De Eerste Kamer is verdeeld over het tijdstip waarop een wijziging van de ingangsdatum van het AOW-ouderdomspensioen moet ingaan. De regeringspartijen VVD en CDA en gedoogpartner PVV gaven vandaag in een plenair debat hun steun aan de maatregel die op 1 april 2012 moet ingaan. Zes Kamerfracties willen echter tegemoetkomen aan een verzoek van de Stichting van de Arbeid om de invoeringsdatum te verschuiven naar een latere datum. In een motie, ingediend door SP-senator Elzinga, wordt de regering verzocht om de wetswijziging pas op 1 januari 2013 te effectueren. De motie, die wordt ondersteund door de fracties van PvdA, GroenLinks, ChristenUnie, 50Plus en OSF, wordt dinsdag 6 december in stemming gebracht.
Het wetsvoorstel (32.846) als zodanig kan op steun rekenen van de gehele Eerste Kamer. Minister Kamp van Sociale Zaken en Werkgelegenheid ontraadde de motie waarin uitstel wordt bepleit, mede omdat de beoogde bezuiniging in 2012 dan op een 'pijnlijker' manier gerealiseerd zou moeten worden. Bij de plenaire behandeling van het wetsvoorstel op 29 november werd niet duidelijk wat de opvatting is van de fracties van D66, Partij voor de Dieren en de SGP over het gevraagde uitstel.
Eenmalige besparing
In het wetsvoorstel stelt de regering voor om het onderscheid te laten vervallen tussen het ontstaan van het recht op AOW-ouderdomspensioen (de 65-ste verjaardag) en het ingaan van de AOW-uitkering (de eerste dag van de maand waarin iemand 65 jaar wordt). Na deze wijziging zal voor de AOW dezelfde systematiek gelden als in vele andere sociale zekerheidswetten, zoals de Werkloosheidswet, de Ziektewet en de Wet Werk en Inkomen naar arbeidsvermogen waarin de uitkering eveneens in gaat op de dag dat het recht ontstaat. De aanpassing levert het rijk een eenmalige besparing op van ruim zestig miljoen euro. Daarbij wordt ervan uitgegaan dat aspirant AOW-ers door hun laatste werkgever worden doorbetaald of een uitkering behouden tot de dag zij daadwerkelijk hun 65-ste verjaardag bereiken.
SP-woordvoerder Elzinga vroeg waarom deze relatief kleine wijziging 'nu op stel en sprong moet worden ingevoerd, terwijl de regering het hele AOW-stelsel per 1 januari 2013 veel forser wil verbouwen.' Elzinga wees er op dat de minister zelf heeft berekend dat de aanpassing van de ingangsdatum een inkomensgat kan opleveren voor 90.000 mensen met VUT- of prepensioenregeling. Minister Kamp opperde dat VUT- of prepensioenontvangers hun inkomen kunnen uitsmeren over een langere periode om de effecten te verzachten. 'Dit vindt de SP op zijn zachtst gezegd ongepast', aldus Elzinga.
Stelselherziening
Senator Noten zei dat de PvdA-fractie principieel niet tegen de voorgestelde wijziging is, maar om praktische redenen het verzoek om uitstel van de maatregel steunt. Noten wees er op dat de Stichting van de Arbeid de regering heeft verzocht om uitstel tot 1 juli 2012 of 1 januari 2013 om de maatregel goed te kunnen voorbereiden. Ook wees de PvdA-senator erop dat van pensioenfondsen wordt verlangd dat zij het 'inkomensgat' dat ontstaan als men later in de maand de AOW ontvangt zullen dichten, al zijn zij hiertoe niet verplicht. De PvdA-factie vindt het om die reden raadzaam om de beperkte aanpassing van de AOW door te voeren bij de aanstaande stelselherziening, waarbij de AOW-leeftijd in twee stappen wordt verhoogd naar 67 jaar.
In een interruptiedebat met minister Kamp wees senator Noten nog op het rijksbesluit betreffende Vaste Verandermomenten, waarin wordt gestreefd naar ingangsdata voor nieuwe wetten op 1 juli of 1 januari. Ook SP-senator Elzinga sneed dit punt aan. Minister Kamp verklaarde dat de ministerraad om financiële of organisatorische redenen mag afwijken van zijn eigen besluit.
Manen tot coulance
PvdA-woordvoerder Noten wees erop dat de verandering van ingangsdatum voor de meeste mensen neerkomt op een verhoging van de AOW-leeftijd en dat hij daarom verwachtte dat de PVV om die reden tegen dit wetsvoorstel zou zijn. Senator Klever maakte meteen duidelijk dat de PVV net als in de Tweede Kamer voor het wetsvoorstel zal stemmen. De PVV-woordvoerder noemde het een 'logisch en eerlijk voorstel'. Mevrouw Klever gaat er van uit dat sociale partners hun verantwoordelijkheid nemen en geen inkomensgat laten ontstaan. 'Aangezien we te maken hebben met sociale partners en niet met asociale partners, mogen we hier van uitgaan', aldus Klever.
Voor personen die als zelfstandige zijn verzekerd en voor wie niets is geregeld ter overbrugging naar de nieuwe AOW-datum, riep de woordvoerder van de PVV minister Kamp van Sociale Zaken en Werkgelegenheid op om verzekeraars in dit geval tot coulance te manen. Minister Kamp opperde de mogelijkheid om eenmalig de Sociale Verzekeringsbank te verzoeken de AOW eerder uit te keren bij wijze van overbrugging. Hij zegde VVD-senator Van Rey toe dit punt actief onder de aandacht te brengen van de bank.
Gedigitaliseerd
VVD-woordvoerder Van Rey, die zijn maidenspeech hield, betoogde dat de voormalige ministers Suurhoff en Drees, die ruim een halve eeuw geleden aan de wieg stonden van de AOW, geen probleem zouden hebben gehad met het ingaan van het AOW-ouderdomspensioen op de dag dat men 65 jaar wordt. Volgens Van Rey is destijds om administratieve redenen gekozen voor de eerste dag van de maand als aanvangsdatum. 'Als de administratie in 1957 al gedigitaliseerd was, zoals nu, dan had men toen anders beslist. Het is toch logisch dat iemand pas een cadeau krijgt op zijn verjaardag zelf?', aldus Van Rey. Hij verwacht dat het met de inkomensachteruitgang wel mee zal vallen nu het Sociaal en Cultureel Planbureau heeft becijferd dat AOW'ers er financieel flink op vooruit zijn gegaan. Boven stijgt het aantal mensen met AOW dat doorwerkt volgens het CBS, aldus de VVD-senator.
CDA-senator Terpstra wees erop dat zijn fractie er graag aan meewerkt om de overheidsfinanciën op orde te brengen. Bovendien heeft de Tweede Kamer al gemorreld aan de invoeringsdatum door deze te verschuiven van 1 januari 2012 naar 1 april. Volgens senator Terpstra is de vrees voor een inkomensgat overdreven nu in twee van de drie CAO's al is geregeld dat wordt doorbetaald tot de dag waarop men 65 jaar wordt.
Kinderbijslag
Senator Nagel, die sprak namens de fracties van 50Plus en OSF, zei dat de regering consequent zou zijn als voortaan ook de kinderbijslag zou laten ingaan vanaf de datum van de geboorte en niet pas in het kwartaal volgend op de geboortedag. Minister Kamp wees deze suggestie af met als argument dat de kinderbijslag wordt doorbetaald in het kwartaal waarin een kind de 18-jarige leeftijd bereikt.
Nagel vroeg verder de regering om de nieuwe ingangsdatum voor de AOW pas vast te stellen na overleg met de sociale partners over de financiële consequenties en over mogelijke oplossingen ter reparatie van de dreigende inkomensschade, rekening houdend met de benarde financiële positie bij de pensioenfondsen. Als er geen uitstel komt zullen 50Plus en OSF tegen deze 'onzorgvuldige en onbillijke wetgeving' stemmen, kondigde senator Nagel aan.
Ook woordvoerder Ester vroeg namens de ChristenUnie om uitstel van de invoering. De CU is er niet gerust op dat het voor 1 april zal lukken om deze CAO's te herzien. 'Is het niet verstandiger om deze aanpassing te laten meelopen in de beoogde stelselherziening? Ook om een cumulatie van uitvoeringskosten en maatschappelijke bezorgdheid te voorkomen?', zo vroeg senator Ester.
Deel dit item: