Hoe ziet het kabinet de toekomst van ons land? Deze vraag hebben de regeringsfracties van CDA en VVD nadrukkelijk gesteld aan premier Balkenende tijdens de algemene politieke beschouwingen die dinsdag 22 november zijn gehouden. Regeringspartij D66 kritiseerde het asielbeleid en pleitte andermaal voor een generaal pardon voor de 26.000 'oude' asielzoekers.
Dialoog
De oppositiepartijen GroenLinks en SP vonden dat het kabinet beter kan vertrekken omdat steeds meer mensen in Nederland onder de armoedegrens zakken, nu al 15% van de gezinnen. Oppositiepartij PvdA zocht de dialoog, maar hekelde ook het gebrek aan inlevingsvermogen van het kabinet in de problemen van mensen die zich niet zelf kunnen redden.
Europese identiteit
Fractievoorzitter Schuurman van de ChristenUnie pleitte ervoor de Europese identiteit niet uitsluitend op te hangen aan de Verlichting, maar ook christendom en jodendom centraal te stellen. Schuurman: De Verlichtingscultuur zit in het moeras. Materieel steenrijk zijn, maar geestelijk straatarm, getuigt van metafysische lichtzinnigheid en ontbeert een hoognodig bezielend ideaal. Schuurman wees ook op de toenemende onevenwichtigheden in de samenleving: aan de ene kant groeiende armoede (voedselbanken) en aan de andere kant 'geldgulzigheid' van hen die op allerlei terreinen aan de touwtjes trekken.
Collectief consumptiegoed
Zijn collega Holdijk van de SGP legde de vinger bij het gebrek aan vertrouwen dat Nederlanders in het kabinet hebben. Het kabinet slaagt er maar niet in om burgers te laten inzien dat zij zelf belang hebben bij de hervormingen van het kabinet, zei de SGP-fractievoorzitter. Holdijk vond ook dat er niet nog meer wetten moeten komen die de burgerlijke vrijheden beperken. We moeten niet toe naar een situatie dat burgers veiligheid gaan zien als een collectief consumptiegoed dat overheid dient te leveren.
Huis van culturen
Woordvoerder Ten Hoeve van de Onafhankelijke Senaatsfractie begroette met instemming het voorstel van het kabinet om met een 'huis van culturen' te komen. Dat is een ontmoetingsplaats waar de cultuur van de migranten in Nederland centraal staat.
Behoudzucht
De enige vertegenwoordiger van de Lijst Pim Fortuyn Hessing noemde de Eerste Kamer een kamer waarin behoudzucht, opportunisme en zelfs revanchisme de boventoon voeren. Hessing, die zichzelf 'de enige en ook laatste vertegenwoordiger' van de LPF in de senaat noemde, verwees in dat verband naar de voorstellen voor invoering van een gekozen burgemeester en een referendum die in de Eerste Kamer zijn gesneuveld.
Onderkant
Fractievoorzitter Noten van de PvdA vindt het vooral stuitend dat het kabinet wel belastingen verlaagt, maar niet zorgt voor banen aan de onderkant van de arbeidsmarkt. De regering is bezig de kosten van de verzorgingsstaat te verlagen, maar verzuimt te investeren in bijvoorbeeld extra opleidingsvoorzieningen en kinderopvang en naschoolse opvang als basisvoorziening. Noten bestreed dat in Nederland iedereen zichzelf kan redden. Er zijn kansloze mensen die een helpende hand van de overheid nodig hebben. Over de rechtsstaat zei de PvdA-fractievoorzitter, dat 'we deze in onze drift haar te beschermen tegen onder andere terrorisme, dreigen te vernietigen'.
Verantwoordelijkheid werkgevers
Fractievoorzitter Werner van het CDA werd tijdens zijn toespraak enkele malen onderbroken door interrupties van de oppositiepartijen. De oppositie sprak het CDA aan op het gebrek aan sociaal gehalte van het kabinetsbeleid. Zo hekelde PvdA-er Noten dat Werner werkgevers opriep om de noodzakelijke banen te scheppen voor werkzoekenden onder jongeren, vrouwen en allochtonen. Wat doet u zelf aan dit probleem?, wilde Noten weten. Werner zei: Vooral van werkgevers zal meer verantwoordelijkheidsbesef en inzet gevraagd moeten worden, anders zal er van het activerende sociale beleid en de integratie van minderheden niet veel terecht komen. De CDA-fractievoorzitter riep de regering op de werkgevers tijdens een werkconferentie in december op hun verantwoordelijkheid in deze te wijzen.
Voortvarendheid
Werner prees de regering voor haar voortvarendheid. Niet eerder werd in zo korte tijd zulk een ingrijpend pakket hervormingen in één keer doorgevoerd. De CDA-fractie vraagt eenzelfde daadkracht als er bijgestuurd moet worden 'als onverhoopt mocht blijken dat de maatregelen anders uitpakken dan beoogd en daarmee niet volledig aan hun doel beantwoorden'. Volgens Werner zou voor dat bijsturen een deel van de meevaller van drie miljard euro bij de belastingontvangsten gebruikt mogen worden.
Aansprekend toekomstscenario
De CDA-fractievoorzitter vond het gebrek aan vertrouwen van veel burgers in de toekomst 'fnuikend voor het élan dat nodig is om te ondernemen, te investeren en de bereidheid om je in te zetten voor een betere samenleving'. Werner vroeg daarom van het kabinet een aansprekend toekomstscenario voor na 2007 'om het somberen over de toekomst van ons land te doorbreken'. Hij wees op sterke troeven als onze kennis op het gebied van waterwerken en de voedingsketen 'van grond tot mond', onze gunstige geografische ligging met mainports als Rotterdam (zeehaven) en Schiphol(luchthaven) en onze vermaarde handelsgeest. Volgens Werner bieden sterk groeiende sectoren als ouderenzorg en medische sector veel innovatieve kansen. De fundamentele kennis rond nanotechnologie, moleculaire biologie, ICT en milieukunde bieden volgens de CDA-fractievoorzitter nieuwe, ongekende mogelijkheden op alle denkbare terreinen. Hij riep de regering op in het toekomstscenario duidelijk te maken waar nieuwe werkgelegenheid vandaan kan komen.
Geen directe democratie
Over mogelijke vernieuwingen in het openbaar bestuur herhaalde Werner dat het CDA in de senaat aan de hoekstenen van ons bestel blijft vasthouden. Dat wil zeggen, het CDA verkiest de vertegenwoordigende democratie boven de directe demoratie; het parlementaire stelsel boven een presidentieel stelsel en evenredigheid in het kiesstelsel boven een districtenstelsel. Tevreden stelde de CDA-fractievoorzitter vast dat de regering de aanstellingswijze van de burgemeester in de grondwet wil blijven verankeren. Referenda noemde Werner 'in strijd met onze democratie'.
Ramp voor kansarmen
GroenLinks-fractievoorzitter De Wolff schetste het kabinetsbeleid als een ramp voor de kansarmen. Een kabinet dat tegen alle deskundige adviezen in de hypotheekrenteaftrek niet beperkte en daarmee de hypotheek op de toekomst verzwaarde. Een kabinet dat zei dat de schuld van de vergrijzing onbetaalbaar zou worden, maar dat de milieuschuld voor volgende generaties liet oplopen. Een kabinet dat fijn stof over het hele land laat uitwaaieren, zonder het probleem bij zijn bronnen aan te pakken. En een kabinet dat werkloos toeziet hoe etnische spanningen toenemen en toelaat dat de uitsluiting van migranten op de arbeidsmarkt van jaar tot jaar maar erger wordt, aldus mevrouw De Wolff.
Perspectief
Fractievoorzitter Rosenthal van de VVD daagde het kabinet uit duidelijk te maken welk perspectief het voor de middenlange en langere termijn voor ogen heeft. De VVD-senator noemde de in gang gezette hervormingen 'noodzakelijk in het licht van de internationale en demografische ontwikkelingen'. Hij vroeg ook meer begrip voor de noden van het midden- en kleinbedrijf als 'de belangrijkste pijlers van de samenleving'. Rosenthal verwees naar het verminderde vertrouwen in de overheid. Het is duidelijk dat het vertrouwen herwonnen moet worden, zei hij. De VVD-fractievoorzitter pleitte voor een selectieve overheid die doet wat zij kan en dat is niet alles. Hij noemde het een misverstand dat de rechtsstaat in gevaar zou komen als krachtige maatregelen worden genomen ter bestrijding van de criminaliteit en het internationale terrorisme. Volgens Rosenthal is het evenzeer een misverstand dat de rechtsstaat er enkel zou zijn ter bescherming van verdachten, criminelen en terroristen. De rechtsstaat is er eerst en vooral voor de bedreigde burgers en dat hebben we te lang veronachtzaamd, zei de VVD-fractievoorzitter.
Appendix
Fractievoorzitter Kox van de SP wees op het gebrek aan vertrouwen van de kiezers in het kabinet. Hij zei dat onderzoek uitwijst dat een op de vijf CDA-kiezers bij de volgende parlementsverkiezingen op de SP kan gaan stemmen. Dan is er toch echt wat aan de hand, zei Kox. D66 is in de ogen van de SP een appendix in het kabinet: zit niet in de weg als je 'm hebt, maar er is ook niets aan de hand als je 'm mist. Zeker met de LPF als super sub, die warm loopt zo gauw de liberaal-democraten het weer even niet zien zitten.
Gebrek aan visie
Fractievoorzitter Schuyer van D66 hekelde het gebrek aan visie van het kabinet waar het gaat om het bestrijden van discriminatie in Nederland. Het gaat om de maatvoering en vooral om de sfeer waarin beleid wordt gepresenteerd, zei Schuijer. De fractievoorzitter van D66 bepleitte een actievere rol van het parlement bij de vorming van Europees beleid. Hij deed de suggestie om de Verenigde Vergadering van Tweede en Eerste Kamer met de regering te laten debatteren ter voorbereiding van een Nederlands standpunt in de EU. Het is een idee dat in Denemarken al in de praktijk wordt gebracht en daar niet tot vertraging in de besluitvorming heeft geleid, zei Schuijer.
Holland Acht
Zowel Schuijer als zijn VVD-collega Rosenthal vroeg aandacht voor het pleidooi van de Holland Acht voor minder bestuurlijke drukte in de Randstad. De burgemeesters van de vier grote steden en de commissarissen der Koningin van de vier Randstad-provincies vragen de regering een commissie in te stellen die moet nagaan hoe in de Randstad sneller besluiten genomen kunnen worden. Dit deel van Nederland loopt als Europese regio steeds verder achter in economische ontwikkeling. Rosenthal vroeg de minister-president de acht bestuurders expliciet te vragen zelf met oplossingen te komen.
Deel dit item: