De Eerste Kamer heeft van de Raad van State een reactie gekregen op haar verzoek om voorlichting over de verankering van democratische controle bij de actuele hervormingen in het economisch bestuur in Europa ter bestrijding van de economische en financiële crisis. De reactie op deze zogenoemde 'voorlichtingsaanvraag' is dinsdag gepubliceerd op de website van de Eerste Kamer.
De Senaat wilde van de Raad van State onder meer weten welke waarborgen nodig zijn om de rechten en bevoegdheden van het Nederlandse parlement - in het bijzonder het budgetrecht - in de toekomst in stand te houden en welke - mogelijk nieuwe - democratische waarborgen nodig zijn wanneer soevereiniteit is of zou worden overgedragen. De Senaat heeft ook het kabinet om een visie gevraagd. Zodra die binnen is, zal hierover dit voorjaar met het kabinet gedebatteerd worden in de Eerste Kamer.
De Raad constateert een groeiende verwevenheid tussen het Europese en het nationale besluitvormingsproces, een complexe juridische structuur van het bestuur van de eurozone waarbij een deel van de regelgeving slechts van toepassing is op lidstaten die deel uitmaken van de eurozone. De Raad van State heeft al eerder zorg uitgesproken dat bij het bestrijden van de economische en financiële crisis (deels) is gegrepen naar instrumenten die buiten de autonome rechtsorde en het institutionele kader van de EU liggen. In het EU-verdrag zijn belangrijke rollen weggelegd voor het Europees Parlement, de Europese Rekenkamer en het Hof van Justitie van de EU.
De introductie van structuren parallel aan de bestaande en de inzet van andere instrumenten dan het totstandbrengen van algemeen verbindende regels, zoals bij het ESM en het Stabiliteitspact is gebeurd, acht de Raad voor de lange termijn onwenselijk.
Bij de invulling van toekomstige parlementaire betrokkenheid dient onderscheid gemaakt te worden tussen de aanpak van crisissituaties waar de verantwoordingsinstrumenten en de vertrouwensregel de boventoon voeren en perioden van redelijke stabiliteit waarin meer openbaarheid en politiek debat met de parlementen mogelijk moet zijn. Een rol voor nationale parlementen op Europees niveau acht de Raad van State alleen zinvol indien die gepaard gaat met concrete bevoegdheden binnen de Europese besluitvorming, in het bijzonder de eurozone. De Raad acht het in het uiterste geval denkbaar een apart parlement voor de landen van de eurozone op te richten.
Bij de inzet van nationale middelen van Lidstaten in het kader van de crisisaanpak blijft volgens de Raad van State betrokkenheid van nationale parlementen vanuit hun verantwoordelijkheid voor het budgetrecht geboden. De Raad voorziet dat politieke besluitvorming over de begroting van het volgend jaar verschuift van het najaar naar het voorjaar. Het zwaartepunt van de inzet van Eerste en Tweede Kamer dient dan te liggen op standpunten die Nederland in de verschillende gremia inneemt in het kader van het Europees Semester over het begrotingsbeleid, het economisch structuurbeleid en het beleid in het kader van het financieel toezicht.
De Eerste Kamer heeft zich de afgelopen maanden diverse keren gebogen over Europese besluiten op financieel-economisch en monetair terrein om de economische en financiële crisis het hoofd te bieden. Daarnaast zijn er voorstellen voor de toekomstige vormgeving van de Europese Unie. De Eerste Kamer kan op grond van artikel 21a van de Wet op de Raad van State om een dergelijke voorlichting vragen.
Deel dit item: