Behandelfase Eerste Kamer: behandeling in Eerste Kamer afgerond.

nationaal

Op 1 december 2015 gaf de fractie van GroenLinks aan de eerder aangekondigde inbreng over het pakket Slimme Grenzen aan te houden in afwachting van het nieuwe pakket voorstellen, dat naar verwachting begin januari 2016 wordt gepresenteerd.

Europees

Tijdens de Raad van 15-16 juni 2015 deelde het Voorzitterschap mee dat in juni 2015 EU-LISA een interimrapport presenteert over het slimme grenzenpakket, en in november volgt een verslag met resultaten. Die resultaten zullen worden verwerkt in een voorstel voor een nieuwe slimme grenzen-pakket.

document Europese Commissie

COM(2013)97, d.d. 28 februari 2013

rechtsgrondslag

Artikel 74, artikel 77, lid 2, onder b), en artikel 77, lid 2, onder d)van het VWEU

commissie Eerste Kamer

beleidsterreinen

verwante dossiers

Op 1 december 2015 gaf de fractie van GroenLinks aan de eerder aangekondigde inbreng over het pakket Slimme Grenzen aan te houden in afwachting van het nieuwe pakket voorstellen, dat naar verwachting begin januari 2016 wordt gepresenteerd.

Op 24 november 2015 stelde de commissie I&A/JBZ vast dat de fractie van GroenLinks inbreng voor schriftelijk overleg wil leveren naar aanleiding van de brief van de staatssecretaris van Veiligheid en Justitie van 5 november 2015 inzake het pakket Slimme Grenzen. De conceptbrief zal per e-mail aan de leden van de commissie worden voorgelegd zodat fracties zich desgewenst kunnen aansluiten. 

Op 17 november 2015 besloot de commissie I&A/JBZ op 24 november 2015 inbreng voor schriftelijk overleg te leveren naar aanleiding van de brief van de staatssecretaris van Veiligheid en Justitie van 5 november 2015. 

De staatssecretaris van Veiligheid en Justitie stuurde op 5 november 2015 een brief naar de Kamer met bijgaand een afschrift van het antwoord van het kabinet op de op 29 oktober 2015 gesloten consultatie van de Europese Commissie inzake het Pakket Slimme Grenzen. Deze brief zal door commissie I&A/JBZ op 17 november 2015 besproken worden.    

De commissie voor I&A/JBZ heeft op 28 april 2015 de brief van de staatssecretaris van Veiligheid & Justitie van 24 april 2015 over de uitkomsten van de technische studie en de toegang van de rechtshandhaving tot het Entry/Exit-Systeem (EES) voor kennisgeving aangenomen.

De staatssecretaris van Veiligheid & Justitie heeft op 24 april 2015 een brief naar de Eerste Kamer gestuurd in reactie op het verzoek van de commissie voor I&A/JBZ van 24 november 2014 om in de geannoteerde agenda's en verslagen van de JBZ-Raad aandacht te besteden aan de vorderingen in de onderhandelingen over de bewaartermijn van reizigersgegevens. Het betreft een afschrift van de brief aan de Tweede Kamer over de uitkomsten van de technische studie en de toegang van de rechtshandhaving tot het Entry/Exit-Systeem (EES). 

De commissie voor I&A/JBZ besprak op 18 november 2014 de reactie van de minister van Veiligheid en Justitie van 14 november 2014. De commissie besloot naar aanleiding van deze reactie de regering schriftelijk te verzoeken om in de geannoteerde agenda's en verslagen van de JBZ-Raad aandacht te besteden aan de vorderingen in de onderhandelingen over de bewaartermijn van reizigersgegevens. De brief werd op 24 november 2014 verstuurd.

De minister van Veiligheid en Justitie reageerde op 14 november 2014 op de vragen van de commissie I&A/JBZ naar aanleiding van de geannoteerde agenda van de JBZ-Raad van 9-10 oktober en een notitie van de commissie Meijers. Hierin geeft de minister onder meer aan dat de bewaartermijn en de toegang van de rechtshandhavingsautoriteiten nog onderwerp van gesprek zijn. Nederland zal zich in de onderhandelingen inzetten voor een goede balans tussen de huidige doelstellingen van het voorstel , de secundaire toegang van de rechtshandhavingsautoriteiten en proportionele bewaartermijnen.

Naar aanleiding van de geannoteerde agenda van de JBZ-Raad van 9-10 oktober 2014 en een notitie van de commissie Meijers besloot de commissie I&A/JBZ op 7 oktober 2014 schriftelijke vragen te stellen aan de regering, onder meer over de voorstellen slimme grenzen. De brief aan de minister en staatssecretaris van Veiligheid en Justitie werd op 8 oktober 2014 verzonden. De commissie, met uitzondering van de leden van de PVV, verzoekt de regering in dit dossier vooralsnog geen medewerking te verlenen aan verruiming van bewaartermijnen en afspraken betreffende gegevensuitwisseling. Daarnaast verneemt de commissie graag een reactie van de regering op de kritiek van de Commissie Meijers in dezen en informeert de commissie naar het actuele onderhandelingsstandpunt van de regering alsmede met welke argumenten de regering dit standpunt onderbouwt.

Op 26 maart 2013 heeft de commissie voor Immigratie & Asiel / JBZ-Raad (I&A/JBZ) besloten de voorstellen slimme grenzen voor kennisgeving aan te nemen.

Op 12 maart 2013 heeft de commissie I&A/JBZ besloten de procedure aan te houden tot na de ontvangst van het BNC-fiche. Op 18 maart 2013 heeft de staatssecretaris van Veiligheid en Justitie in een brief aan de Kamer aangegeven dat het BNC-fiche niet binnen de daarvoor geldende drie-weken termijn naar de Kamer kan worden verzonden. Op 22 maart 2013 is het BNC-fiche alsnog ontvangen. 

Op 2 december 2015 zal de vaste commissie voor Veiligheid en Justitie tijdens een algemeen overleg over de JBZ-Raad van 3-4 december 2015 het antwoord van de regering op de consultatie van de Europese Commissie inzake het Pakket Slimme Grenzen behandelen. 

Op 27 oktober 2015 verstuurt de Tweede Kamer een position paper over het Slimme Grenzen pakket, waar dit voorstel onder valt. Deze paper is opgesteld in reactie op de openbare consultatie van de Europese Commissie over dit onderwerp, met als doel om begin 2016 met nieuwe voorstellen te komen. De rapporteur Slimme Grenzen in de Tweede Kamer, Attje Kuiken, heeft de paper namens de Tweede Kamer ingediend. 

Op 21 mei 2015 voert de commissie voor Veiligheid en Justitie een rondetafelgesprek over het slimme grenzenpakket met vertegenwoordigers de Europese Commissie, de Koninklijke Marechaussee, het Europees Parlement, het College bescherming persoonsgegevens en de Commissie Meijers.

De staatssecretaris van Veiligheid en Justitie heeft op 9 maart 2015 de Tweede Kamer geïnformeerd over de uitkomsten van de technische studie van de Europese Commissie over het slimme grenzenpakket en het kabinetsstandpunt hierover. De brief is betrokken bij het schriftelijk overleg over de JBZ-Raad van 12-13 maart 2015 (JBZ-onderwerpen op het terrein van asiel- en vreemdelingenbeleid) waarvan de commissie voor Veiligheid en Justitie op 11 maart 2015 een verslag heeft uitgebracht.

Voorafgaand aan de informele JBZ-Raad van 29-30 januari 2015 voerde de commissie voor Veiligheid en Justitie schriftelijk overleg met de bewindslieden van Veiligheid en Justitie. In het verslag van dat schriftelijk overleg dat op 28 januari 2015 werd vastgesteld werden door verschillende fracties vragen gesteld over het verordeningsvoorstel.

Tijdens het algemeen overleg over de JBZ-Raad van 4-5 december 2014 op 3 december 2014 is het pakket slimme grenzen besproken.

Op 16 mei 2013 hebben de commisie voor Veiligheid en Justitie (V&J) en de commissie voor Europese Zaken (EUZA) een Algemeen Overleg (AO) gehouden over het behandelvoorbehoud inzake de EU voorstellen slimme grenzen.

Op 14 mei 2013 heeft de Europese Commissie een technische briefing verzorgd over de EU voorstellen slimme grenzen voor de commissie V&J.

Op 13 maart 2013 heeft de commissie V&J de volgende besluiten genomen over de EU-voorstellen slimme grenzen:

• - 

  De Kamer wordt verzocht een behandelvoorbehoud te plaatsen.
• - 

  Binnen vier weken na plaatsing van het behandelvoorbehoud zal de commissie een AO houden. Ter voorbereiding op dit AO wil de commissie een technische briefing laten verzorgen door de Europese Commissie over de details van de EU-voorstellen.

Op 22 maart 2013 stuurde de regering een BNC-fiche aan de Kamer. Hierin staat onder andere dat de voorstellen aansluiten op ambities van dit kabinet om meer zicht te krijgen op de stromen van derde landers die de Unie in- en uitreizen, dan wel de vrije termijn overschrijden. Het kabinet is voorstander van het differentiëren van passagiersstromen en van het inrichten van automatische grenspassages. Hierdoor kan de focus worden gelegd op passagiers met een hoog risico en anderzijds kan de grenspassage van passagiers met een laag risico worden gefaciliteerd.

Gelet op de hoge kosten voor de ontwikkeling en onderhoud van een EES acht het kabinet het van belang dat de kosten die voor rekening van de lidstaten komen, nader moeten worden onderzocht. Het kabinet ondersteunt het voorstel van de Commissie dat met de invoering van een EES de stempelplicht wordt afgeschaft. Het kabinet is van mening dat een afschaffing van de stempelplicht van belang is bij de ontwikkeling van een RTP en automatische grenspassage. Voorts zal een EES veel digitaal beschikbare informatie opleveren over illegale migratie (na legale binnenkomst: de zogenaamde overstayers). Het is voor het kabinet van belang dat een EES het mogelijk maakt dat passende handhavingsmaatregelen worden getroffen bij de melding dat een vreemdeling niet rechtmatig in de EU verblijft. Het kabinet is van mening dat een EU-EES een meerwaarde kan hebben voor de handhaving en het terugkeerproces.

In het voorstel voor een EES is niet voorzien in de toegang voor rechtshandhavingautoriteiten. Het kabinet is van mening dat het EES onder strikte voorwaarden toegankelijk moet zijn voor rechtshandhavingautoriteiten. Het kabinet meent dat dit onderwerp gelijk aan de EU VIS Verordening en/of Eurodac verordening kan worden geregeld.

Het kabinet onderschrijft het standpunt van de Commissie dat beide systemen de grondrechten van alle reizigers moeten eerbiedigen, waaronder het recht op bescherming van de persoonlijke levenssfeer. Het kabinet is dan ook positief over de rol van de Europese toezichthouder van gegevensbescherming bij de uitwerking en de implementatie van de voorstellen.

Op 18 maart 2013 heeft de staatssecretaris van Veiligheid en Justitie in een brief aan de Kamer aangegeven dat het BNC-fiche niet binnen de daarvoor geldende drie-weken termijn naar de Kamer kan worden verzonden

Het voorstel maakt deel uit van het wetgevingspakket inzake Slimme Grenzen dat de Europese Commissie op 28 februari 2013 heeft gepubliceerd. Het pakket vloeit voort uit de Mededeling van de Europese Commissie "De voorbereiding van de volgende stappen in het grensbeheer" (COM (2008)69) en het programma van Stockholm dat de Europese Raad in december 2009 overeenkwam. De doelstellingen van dit pakket zijn onder andere de grensformaliteiten voor frequente reizigers uit derde landen te versnellen, om de verwachte toename van de reizigersstromen aan de buitengrenzen op te vangen, en de veiligheid te verhogen.

De Europese Commissie introduceert met dit voorstel een programma voor geregistreerde reizigers, ook RTP (Registered Travelers Programme) genoemd. Onderdanen van derde landen zouden bij een aanvraag om de buitengrens van de Europese Unie te overschrijden een voorafgaand veiligheidsonderzoek en screening moeten ondergaan, waarbij onder andere de reisbestemming en bewijs van voldoende middelen van bestaan worden onderzocht. De biometrische en alfanumerieke gegevens van de reiziger en een unieke identificatiecode (dit is het aanvraagnummer) worden opgeslagen in een centraal register. De geregistreerde reiziger krijgt vervolgens een token in de vorm van een machineleesbare kaart met de identificatiecode, die hij bij aankomst en vertrek langs een geautomatiseerde grenspoort haalt. De gegevens worden vergeleken met de informatie in een centraal register en andere gegevensdatabanken, waaronder het visuminformatiesysteem (VIS) voor visumhouders. Ook bij  niet-automatische controles zou de token door grenswachters moeten kunnen worden afgelezen.

Om bovenstaande scenario te realiseren bevat het voorstel onder andere bepalingen die het doel, de functies en de verantwoordelijkheden met betrekking tot het RTP, de tokens en het centrale register omschrijven. Verder wordt het Europees Agentschap voor het operationeel beheer van grootschalige IT-systemen op gebied van vrijheid, veiligheid en recht gemandateerd en worden procedures en voorwaarden voor het behandelen van een RTP-aanvraag en voor het opslaan van gegevens over geregistreerde reizigers vastgesteld. Ter zake van de gegevensbeschermingsvoorschriften spreekt de Commissie van een maximale bewaringstermijn van vijf jaar voor de bewaring van de gegevens.

Volgens de Europese Commissie kan de grenscontrole voor geregistreerde reizigers alleen volledig worden geautomatiseerd als er een inreis-uitreissysteem (EES) wordt ingevoerd. Zie voor dit voorstel voor een verordening het dossier met nummerE130017. Het RTP en EES hebben een wijziging van de Schengengrenscode tot gevolg, aangezien deze verordening geen bepalingen bevat over de registratie van grensoverschrijdingen door reizigers. Zie dossier met nummer E130015. 

JBZ-Raad 15-16 juni 2015 (agendapunt II.3)

Tijdens de Raad deelde het Voorzitterschap mee dat in juni 2015 EU-LISA een interimrapport presenteert over het slimme grenzenpakket, en in november volgt een verslag met resultaten. Die resultaten zullen worden verwerkt in een voorstel voor een nieuwe slimme grenzen-pakket. Commissaris Avramopoulos gaf aan dat 'slimme grenzen' essentieel zijn voor het versterken van de buitengrenzen, het bestrijden van illegale migratie en voor bonafide reizigers. Begin volgend jaar presenteert de Commissie een nieuw voorstel. 

JBZ-Raad 4-5 december 2014 (agendapunt I.4)

Tijdens de Raad kondigde de Europese Commissie aan eind 2015/begin 2016, met een nieuw voorstel te komen op het slimme grenzenpakket.

Uit de geannoteerde agenda bleek verder dat de technische studie over de verschillende denkbare modaliteiten van het Entry Exit Systeem (EES) en het Registered Travelers Systeem (RTP) is inmiddels afgerond. De Kamer zal nog voor het kerstreces uitgebreid worden geïnformeerd over het standpunt van het kabinet op de studie. Op basis van de reacties van de Raad en het EP op de studie zal de Commissie de Terms of Reference voor het proefproject opstellen. De verwachting is dat deze Terms of Reference nog dit jaar wordt vastgesteld. Zoals bekend zal dit proefproject in 2015 worden uitgevoerd. In het proefproject worden de verschillende modaliteiten die in de studie als best werkbaar worden benoemd getest in de praktijk. Daarnaast kunnen de lidstaten op basis van de resultaten van het proefproject hun definitieve standpunten bepalen.

JBZ-Raad 5-6 juni 2014 (agendapunt I.6)

Tijdens de Raad zal het Voorzitterschap de Raad informeren over de laatste stand van zaken. Uit de geannoteerde agenda blijkt onder meer dat de Europese Commissie momenteel een technische studie uitvoert over het pakket slimme grenzen. De lidstaten zijn nauw bij de uitvoering van de studie betrokken. In september 2014 worden de onderhandelingen in de Raad hervat. Op basis van de (technische) keuzes die dan gemaakt moeten worden krijgt EU-LISA het mandaat om een proefproject te ontwikkelen. Doel van het project is te testen of het voorgestelde systeem ook werkt zoals gewenst. De verwachting is dat het proefproject in de eerste helft van 2015 zal worden uitgevoerd.

JBZ-Raad 3-4 maart 2014 (agendapunt I.2)

Tijdens de Raad is de laatste stand van zaken besproken .De eerste lezingronde in de Raadswerkgroep is voltooid. Er zijn belangrijke kwesties aan de orde gekomen zoals de toegang van rechtshandhavingsdiensten tot gegevens. Gelet op de grote impact en de hoge kosten van het pakket is er besloten dat verschillende punten eerst verder onderzocht moeten worden. De Commissie zal een studie en een pilot gaan uitvoeren. De ambitie is om half 2016 het wetgevingspakket aan te nemen.

JBZ-Raad 5-6 december 2013 (agendapunt I.3)

Tijdens de Raad is de laatste stand van zaken met betrekking tot het pakket slimme grenzen besproken. Het Voorzitterschap koppelde terug uit de ambtelijke besprekingen. Daaruit heeft het Voorzitterschap de conclusie getrokken dat de Raad van mening is dat wetshandhavingsdiensten vanaf de inwerkingtreding toegang moeten krijgen tot het in- en uitreissysteem en dat een meerderheid van de Raad vanaf de inwerkingtreding biometrie wil gebruiken in dit systeem

JBZ-Raad 7 en 8 maart 2013

Op 7 maart 2013 heeft de Europese Commissie tijdens de Raad het pakket slimme grenzen gepresenteerd. Uit de discussie bleek dat de lidstaten de voorstellen over het algemeen positief ontvangen. Kritische kanttekeningen zijn dat het voorstel voor EES pas na drie jaar voorziet in het opnemen van biometrische gegevens. Daarnaast gaf een aantal lidstaten aan dat het van belang is dat handhavingsdiensten ook toegang hebben tot de gegevens in de databanken. Lidstaten gaven verder aan te zullen letten op aspecten rond gegevensbescherming en de hoge kosten van de systemen.

In de databank EUR-Lex wordt de laatste stand van zaken in de Europese behandeling van het voorstel weergegeven.

In een speech voor de LIBE commissie van het Europees Parlement op 3 december 2014 kondigde de Europese Commissie aan de voorstellen slimme grenzen in te trekken en met een nieuw voorstel te komen.

In de databank OEIL van het Europees Parlement wordt de laatste stand van zaken in de behandeling van het voorstel weergegeven.

In de databank IPEX wordt de behandeling van het voorstel in de diverse (kandidaat) lidstaatparlementen weergegeven.

Op 17 september 2015 publiceerde de Commissie Meijers een notitie over het 'Slimme Grenzen'-pakket. De Commissie Meijers adviseert dat voordat over dit pakket definitieve besluiten worden genomen, eerst een aanzienlijk aantal vragen moeten worden beantwoord. In de notitie zet de commissie uiteen welke aandachtspunten het belangrijkst zijn.