Rechtsstaatrapport 2024

Op 24 juli 2024 heeft de Europese Commissie haar vijfde EU-rechtsstaatrapport uitgebracht. In het verslag wordt een balans opgemaakt van de situatie op het gebied van de rechtsstaat in elke lidstaat (landenrapporten) en in de gehele EU (horizontaal rapport). Dit jaar bevat het verslag voor het eerst vier landenhoofdstukken over de ontwikkelingen in de kandidaat-lidstaten Albanië, Montenegro, Noord-Macedonië en Servië, als aanvulling op de werkzaamheden in het kader van het toetredingsproces. Het verslag en de aanbevelingen vormen de basis voor een nieuwe cyclus van rechtsstaatdialogen met de lidstaten.

Horizontaal rapport

De Europese Commissie focust in het rapport met name op de volgende hoofdthema's:

• - 

  justitieel stelsel,
• - 

  corruptiebestrijding,
• - 

  mediapluriformiteit en -vrijheid,
• - 

  Andere institutionele kwesties in verband met controles en waarborgen.

Landenhoofdstukken

Naast het horizontale rapport zijn ook per lidstaat, waaronder Nederland, hoofdstukken uitgebracht. Als bijlage bij het rapport zijn de aanbevelingen per lidstaat samengevoegd (toegevoegd). U treft alle landenhoofdstukken aan middels bijgaande link naar landenhoofdstukken.

Het landenhoofdstuk over Nederland is toegevoegd aan dit agendapunt. In het landenhoofdstuk Nederland wordt o.a. aanbevolen om te zorgen voor een adequate follow-up van de aanbevelingen uit het rapport “De gebroken belofte van de rechtsstaat” van de Staatscommissie rechtsstaat. Dit rapport wordt momenteel behandeld in de commissies J&V en BIZA.

Indien het landenhoofdstuk over Nederland op zichzelf leidt tot verdere nationale behandeling, dan wordt u in overweging gegeven het hoofdstuk te agenderen in de respectievelijke vakcommissies.

Kabinetsappreciatie

Tijdens de Raad Algemene Zaken (RAZ) van 24 september vindt de jaarlijkse horizontale rechtsstaatsdialoog plaats op basis van het rechtsstaatrapport 2024. De kabinetsappreciatie van het horizontale deel van het Rechtsstaatrapport is als bijlage bij de geannoteerde agenda van de RAZ meegestuurd en bijgevoegd aan dit agendapunt. In de kabinetsappreciatie wordt onder andere ingegaan op de opvolging van de aanbevelingen van het rechtsstaatrapport 2023, de zorgen van de Commissie over de ontwikkelingen in met name de lidstaten Hongarije, Slowakije en Bulgarije, het zo volledig en adequaat mogelijk toepassen van het EU-rechtsstaatinstrumentarium en de toevoeging van de vier kandidaat-lidstaten aan het rechtsstaatrapport.

Het kabinet wijst in de geannoteerde agenda ook op de recent door het Bulgaarse parlement aangenomen wetswijziging waardoor ‘propaganda’ van ‘niet-traditionele seksuele gerichtheid’ en ‘alternatieve genderidentiteiten’ in en om scholen wordt verboden, zorgelijk te vinden en deze zorgen zowel in bilateraal als EU-verband uit zullen te spreken.

De landenhoofdstukken vormen mede de basis voor de Rechtsstaatdialogen per lidstaat in de RAZ. Deze kunt u volgen via de geannoteerde agenda's en verslagen.

Het landenhoofdstuk Nederland staat tijdens de RAZ van 19 november geagendeerd. Het kabinet geeft aan dat de kabinetsappreciatie van het landenhoofdstuk in aanloop naar deze Raad aan de Kamer wordt verstuurd.

Eerste Kamer

Sinds het verschijnen van het eerste rechtsstaatrapport nemen de commissies EUZA en J&V jaarlijks het horizontale rapport in behandeling, al dan niet gezamenlijk met de landenrapporten die de bijzondere interesse van de commissies hebben. Als onderdeel van de behandeling wordt ook jaarlijks een gesprek gevoerd met de Eurocommissaris verantwoordelijk voor het verslag.

Tweede Kamer

De Tweede Kamer heeft, mede ten aanzien van de behandeling van het rechtsstaatrapport, momenteel de leden Van Campen (VVD) en Kahraman (NSC) aangesteld als rapporteurs op de rechtsstatelijke ontwikkelingen in de EU. Daarnaast heeft de commissie Europese Zaken van de Tweede Kamer, naar aanleiding van het rechtsstaatrapport 2024 en de kabinetsappreciatie, op 17 september jl. schriftelijke vragen gesteld (zie link).

ICM rechtsstaatrapport

De LIBE-commissie van het Europees Parlement organiseert zoals gebruikelijk een interparlementaire commissievergadering (ICM) om dit rapport en de onderliggende landenhoofdstukken te bespreken met de nationale parlementen. De bijeenkomst vindt dit jaar plaats op donderdag 12 december 2024, in het Europees Parlement in Brussel, waarbij er ruimte is voor 2 leden om hieraan deel te nemen. De uitnodiging en agenda van de bijeenkomst zijn nog niet ontvangen en worden doorgaans laat verzonden. Bij interesse voor deelname wordt u in overweging gegeven de datum alvast te noteren.

Beslispunten:

• - 

  Wensen de commissies het Rechtsstaatrapport 2024 in behandeling te nemen? Zo ja, kunnen de commissies ermee instemmen de eventuele behandeling van het landenrapport over Nederland aan de daarvoor aangewezen vakcommissies over te laten?
• - 

  Wensen de commissies in (schriftelijk) overleg te treden met de regering en/of de Europese Commissie en op welke termijn?
• - 

  Zijn er leden die alvast hun interesse voor deelname aan de ICM over het rechtsstaatrapport op donderdag 12 december aanstaande kenbaar willen maken?

Geen commissievergaderingen op dinsdag 8 oktober 2024 (APB)

Op 8 oktober 2024 vinden de Algemene Politieke Beschouwingen plaats. Om alle leden de mogelijkheid te geven om hierbij plenair aanwezig te zijn, worden -in voorkomend geval op spoedbehandelingen na- die dag geen commissievergaderingen ingepland.