Het Europees Parlement,

–   gezien het op 1 maart 2005 door de Commissie ingediende Groenboek erfopvolging en testamenten (COM(2005)0065) met bijlage (SEC(2005)0270),

–   gezien het advies van het Europees Economisch en Sociaal Comité van 26 oktober 2005(1) ,

–   gelet op artikel 192, tweede alinea van het EG-Verdrag,

–   gelet op de artikelen 39 en 45 van zijn Reglement,

–   gezien het verslag van de Commissie juridische zaken (A6-0359/2006),

A.   overwegende dat uit een in opdracht van de Commissie door het Deutsches Notarinstitut in 2002 uitgevoerde studie blijkt dat op het grondgebied van de Europese Unie per jaar 50 000 à 100 000 erfopvolgingen met internationale aspecten openvallen,

B.   overwegende dat dit cijfer door de recente toetreding van tien nieuwe lidstaten tot de Europese Unie en de komende uitbreidingen ongetwijfeld zal toenemen,

C.   overwegende dat er momenteel grote verschillen bestaan tussen de stelsels van internationaal privaatrecht en het materieel recht van de lidstaten inzake erfopvolging en testamenten,

D.   overwegende dat deze verschillen voor de rechthebbenden kunnen betekenen dat zij bepaalde moeilijkheden ondervinden bij en kosten moeten maken voor het in het bezit komen van hun erfenis en dat deze verschillen hindernissen kunnen opwerpen bij de uitoefening van het in artikel 39 en 43 van het EG-Verdrag vermelde recht op vrij verkeer en op vrijheid van vestiging, alsmede bij de uitoefening van het recht op eigendom als algemeen beginsel van het communautaire recht(2) ,

E.   overwegende dat het aangewezen is een instrument van communautair recht uit te werken dat betrekking heeft op het internationaal privaatrecht inzake erfopvolging en testamenten, zoals reeds is aangegeven in het Actieplan van Wenen van 1998(3) , het in 2000 door de Raad en de Commissie aangenomen Programma van maatregelen voor de uitvoering van het beginsel van wederzijdse erkenning van beslissingen in burgerlijke en handelszaken(4) , het Haags programma van 4 november 2004 voor de versterking van de ruimte van vrijheid, veiligheid en recht in de Europese Unie en het Actieplan van de Raad en de Commissie ter uitvoering van het Haags programma voor de versterking van de ruimte van vrijheid, veiligheid en recht in de Europese Unie(5) ,

F.   overwegende dat het nemen van wetgevende initiatieven inzake erfopvolging en testamenten strookt met de doelstellingen van het communautair recht dat discriminatie op basis van nationaliteit verbiedt en streeft naar de sociale integratie van alle personen waarvan hoofdverblijfplaats en belangen zich in een van de lidstaten bevinden, ongeacht hun nationaliteit,

G.   overwegende dat de harmonisatie van het materieel recht inzake erfopvolging en testamenten in de lidstaten weliswaar niet tot de bevoegdheden van de Europese Gemeenschap behoort, maar de goedkeuring van maatregelen ter "bevordering van de verenigbaarheid van in de lidstaten geldende regels voor collisie en jurisdictiegeschillen" krachtens artikel 65, onder b) van het EG-Verdrag wel,

H.   overwegende dat een communautair besluit inzake erfopvolging en testamenten in overeenstemming met artikel 67, lid 5, tweede streepje van het EG-Verdrag moet worden goedgekeurd volgens de procedure in artikel 251 van het Verdrag,

I.   overwegende dat inzake erfopvolging en testamenten geen afbreuk mag worden gedaan aan de naleving van bepaalde fundamentele beginselen van de openbare orde, die beperkingen inhouden voor de testamentaire vrijheid ten gunste van de gezinsleden van de erflater of andere rechthebbenden,

1.   verzoekt de Commissie om in de loop van 2007 het Parlement een wetgevingsvoorstel voor te leggen op basis van artikel 65, onder b) en artikel 67, lid 5, tweede streepje van het EG-Verdrag inzake erfopvolging en testamenten, dat in het kader van een interinstitutioneel debat en overeenkomstig de uiteengezette gedetailleerde aanbevelingen in de bijlage moet worden uitgewerkt;

2.   verzoekt de Commissie in het kader van de lopende beraadslagingen over het financieringsprogramma voor het civiel recht voor de periode 2007-2013 een oproep te publiceren tot het indienen van voorstellen voor een informatiecampagne betreffende grensoverschrijdende erfopvolging en testamenten, bestemd voor in deze branche gespecialiseerde beoefenaars van juridische beroepen;

3.   verzoekt de Commissie de totstandbrenging van een netwerk van in civiel recht gespecialiseerde beoefenaars van juridische beroepen op de lijst van prioriteiten van het financieringsprogramma voor het civiel recht voor de periode 2007-2013 te plaatsen, met als doel het onderlinge vertrouwen en begrip onder de in deze branche gespecialiseerde beoefenaars van juridische beroepen te bevorderen en de onderlinge informatie en de verspreiding van beste praktijken in de hand te werken;

4.   stelt vast dat de aanbevelingen in de bijlage het subsidiariteitsbeginsel en de grondrechten van de burgers eerbiedigen;

5.   wijst erop dat het verlangde voorstel geen financiële gevolgen voor de communautaire begroting heeft;

6.   verzoekt zijn Voorzitter deze resolutie en de in bijlage gaande uitvoerige aanbevelingen te doen toekomen aan de Raad en de Commissie, alsmede aan de parlementen en regeringen van de lidstaten.

(1) PB C 28 van 3.2.2006, blz. 1. (2) Zaak C-368/96, Generics (Verenigd Koninkrijk) en anderen, Jur. 1998, blz. I-7967, punt 79 en de aldaar aangehaalde jurisprudentie. (3) PB C 19 van 23.1.1999, blz. 1. (4) PB C 12 van 15.1.2001, blz. 1. (5) PB C 198 van 12.8.2005, blz. 1.

UITVOERIGE AANBEVELINGEN VOOR DE INHOUD VAN HET VOORSTEL

Aanbeveling 1 (inzake de minimumnormen voor de vorm en inhoud van het goed te keuren instrument)

Het Europees Parlement is van mening dat het goed te keuren wetgevingsbesluit alle regels moet bevatten inzake erfopvolging in het internationaal privaatrecht en tegelijkertijd moet voorzien in:
	–	de harmonisatie van de normen betreffende de rechterlijke bevoegdheid, het toepasselijk recht (de "regels inzake jurisdictiegeschillen'of "collisieregels"), de erkenning en uitvoering van buitenlandse beslissingen en openbare akten, met uitzondering van het materieel en formeel recht van de lidstaten;
	–	de invoering van een "Europese verklaring van erfrecht".

Aanbeveling 2 (inzake bevoegheidscriterium en objectief aanknopingspunt)

Het Europees Parlement is van mening dat het goed te keuren wetgevingsbesluit ervoor moet zorgen dat "forum" (rechtbank) en "ius" (recht) samenvallen waardoor het minder moeilijk wordt het buitenlands recht toe te passen.

Om die reden is het Europees Parlement geneigd de voorkeur te geven aan de gewone verblijfplaats als bevoegdheidscriterium en aanknopingspunt, waarbij met gewone verblijfplaats wordt bedoeld:
	a)	de gewone verblijfplaats van de decujus op het tijdstip van zijn overlijden, mits het gedurende ten minste twee jaar voor zijn dood zijn gewone verblijfplaats was, zo neen,
	b)	de plaats waar de decujus zijn belangencentrum had op het tijdstip van zijn overlijden.

Aanbeveling 3 (inzake de te erkennen ruimte voor de autonome uitoefening van de individuele wil)

Het Europees Parlement is van mening dat het goed te keuren wetgevingsbesluit ruimte moet laten voor de autonome uitoefening van de individuele wil door:

Aanbeveling 4 (inzake het op de vorm van het testament toepasselijk recht)

Het Europees Parlement is van mening dat het goed te keuren wetgevingsbesluit moet voorzien in een passende regeling betreffende het recht dat van toepassing is op testamentaire beschikkingen die, wat de vorm betreft, als rechtsgeldig moeten worden beschouwd indien zij ook als dusdanig worden erkend door de wetgeving van de staat waar de erflater zijn testamentaire beschikking heeft verricht of door de wetgeving van de staat waar de erflater zijn gewone verblijfplaats had op het moment van zijn testamentaire beschikking of van zijn overlijden of door de wetgeving van een van de staten waarvan de erflater de nationaliteit bezat op het moment van zijn testamentaire beschikking of van zijn overlijden;

Aanbeveling 5 (inzake het op de erfovereenkomsten toepasselijk recht)

Het Europees Parlement is van mening dat het goed te keuren wetgevingsbesluit moet voorzien in een passende regeling betreffende het recht dat van toepassing is op de erfovereenkomsten, die moeten worden geregeld:
	a)	wanneer zij betrekking hebben op de erfopvolging van een enkele persoon, door de wetgeving van de staat waar deze persoon zijn gewone verblijfplaats heeft op het moment van de sluiting van de erfovereenkomst;
	b)	wanneer zij betrekking hebben op de erfopvolging van meer dan een persoon, door elk van de wetgevingen van de staten waar elk van deze personen zijn gewone verblijfplaats heeft op het moment van de sluiting van de erfovereenkomst.

Ook wat erfovereenkomsten betreft, zal in het goed te keuren wetgevingsbesluit voldoende ruimte moeten worden gelaten voor de vrije wilsuiting, door de partijen de mogelijkheid te bieden om door middel van een uitdrukkelijke verklaring overeen te komen de erfovereenkomst te onderwerpen ofwel aan de wetgeving van de staat waar de persoon of een van de personen waarop de erfopvolging betrekking heeft zijn gewone verblijfplaats heeft op het moment van de sluiting van de erfovereenkomst ofwel van de staat waarvan hij op hetzelfde moment de nationaliteit bezit;

Aanbeveling 6 (inzake algemene vraagstukken betreffende het toepasselijk recht)

Het Europees Parlement is van mening dat het goed te keuren wetgevingsbesluit ook moet voorzien in een regeling van de algemene vraagstukken betreffende het toepasselijk recht.

Het Europees Parlement is meer bepaald van mening dat:
	–	de wet die in het goed te keuren wetgevingsbesluit wordt aangewezen, ongeacht de aard en de plaats van de goederen, de gehele erfopvolging moet regelen, vanaf de opening van de procedure tot de overhandiging van de erfenis aan de rechthebbenden;
	–	het goed te keuren wetgevingsbesluit een werking erga omnes moet hebben, m.a.w. ook moet gelden wanneer de wetgeving die in het besluit is aangewezen die van een derde land is;
	–	om het communautaire stelsel van collisieregels inzake successie te coördineren met dat van derde landen, het goed te keuren wetgevingsbesluit moet voorzien in een passende regeling inzake "renvoi" (herverwijzing of doorverwijzing), door te bepalen dat wanneer de op successie toepasselijke wet die is van een derde land en de collisieregels van dat land de wet aanwijzen van een lidstaat of die van een ander derde land dat overeenkomstig het stelsel van het internationaal privaatrecht zijn eigen wetgeving zou toepassen op het geval in kwestie, de wet van die andere lidstaat, respectievelijk de wet van het andere derde land van toepassing is;
	–	in het goed te keuren wetgevingsbesluit moet worden vastgelegd op welke wijze en met welke middelen de instanties die een buitenlandse wet moeten toepassen de inhoud van die wet moeten vaststellen en welke beroepsmogelijkheden er zijn als wordt verzuimd de inhoud vast te stellen;
	–	in het goed te keuren wetgevingsbesluit moet worden bepaald dat de regeling van een prejudiciële kwestie wordt onderworpen aan de wet waarnaar wordt verwezen in de relevante collisieregels van de voor erfopvolging toepasselijke wet, met dien verstande dat de oplossing slechts rechtsgeldig zal zijn ten aanzien van de procedure waarin de prejudiciële kwestie is gerezen;
	–	in het goed te keuren wetgevingsbesluit moet worden bepaald dat de toepassing van een bepaling van de toepasselijke wet kan worden uitgesloten wanneer dit manifest in strijd zou zijn met de openbare orde van het rechtsgebied;
	–	in het goed te keuren wetgevingsbesluit moet worden bepaald dat wanneer er in een land twee of meer rechtsstelsels of regelgevingen inzake erfopvolging en testamenten bestaan die van toepassing zijn in verschillende rechtsgebieden, elk rechtsgebied moet worden beschouwd als een land bij de bepaling welk recht van toepassing is op de erfopvolging. Voorts moet in het goed te keuren wetgevingsbesluit met betrekking tot dat land worden bepaald dat:    a) elke verwijzing naar de gewone verblijfplaats in dat land moet worden opgevat als een verwijzing naar de gewone verblijfplaats in een territoriale eenheid;    b) elke verwijzing naar nationaliteit moet worden opgevat als een verwijzing naar de in de wetgeving van dat land vastgelegde territoriale eenheid. Bij ontstentenis van zulke bepalingen wordt de verwijzing opgevat als een verwijzing naar het rechtsstelsel waarmee de persoon in kwestie de nauwste band had.

Aanbeveling 7 (inzake de Europese verklaring van erfrecht)

Het Europees Parlement is van mening dat het goed te keuren wetgevingsbesluit tot doel moet hebben de vereenvoudiging van de procedures die de erfgenamen en de legatarissen moeten volgen om in het bezit van de goederen uit de nalatenschap te komen, met name door:

Deze verklaring, waarin moet worden aangegeven welke wet op de erfopvolging van toepassing is, moet redactioneel beantwoorden aan een standaardmodel dat in het goed te keuren wetgevingsbesluit wordt omschreven en geldt als een geschikte titel voor de overschrijving van de via erfenis verwerven goederen in de openbare registers van de lidstaat op het grondgebied waarvan de goederen zich bevinden, vanzelfsprekend met inachtneming van de wetgeving van deze lidstaat met betrekking tot het functioneren van deze registers en de gevolgen van de daarin opgeslagen informatie.

Bovendien moet het goed te keuren wetgevingsbesluit bescherming bieden aan derden die te goeder trouw een overeenkomst onder bezwarende titel hebben gesloten met de persoon die op basis van de verklaring kan beschikken over de goederen uit de nalatenschap, met als doel de verwerving daarvan veilig te stellen, behalve indien deze persoon ervan op de hoogte is dat de gegevens in de verklaring onjuist zijn of dat de bevoegde instantie de verklaring heeft ingetrokken of gewijzigd;

Aanbeveling 8 (inzake de "lex rei sitae" en de "wettelijke erfdelen")

Het Europees Parlement is van mening dat het goed te keuren wetgevingsbesluit:

Aanbeveling 9 (inzake trusts)

Het Europees Parlement wijst erop dat overeenkomstig artikel 295 van het Verdrag de regeling van het eigendomsrecht tot de bevoegdheid van de lidstaten behoort en verlangt bijgevolg dat het goed te keuren wetgevingsbesluit niet van toepassing is op met het oog op de erfopvolging opgerichte trusts. In het besluit moet echter wel worden bepaald dat wanneer een trust wordt opgericht bij beschikking wegens overlijden, het feit dat de erfopvolging wordt geregeld door de in het besluit aangewezen wet niet verhindert dat een andere wet van toepassing is op de trust en dat omgekeerd de toepassing op de trust van de desbetreffende wet niet verhindert dat de erfopvolging wordt geregeld door de wet die er volgens het goed te keuren wetgevingsbesluit op van toepassing is.

Aanbeveling 10 (inzake de "exequatur")

Het Europees Parlement stelt de Commissie voor om met het oog op de erkenning en de uitvoering van beslissingen in het goed te keuren wetgevingsbesluit het stelsel over te nemen dat bij Verordening (EG) nr. 44/2001 is ingevoerd en dat de exequatur alleen vereist ingeval het vonnis van de rechtbank van een lidstaat de basis vormt van een executoriale procedure in een andere lidstaat.

Wanneer een beslissing in de openbare registers moet worden opgenomen, moet er gezien de onderling sterk verschillende regels van de lidstaten voor worden gezorgd dat de beslissing vergezeld gaat van een "certificaat van overeenstemming" met de openbare orde en het bindend recht van de aangezochte lidstaat, af te geven in een standaardmodel door een lokale gerechtelijke instantie;

Aanbeveling 11 (inzake de openbare akten)

Het Europees Parlement is van mening dat openbare akten inzake erfopvolging zo dienen te worden gereglementeerd dat zij dezelfde gevolgen hebben en dat zij in alle lidstaten moeten worden erkend als bewijs voor de feiten en verklaringen die volgens de bevoegde instantie die ze heeft opgesteld in haar bijzijn zijn opgemaakt, voorzover daarin is voorzien in de wetgeving van de lidstaat van oorsprong.

Krachtens artikel 57 van Verordening (EG) nr. 44/2001 van de Raad moet de openbare akte beantwoorden aan alle in de lidstaat van oorsprong geldende authenticiteitsvereisten en zal zij niet worden erkend indien de erkenning ervan een effect zou genereren dat manifest indruist tegen de openbare orde van de aangezochte lidstaat.

Bovendien moet worden bepaald dat wanneer een akte in de openbare registers moet worden opgenomen, analoog aan wat is gezegd met betrekking tot rechterlijke beslissingen, de akte vergezeld gaat van een "certificaat van overeenstemming" met de openbare orde en het bindend recht van de aangezochte lidstaat, af te geven in een standaardmodel door de gerechtelijke instantie die normaal de akte zou hebben opgesteld in deze laatste lidstaat;

Aanbeveling 12 (inzake het Europees netwerk van testamentenregisters)

Tot slot hoopt het Europees Parlement dat de creatie van een Europees netwerk van testamentenregisters door de koppeling van de nationale registers het opzoeken en het vaststellen van de laatste wensen van de overledene zal vergemakkelijken.

(1) PB L 12 van 16.1.2001, blz. 1.