De Eerste Kamer heeft op de laatste dag voor het reces ingestemd met een reeks maatregelen die de deelneming van mensen met een uitkering aan het arbeidsproces moet vergemakkelijken. Met wisselende meerderheden werd een zestal wetsvoorstellen aangenomen. In twee gevallen stemde de VVD-fractie tegen in vijf gevallen de fractie van de SP. Alleen het voorstel over decentralisatie van de langdurigheidtoeslag en bevordering van maatschappelijke participatie van huishoudens met schoolgaande kinderen werd met algemene stemmen aangenomen.
Minister Donner van Sociale Zaken en Werkgelegenheid zei dat de maatschappij intussen zo ingewikkeld is geworden dat reïntegratieprojecten niet gemist kunnen worden om vraag en aanbod op de arbeidsmarkt op elkaar af stemmen. Hij verdedigde de invoering van loonkostensubsidies gedurende drie jaar voor mensen zonder werk die door werkgevers worden ingenomen in een reeds bestaande vacature. "Als na drie jaar blijkt dat het niet werkt stoppen we ermee", zei de minister. VVD-senator Swenker had juist betoogd, dat eerst maar eens moest worden aangetoond met wetenschappelijk onderzoek dat het instrument werkt.
Op vragen van de senatoren Goyert (CDA) en Lagerwerf-Vergunst (CU) of de kredietcrisis leidt tot aanpassing van het beleid zei de minister dat het misschien moeilijker wordt om mensen aan het werk te krijgen of aan het werk te houden, maar dat de instrumenten die nu worden voorgesteld daarbij behulpzaam kunnen zijn.
Mevrouw Van Bijsterveld, staatssecretaris van OCW, zei in antwoord op vragen van SP-senator Elzinga over de volwasseneneducatie dat de Regionale Opleidingscentra de mogelijkheid hebben om in te spelen op wat de gemeenten nodig hebben. De vijftig miljoen euro die de Tweede Kamer extra heeft uitgetrokken wordt o.m. gebruikt om 16- en 17-jarigen te ondersteunen. Senator Strik van GroenLinks kreeg de uitleg dat het geld is bedoeld om de preventieve kant te versterken. Dit gaat ten koste van de curatieve kant. Gemeenten moeten taal- en rekencursussen aanbieden aan werkzoekenden tot MBO-4-niveau. VVD-senator Swenker zei dat de ROC's tientallen miljoenen euro's verspild hebben doordat lokalen hebben leeggestaan vanwege onvoldoende aanmeldingen voor inburgeringcursisten.
De nieuwe staatssecretaris Klijnsma van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, die in de Eerste Kamer haar debuut maakte in haar contact met de volksvertegenwoordiging, zei dat de hele reeks wetten gerichte op bevordering van de participatie het gemeenten gemakkelijker moeten maken om 'niemand aan de kant' te laten staan.
De overheveling van de toekenning van de langdurigheidtoeslag naar gemeenten
leidde tot uitvoerige debatten in de Eerste Kamer. Uiteindelijk zegde staatssecretaris Klijnsma op aandringen van de fracties van PvdA en GroenLinks toe dat zij erop zal toezien dat de verantwoordelijkheid van het Rijk voor het verzekeren van een bestaansminimum voor alle burgers niet in het gedrang komt nu gemeenten een deel van de inkomensvoorziening voor hun rekening kunnen nemen. De SP-fractie was zonder meer tegen deze decentralisatie van een inkomensbestanddeel voor mensen met lagere inkomens.
Senator Westerveld waarschuwde namens de PvdA-fractie voor een verwatering van de Wet Werk en Inkomen door er telkens nieuwe stukjes wetgeving aan toe te voegen die afbreuk doen aan de logische vormgeving die de wet bij vaststelling enkele jaren geleden heeft meegekregen. Daarin ligt het zwaartepunt van de uitvoering bij de gemeenten. Staatssecretaris Klijnsma zei dat zij aan de hand van de wetsgeschiedenis zal proberen paal en perk te stellen aan het teloorgaan van de strakke lijnen van de WWB.
In haar bijdrage zette senator Swenker die sprak namens zowel de VVD-fractie als D66 de vraag centraal wat nu de effectiviteit is van alle maatregelen die de regering voorstelt om regulier werk aan te passen voor uitkeringsgerechtigden en werklozen. In beginsel wijst de VVD loonkostensubsidies af. Twijfels heeft de VVD over de effectiviteit van de participatiebanen (vroegere Melkertbanen). In elk geval behoren mensen met een uitkering een bijdrage te leveren aan de maatschappij in de vorm van vrijwilligerswerk of een andere nuttige activiteit. De voorgestelde verbetering van de arbeidspositie van alleenstaande ouders vond de VVD-fractie overbodig, omdat dit al is geregeld in de Wet Werk en Bijstand.
Senator Westerveld zette namens de PvdA-fractie vraagtekens bij de verplichte aanbesteding van reïntegratieprojecten. Wordt er niet teveel alleen op de prijs gelet en te weinig op de kwaliteit? Zorgen heeft de PvdA-fractie over de rechtsgelijkheid bij de toekenning van de langdurigheidtoeslag door gemeenten. Senator Westerveld herinnerde aan de toezegging van de voorganger van mevrouw Klijnsma dat hij de vinger aan de pols zou houden om te voorkomen dat het gemeentelijk sanctiebeleid te zeer uiteen zou gaan lopen met uiteenlopende inkomensgevolgen. De PvdA-senator zag mogelijk strijd met artikel 1 van de Grondwet ontstaan rond de langdurigheidtoeslag door gemeenten.
Senator Goyert uitte zorgen namens de CDA-fractie over de vele taken die gemeenten hebben bij de armoedebestrijding. Zij pleitte voor een systeem waarbij in het kader van planning en controle met eenvoudige uidraaien de resultaten van het beleid zijn te volgen 'in plaats van eindeloze rapporten'. Zij wees ook op de verantwoordelijkheid van werkgevers om hun steentje aan de participatie van werknemers bij te dragen.
Senator Lagerwerf-Vergunst die sprak namens de fracties van ChristenUnie en SGP wees in het bijzonder op de gevolgen voor kinderen van armoede en sociale uitsluiting. Zij kunnen een 'litteken' oplopen dat ook weer kan doorwerken op hun kansen op de arbeidsmarkt.
Senator Strik van GroenLinks maakte zich sterk voor de kansen van alleenstaanden die voor kinderen moeten zorgen, maar ook hun kansen op de arbeidsmarkt willen krijgen. 'Het is riskant hen lange tijd uit de arbeidsmarkt te houden,' zei senator Strik, doelend op het voorstel van de regering om alleenstaanden met kinderen jonger dan vijf jaar vrij te stellen van de sollicitatieplicht. 'Beter is het om hen te prikkelen zich te blijven ontwikkelen om hun kans op arbeidsmarktinschakeling te vergroten, maar dat wel volop met steun van goede randvoorwaarden als kinderopvang, coaching en scholing,' aldus Strik.
Senator Elzinga van de SP-fractie zei dat de kredietcrisis dwingt om de doelstellingen ten aanzien van de economische groei te herzien, omdat anders een Malthusiaanse catastrofe van hongersnood op grote schaal dreigt. Volgens de SP zijn geen grote beleidswijzigingen nodig om een groeiende groep ouderen te onderhouden en een toenemend beroep op bepaalde voorzieningen te bekostigen. Arbeidsparticipatie noemde hij een middel en geen doel op zichzelf, wat hij wel in de regeringsmaatregelen bespeurde.
Deel dit item: