Dinsdag 17 december 2024, commissie Digitalisering (DIGI)

Beslispunt

Hoe wenst de commissie, na kennisneming van de nota naar aanleiding van het verslag, te besluiten?

• - 

  het wetsvoorstel aan te melden voor plenaire behandeling of
• - 

  voor te stellen over het wetsvoorstel te stemmen of
• - 

  het wetsvoorstel aan te melden voor afdoening als hamerstuk of
• - 

  een datum te bepalen voor het leveren van inbreng voor een tweede verslag.

Toelichting

Het wetsvoorstel betreffende de uitvoering van de digitalemarktenverordening is op 10 september 2024 aangenomen door de Tweede Kamer. De leden van de vaste commissies voor Economische Zaken en Klimaat (EZK) en Digitalisering (DIGI) besloten tijdens een gecombineerde commissievergadering op 24 september 2024 het wetsvoorstel in handen te leggen van de commissie Digitalisering en de inbrengdatum te bepalen op 15 oktober 2024. De commissie heeft op 22 oktober 2024 een verslag uitgebracht (36 495, A) en op 29 november 2024 de nota naar aanleiding van het verslag ontvangen (36 495, B).

NB: i.v.m. aanvang kerstreces worden wetsvoorstellen die vanuit commissies worden aangemeld voor stemming of afdoening als hamerstuk toegevoegd aan de stemmingslijst/hamerstukkenlijst die tegen het einde van de middag/begin van de avond nog plenair wordt afgehandeld.

Beslispunt

• - 

  Hoe wenst de commissie te oordelen over de status van toezegging T03925?
• - 

  Geeft de aangeboden informatie aanleiding met de staatssecretaris van BZK, Digitalisering en Koninkrijksrelaties in overleg te treden?

Toelichting

Tijdens het plenaire debat over het wetsvoorstel Wet implementatie Open data richtlijn (36.382) op 4 juni 2024 heeft de ambtsvoorganger van de staatssecretaris van BZK, Digitalisering en Koninkrijkrelaties naar aanleiding van een vraag van het lid Fiers (GroenLinks-PvdA) toegezegd het onderzoek dat is verricht naar de coördinerende rol van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties ten aanzien van digitalisering naar de Kamer te sturen (T03925).

Met de brief van 28 november 2024 (26 643, G) komt de staatssecretaris aan aan deze toezegging tegemoet. In de bijlagen vindt u het onderzoeksrapport ‘Evaluatie CIO-stelsel Rijksdienst 2024’ en een advies over de versterking van het CIO-stelsel. De status van de toezegging staat thans ter bespreking geagendeerd.

Voorts heeft de staatsecretaris tijdens het informele kennismakingsgesprek met uw commissie beloofd een afschrift van de Startbrief Digitalisering toe te zenden. In deze nu aangeboden brief wordt ingaan op de totstandkoming - in voorjaar 2025 - van de Nederlandse Digitaliseringsstrategie met de kabinetsbrede inzet op digitalisering en de daarbij gehanteerde één overheidsbenadering.

Beslispunt

Geven de geagendeerde standen van de uitvoering aanleiding tot overleg met de verantwoordelijke bewindslieden?

Toelichting

Bij de commissievergadering van 5 november jl. was de notitie 'uitvoerbaarheid, handhaafbaarheid en doenvermogen' ter kennisneming bijgevoegd. Deze notitie is opgesteld door een werkgroep van de Kamer. De notitie bevat vijf voorstellen voor acties in de Kamercommissies. Voorstel 4 luidt:

De jaarlijkse standen van de uitvoering van de uitvoeringsorganisaties (die ten grondslag liggen aan het generieke rapport Staat van de Uitvoering) ter bespreking agenderen in de verantwoordelijke commissie(s).

Op verzoek van het lid Fiers (GroenLinks-PvdA) zijn enkele standen van de uitvoering met een zwaarwegende digitaliseringscomponent bijgevoegd. Mogelijk geven deze standen aanleiding tot (schriftelijk) overleg, al dan niet in afstemming met de relevante vakcommissies:

CBS (EZ/KGG)

• - 

  Hoofdstuk 7 van het Jaarverslag 2023 van het CBS gaat in op de Stand van de Uitvoering. In de hoofdstuk besteed het CBS onder andere aandacht aan de toegankelijkheid van data en aan hun toegewezen rol binnen de Uitvoeringswet datagovernanceverordening (36.451) als bevoegd orgaan.

Douane (FIN)

• - 

  In hoofdstuk 3 van de Stand van de Uitvoering 2024 van de Douane wordt ingegaan op hoe vraag en aanbod van informatievoorzieningen niet in lijn zijn met elkaar. Zo wordt aangegeven dat de Douane onvoldoende capaciteit en middelen heeft om technologie optimaal te benuten voor ambities en uitdagingen. Deze ambities zijn onder meer: het verbeteren van de operationele efficiëntie, ondersteuning van de handhaving op basis van risico’s en compliance met behulp van data en het versterken van de digitale interactie met het bedrijfsleven.

Justis (J&V)

• - 

  Screeningsautoriteit Justis beoordeelt de betrouwbaarheid van personen en organisaties. Zo verstrekken zij onder andere de Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG). In de Stand van de Uitvoering 2023 van Justis wordt onder andere ingegaan op de digitale toegankelijkheid en de knelpunten binnen internationale gegevensuitwisseling. Deze gegevensuitwisseling is nodig bij het screenen van (buitenlandse) rechtspersonen en het verkrijgen van internationale (strafrechtelijke) gegevens. Justis onderschrijft hierbij het belang van toegang krijgen tot het European Criminal Record Information System (ECRIS) voor het opvragen van informatie uit het buitenland.

Justitiële ICT Organisatie, JIO (J&V)

• - 

  De Justitiële ICT Organisatie (JIO) is belast met het beheer en de (door)ontwikkeling van specifieke en gemeenschappelijke ICT-diensten gericht op de ondersteuning van onderdelen van het Ministerie van Justitie en Veiligheid. In deze eerste Stand van de Uitvoering 2022 van JIO wordt ingegaan op enkele knelpunten in de uitvoering waar ICT een rol zou kunnen spelen. Daarnaast wordt er een beeld gegeven van dilemma’s uit de praktijk die de komende jaren uitdagingen zullen vormen. Een Stand van de Uitvoering 2023 is (nog) niet beschikbaar.

Justitiële Informatiedienst, Justid (J&V)

• - 

  De Justitiële Informatiedienst (Justid) is, als agentschap, een onderdeel van het ministerie van Justitie en Veiligheid, en houdt zich bezig met informatieuitwisseling via ICT-voorzieningen op het gebied van JenV. In de eerste Stand van de Uitvoering 2022 van Justid worden knelpunten in hun informatievoorziening beschreven en hoe zij toewerken naar oplossingen om die knelpunten weg te nemen. Een Stand van de Uitvoering 2023 is (nog) niet beschikbaar.

Logius (BIZA)

• - 

  Logius levert diensten aan andere overheidsorganisaties en organisaties met een publieke taak. Voorbeelden van diensten zijn DigiD, Digipoort, MijnOverheid en eHerkenning. In de Stand van de Uitvoering 2023 gaat Logius in op knelpunten die politieke aandacht vergen en staan zij stil bij enkele specifieke thema's.

Nationaal Cyber Security Centrum, NCSC (J&V)

• - 

  Het Nationaal Cyber Security Centrum (NCSC) werkt aan een digitaal veilig Nederland door de digitale infrastructuur op peil te houden. In de eerste Stand van de Uitvoering 2022 van NCSC wordt ingegaan op uitdagingen en dilemma’s, zoals de toename in complexiteit, gegevensdeling, de arbeidsmarkt en de samenwerkingen met andere instanties. Een Stand van de Uitvoering 2023 is (nog) niet beschikbaar.

In de overkoepelende Staat van de Uitvoering 2024 wordt aandacht besteed aan uitdagingen op het vlak van digitalisering in deel 4 Bouwstenen voor een moderne digitale overheid.

Inventarisatie

Welke aandachtspunten wenst de commissie mee te geven aan de genodigden ter voorbereiding op de kennismakingsbijeenkomst van 4 februari 2025?

Toelichting

Tijdens de commissievergadering van 15 oktober jl. besloot de commissie de door de werkgroep start Digitalisering voorgestelde kennismakingsbijeenkomsten begin 2025 te organiseren.

De eerste bijeenkomst met (digitale) toezichthouders en Algemene Rekenkamer en decentrale overheden vindt plaats op dinsdag 4 februari 2025 van 18.00 – 20.30 uur:

• - 

  Blok 1: 'toezicht en controle'
• - 

  Blok 2: 'decentrale overheden'

De organisaties worden uitgenodigd om een korte inleiding van circa 7 minuten te verzorgen, waarin zij toelichten hoe invulling wordt gegeven aan hun toezichthoudende, controlerende of adviserende rol, of meer in het algemeen aan werkzaamheden op het gebied van digitalisering en AI. Daarnaast wordt hen gevraagd wat ze u willen meegeven met het oog op uw wetgevende en controlerende taak.

Een aantal van de genodigde organisaties heeft recentelijk relevante publicaties uitgebracht die als vertrekpunt kunnen dienen om van gedachten te wisselen. Deze publicaties zijn gekoppeld aan dit agendapunt. Desgewenst kunnen er concrete aandachtspunten aan de genodigden worden meegegeven, zoals bijvoorbeeld digitale uitvoerbaarheid, centrale regie op de digitale samenleving, beheersing van informatiesystemen bij de overheid of het burgerperspectief.

Een tweede bijeenkomst met andere Hoge Colleges van Staat en adviesorganen is voorzien voor dinsdag 18 februari 2025. In januari zullen de accenten voor deze bijeenkomst worden geïnventariseerd.

A - Planning commissievergaderingen en kennisactiviteiten:

In 2025 zullen de vergaderingen van de commissie in beginsel gepland worden op de volgende data: 21 januari, 11 februari, 11 maart, 15 april, 20 mei, 17 juni, 8 juli, 9 september, 7 oktober, 4 november en 2 december.

In het geval dat wetsvoorstellen na aanvaarding door de Tweede Kamer voor procedure geagendeerd worden bij deze commissie kan een tussentijdse vergadering worden uitgeschreven.

In het komende kalenderjaar zullen voorts diverse kennisactiviteiten worden georganiseerd. De kennismakingsbijeenkomsten met o.a. (digitale) toezichthouders, decentrale overheden en diverse adviesorganen, vinden plaats op 4 en 18 februari 2025. De planning voor de reeks deskundigenbijeenkomsten over artificiële intelligentie wordt op een later moment bepaald.

B - Motierappel OCW: prognose beantwoording nadere vragen m.b.t. de motie-Gerkens c.s. (CXLVII, J)

Op 15 oktober jl. besloot de commissie naar aanleiding van de brieven van de minister van OCW van 13 februari 2024 (CXLVII, nr. O) en 7 oktober 2024 (31293, E) de motie-Gerkens (SP) c.s. over digitale geletterdheid op lerarenopleidingen (CXLVII, J) als niet uitgevoerd te beschouwen en gelegenheid te geven voor schriftelijk overleg met de minister van OCW. Op 22 november jl. is een brief gestuurd aan de minister van OCW met vragen van de SP-fractie.

In de reactie van de minister van OCW op de halfjaarlijkse rappelbrief geeft de minister aan dat het antwoord naar verwachting in het eerste kwartaal van 2025 aan de Kamer wordt verzonden (EK 36.600 VIII, B met bijlage).

C - IPU-Richtlijnen voor het gebruik van AI voor parlementen

Onder de Interparlementaire Unie (IPU) valt een Parliamentary Data Science-hub. Ambtenaren van circa dertig nationale parlementen hebben de afgelopen maanden samengewerkt om richtlijnen op te stellen voor het verantwoord inzetten van AI-toepassingen in parlementaire werkprocessen. Tevens zijn voorbeelden van 'use cases' verzameld, zoals transcriptie speech-to-text, vertaling, classificatie documenten, chatbots, samenvattingen genereren, tekstredactie amendementen.

D- Opdrachtbrieven aan de nieuwe Eurocommissarissen op het gebied van digitalisering

Tijdens de formatie van de nieuwe Europese Commissie heeft de voorzitter van de Commissie mission letters uitgebracht toegesneden op de portefeuilles van de Eurocommissarissen. De mission letters met een sterke digitale component zijn ter informatie toegevoegd. De Europese Commissie is op 1 december jongstleden van start gegaan. Naar verwachting zal het werkprogramma van de Commissie eind januari 2025 gepubliceerd worden.

E - Rapport ‘Versterkte dreigingen in een wereld vol kunstmatige intelligentie. Een analyse van het effect van AI op de nationale veiligheid’

Op 9 december jl. publiceerden de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD), de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) en de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) een gezamenlijke analyse over de mogelijke impact van AI op de nationale veiligheid. De analyse brengt aan de hand van zes nationale veiligheidsbelangen de mogelijke effecten van AI op de nationale veiligheid in kaart en toont aan dat AI vrijwel alle bestaande dreigingen versterkt. De mate waarin AI de dreiging voor de nationale veiligheid versterkt varieert afhankelijk van de toepassing en het dreigingsfenomeen. Het rapport is door de minister van J&V aangeboden aan de Tweede Kamer.

F - EPTA rapport inzake artificiële intelligentie

Op maandag 21 oktober 2024 vond in Oslo de European Parliamentary Technology Assessment (EPTA)-conferentie over AI en technologie plaats. Hierbij stonden drie thema’s centraal: 1) AI in politieke campagnevoering en het publieke debat, 2) Het gebruik van AI in parlementair werk en diensten in de publieke sector, en 3) Digitale soevereiniteit en democratische controle van AI. Het daaruit voortkomende rapport is bijgevoegd bij dit agendapunt. De bijdrage van het Rathenau Instituut, die de stand van zaken in Nederland analyseert, begint op p. 91.

Hieronder is een overzicht van de openstaande correspondentie weergegeven.