De Eerste Kamer heeft op dinsdag 6 november 2012 met minister Opstelten van Veiligheid en Justitie gedebatteerd over het wetsvoorstel Aanpassing verjaringstermijn misdrijven. Dit wetsvoorstel breidt het aantal categorieën in het Wetboek van Strafrecht uit waarvoor geen verjaring van strafvervolging geldt. Het gaat daarbij om misdrijven waarop een gevangenisstraf van twaalf jaar of meer staat en zedenmisdrijven tegen kinderen met een straf van acht jaar. Daarnaast wordt de verjaringstermijn voor misdrijven met een maximum gevangenisstraf van acht jaar of meer verlengd van twaalf naar twintig jaar. In het debat stelden diverse woordvoerders vragen over de motieven van de regering voor dit wetsvoorstel en de positie van verjaring binnen het strafrecht.
Kans op gerechtelijke dwaling en slachtofferbelang
Senator Beuving (PvdA) steunde de opvatting van de regering dat misdadigers niet enkel door tijdsverloop hun vervolging mogen ontlopen. Om die reden is in 2005 de verjaringstermijn afgeschaft bij misdrijven waarop een levenslange gevangenisstraf staat. Zij vroeg de minister naar de concrete motieven om de verjaringstermijn nu ook te laten vervallen voor misdrijven met een gevangenisstraf van twaalf jaar of meer. Een langere of (oneindige) verjaringstermijn vergroot volgens Beuving onder meer de kans op gerechtelijke dwaling en dient daarom afdoende te worden gemotiveerd.
Ook senator Scholten (D66) herinnerde eraan dat de verjaringstermijn in het leven is geroepen om gerechtelijke dwalingen als gevolg van tijdsverloop te voorkomen. Zij merkte verder op dat ‘het veranderde slachtofferdenken’ dat de regering als argument gebruikt om de verjaringstermijn aan te passen naar haar mening te weinig feitelijk is onderbouwd. Volgens haar is niet met zekerheid te zeggen dat het oneindig verlengen van de termijn bijdraagt aan de juridische emancipatie van het slachtoffer.
Senator De Boer (GroenLinks) vroeg de minister wat het slachtofferbelang is bij verruiming of afschaffing van de verjaringstermijn. Zij stelde dat hiermee de verwachting wordt gewekt dat vervolging ook daadwerkelijk zal plaatsvinden, terwijl politie en justitie er vanwege het ruime tijdsverloop wellicht voor zullen kiezen van vervolging af te zien.
Verjaring binnen het strafrecht
Senator Broekers-Knol (VVD) vroeg de minister in het debat naar een wetenschappelijk onderbouwde visie over het doel, nut en effect van strafrecht in het algemeen en de verjaringstermijn in het bijzonder. Ook vroeg zij hoe de groeiende hoeveelheid bewijsmateriaal - bijvoorbeeld door getuigen afgestaan DNA-materiaal - bewaard zal worden. Minister Opstelten van Veiligheid en Justitie zegde haar toe de Kamer schriftelijk te zullen informeren over de gevraagde visie. Ook zegde hij senator Broekers-Knol toe een protocol te ontwerpen voor getuigen die hun DNA hebben afgestaan zodat zij op voorhand hun rechtspositie kennen.
Senator Holdijk (SGP) gaf aan geen fundamentele kritiek op het wetsvoorstel te hebben. Hij stelde dat psychische en sociale effecten van het onrecht het strafrecht beïnvloeden. Dit verklaart dan ook de opheffing van de verjaringstermijn bij oorlogsmisdrijven en misdrijven tegen de menselijkheid. Hij stelde:“Onrecht moet worden vergolden en verjaart dus nooit.”
Senator Ruers (SP) vroeg in zijn bijdrage aandacht voor het rapport van de Algemene Rekenkamer ‘Prestaties in de strafrechtketen’ waarin staat dat in een groot aantal gevallen processtukken verdwijnen in de correspondentie tussen politie en Openbaar Ministerie. Bovendien blijkt volgens hem uit het rapport dat de prestaties in de strafrechtketen zwaar onder de maat zijn. Hij pleitte ervoor te onderzoeken wat de voornaamste reden is voor de verjaring van strafrechtzaken en aan de hand daarvan te bezinnen op de herziening van de verjaringstermijn.
Overgangsrecht
Senator Van Bijsterveld (CDA) merkte op dat het wetsvoorstel geen overgangsregeling bevat voor reeds gepleegde strafbare feiten waarvan op het moment van de inwerkingtreding van het wetsvoorstel de verjaringstermijn nog niet is verlopen. Zij vroeg de minister of hij de Kamer wil informeren over eventuele ontwikkelingen in de rechtspraak van het Europese Hof op het gebied van het overgangsrecht. De minister zegde haar toe dit toe.
Minister Opstelten gaf in het debat aan dat het strafrecht moet aansluiten bij de in de maatschappij levende opvattingen zonder dat het zich laat beïnvloeden door ‘de waan van de dag’. De verwachtingen bij wetsvoorstel moeten zijns inziens bescheiden zijn, maar het maakt wel meer maatwerk mogelijk. De strafbehoefte bij ernstige strafbare feiten blijft immers langdurig bestaan en het belang van het slachtoffer is in het strafrecht steeds zwaarder gaan wegen. Daarnaast wees de minister op voortschrijdende ontwikkelingen op het gebied van onder meer DNA-technologie die betere vervolging mogelijk maken, ook na verloop van tijd. In dergelijke gevallen biedt de verruiming of opheffing van de verjaringstermijn de mogelijkheid om te vervolgen waar dat nu nog niet zo is.
Aan het eind van het debat gaven diverse woordvoerders aan zich te willen beraden over het wetsvoorstel. Op dinsdag 13 november 2012 zal over het wetsvoorstel worden gestemd.
Deel dit item: