmatige intelligentie op het gebied van justitie ter aanname voorleggen tijdens de JBZ-Raad.

• - 

  Russische agressie tegen Oekraïne: strijd tegen straffeloosheid (stand van zaken)

Het Voorzitterschap zal de ontwikkelingen om straffeloosheid voor internationale misdrijven in Oekraïne tegen te gaan, toelichten. Op het moment van schrijven zijn er nog geen onderliggende documenten beschikbaar.

• - 

  Overige onderwerpen Binnenlandse Zaken-dag: werkprogramma van het aantredend Voorzitterschap

Het aankomend Poolse voorzitterschap zal haar prioriteiten op het terrein van veiligheid en migratie delen.

• - 

  Overige onderwerpen Justitie-dag: EU-VS onderhandelingen inzake e-evidence (E180016)

De Europese Commissie zal toelichting geven over de onderhandelingen tussen de EU en de VS over grensoverschrijdende toegang tot elektronisch bewijs voor justitiële samenwerking in strafzaken (e-evidence) die op 19 en 20 november te Brussel plaatsvonden.

• B) 

  geprioriteerde onderwerpen van de geannoteerde agenda voor de commissie I&A/JBZ:
• - 

  Staat van het Schengen gebied: Uitvoering van de prioriteiten voor de jaarlijkse Schengenraadcyclus: veiligheidsverhoging door digitalisering (gedachtewisseling)

Voor de Schengencyclus van 2024-2025 heeft de Europese Commissie drie prioriteiten geïdentificeerd: 1) het vergroten van de weerbaarheid van de buitengrenzen en het tegelijkertijd consolideren van digitalisering; 2) het vergroten van de effectiviteit van het terugkeersysteem; en 3) het vergroten van de interne veiligheid. Waarschijnlijk zal het Voorzitterschap deze bespreking van de Raad willen richten op prioriteit 1.

• - 

  Migratie en asiel; a. aanpak van migratie en b. implementatie van hervormingen op het gebied van migratie en asiel (gedachtewisseling)

Er zal een brede discussie over de aanpak van irreguliere migratie en de voortgang op de implementatie van het Asiel- en Migratiepact plaatsvinden. De Europese Commissie zal naar verwachting de voortgang toelichten over de volle breedte van het migratieterrein.

• - 

  Innovatieve partnerschappen (werklunch Binnenlandse Zaken-dag)

Gesproken zal worden over innovatieve partnerschappen.

• - 

  Richtlijn inzake minimumvoorschriften ter voorkoming van migrantensmokkel (algemene oriëntatie) (E240003)

Conform de op 9 april 2024 vastgestelde informatieafspraken met de Kamer over het voorstel voor de nieuwe mensensmokkelrichtlijn (COM(2023)755) wordt bij deze geannoteerde agenda een update over de voortgang gegeven. Deze nadere informatie is separaat ter bespreking geagendeerd onder agendapunt 3.

Aanleiding:

• - 

  In de geannoteerde agenda van de JBZ-Raad van 12 en 13 december 2024 (zie agendapunt 2) wordt de Kamer (voor de derde keer conform de gemaakte informatieafspraken in het kader van het ingestelde parlementair behandelvoorbehoud) geïnformeerd over (de voortgang van) de onderhandelingen, het krachtenveld en de actuele kabinetsinzet met betrekking tot het richtlijnvoorstel tot vaststelling van minimumvoorschriften ter voorkoming en bestrijding van mensensmokkel (COM(2023)755).

Beslispunt:

Wensen de commissies naar aanleiding van de brief van 3 december 2024 met de minister van A&M in overleg te treden over de informatie m.b.t. het verloop van de onderhandelingen over de Richtlijn mensensmokkel of nemen zij de informatie voor kennisgeving aan (en acht zij de informatieafspraken ook afgerond)?

Toelichting:

Eerdere updates werden gegeven bij verslagen van de JBZ-Raad. Sinds de JBZ-Raad van 10-11 oktober 2024 is het voorstel diverse malen binnen lagere Raadsgremia besproken. Op 27 november jl. is het bereikte compromisvoorstel in het Coreper besproken met het oog op het bereiken van een Algemene Oriëntatie in deze JBZ-Raad. Over de voortgang van de procedure schrijft de regering: "Het kabinet is voornemens op de JBZ-Raad met het voorliggend compromisvoorstel in te stemmen. Tijdens het Coreper van 27 november jl. tekende zich reeds een gekwalificeerde meerderheid af. Nederland heeft in het Coreper de intentie uitgesproken het voorstel op de JBZ-Raad te steunen, maar maakte daarbij nog wel een verwijzing naar de met de Eerste Kamer gemaakte bijzondere informatieafspraken over dit wetsvoorstel. Het kabinet acht deze informatieafspraken met verzending van deze geannoteerde agenda afgerond."

De regering geeft verder de volgende aanvullende informatie over bedoeld voorstel:

“Nederland heeft in de onderhandelingen op grote lijnen de inzet zoals geformuleerd in het BNC-fiche behaald. Het kabinet acht het bereikte compromisvoorstel een welkome stap voorwaarts ten opzichte van het huidige EU-kader, waarin zaken slechts summier zijn geregeld. De verdere harmonisering van het mensensmokkeldelict kan Europese samenwerking in de aanpak van mensensmokkel verbeteren en komt tegemoet aan een wens van de Nederlandse opsporingsdiensten. Het voorliggend compromisvoorstel is daarnaast goed verenigbaar met de bestaande Nederlandse strafbaarstelling en implementatie van de nieuwe richtlijn zal naar verwachting slechts beperkte wijzigingen in het nationaal stelsel vergen. In algemene zin is de tekst ten opzichte van het Commissievoorstel op een aantal fronten wel wat minder dwingend gemaakt, zoals bij de rechtsmachtbepalingen en de strafverzwarende omstandigheden. Het onderdeel uit het Commissievoorstel over het strafbaar stellen van het publiekelijk aanzetten tot illegale binnenkomst, doortocht of verblijf heeft niet kunnen rekenen op steun bij de lidstaten, en is derhalve geschrapt. Nederland ondersteunde dit omdat niet tot een afdoende duidelijke omschrijving gekomen kon worden. Het kabinet is tevreden dat met het voorliggend voorstel er voor verschillende gekwalificeerde varianten van mensensmokkel nu geharmoniseerde minimumnormen voor strafmaxima worden vastgesteld. De minimumnorm voor het strafmaximum bij de verschillende gekwalificeerde varianten van mensensmokkel is ten opzichte van het Commissievoorstel voor het basisdelict hetzelfde gebleven (3 jaar), maar voor een aantal zwaardere varianten op aandringen van verschillende lidstaten van 10 naar 8 jaar gegaan, en voor de variant met de dood tot gevolg van 15 naar 10 jaar. Nederland zit hier nationaal boven, en had dan ook hogere minimumnormen voor de strafmaxima kunnen accepteren. Een door Nederland ingediend voorstel om mensensmokkel onder mensonterende omstandigheden ook als strafverzwarende omstandigheid op te nemen, is in het voorstel opgenomen. Daarnaast is op aandringen van Nederland de verwijzing naar ‘uitbuiting’ als strafverzwarende omstandigheid verwijderd om vervlechting met het mensenhandeldelict te voorkomen.

Met betrekking tot de kwestie of er sprake moet zijn van ‘financieel of materieel gewin’ in de strafbaarstelling, en de daaraan gerelateerde humanitaire uitzonderingsclausule, is de kabinetslijn - zoals ook uitgedragen naar de Eerste Kamer - overeind gebleven. Naar mening van het kabinet is in het compromisvoorstel een goede balans gevonden tussen het enerzijds voorkomen dat zuiver humanitaire hulpverlening gecriminaliseerd wordt, en anderzijds het voorkomen van onnodige belemmeringen voor de rechtshandhavingspraktijk. Het bestanddeel ‘financieel of materieel gewin’ in de strafbaarstelling wordt aangehouden, met daarbij wel in een overweging de toelichting dat lidstaten nationaal verder mogen gaan dan deze minimumnorm, en dus ook gedragingen mogen criminaliseren waarbij geen sprake is van financieel of materieel gewin, of waar dit niet bewezen kan worden. Dit laatste is belangrijk aangezien dit bestanddeel in onze nationale strafbepaling niet is opgenomen, en dit ook niet wenselijk wordt geacht, omdat het Openbaar Ministerie dan een aanvullende bewijslast zou krijgen. In een overweging over humanitaire hulp - en dus niet in de operationele tekst zoals sommige lidstaten wensten - wordt daarnaast benoemd dat de richtlijn niet begrepen moet worden als nopend tot het strafbaar stellen van hulp aan naaste familieleden of het bieden van humanitaire hulp en het voorzien in basisbehoeften van migranten, binnen de op dat vlak toepasbare nationale en internationale regels.

Voor wat de minimumnormen inzake de rechtsmacht is Nederland tevreden dat in een door Nederland bepleite overweging lidstaten worden aangemoedigd om nationaal verder te gaan dan de gestelde minimumnormen inzake rechtsmacht. Nederland had idealiter een meer verplichtende en verdergaande bepaling in het corpus van de richtlijn zelf gezien, maar hiervoor was onvoldoende draagvlak. Dit in verband met het nationale wetsvoorstel dat de eigen extraterritoriale rechtsmacht voor mensensmokkel beoogt te verbreden , en de motie van het voormalig lid Veldkamp (NSC) c.s. over het benadrukken van het belang van rechtsmacht in het EU-kader."

Op maandag 2 december jl. vond tussen 15:00 en 18:00 uur in Brussel, België, de vijfde bijeenkomst plaats van het Europees Parlement (de Commissie Burgerlijke Vrijheden, Justitie en Binnenlandse Zaken (LIBE)) over de 'Evaluatie van de activiteiten van Eurojust'. Vanuit uw commissie(s) nam het lid Janssen (SP) deel. Dit lid wordt uitgenodigd ter vergadering een korte mondelinge terugkoppeling te geven van de bijeenkomst. Een ambtelijk verslag van de bijeenkomst zal op een later moment met de commissies worden gedeeld.

Ter herinnering: overzicht openstaande correspondentie

In vervolg op het appel van 26 juni 2024, is op 25 september jl. laatstelijk gerappelleerd met betrekking tot alle openstaande correspondentie waarvan de reactietermijn verstreken is. De verwachte beantwoordingstermijn is in de toelichting opgenomen.