Tal van senatoren zijn naast hun Eerste Kamerwerk ook actief in internationale gremia. Zo is een aantal senatoren lid van de Parlementaire Assemblee van de Raad van Europa. Van daaruit zijn zij bij tal van activiteiten betrokken. Zo was senator Tiny Kox (SP) afgelopen week voor de Raad van Europa één van de internationale waarnemers bij de Marokkaanse parlementsverkiezingen. Enkele vragen aan senator Kox over zijn waarnemingsmissie bij de parlementsverkiezingen:
Hoe was de stemming bij de verkiezingen?
Senator Kox: "De inwoners van Marokko hebben vrijdag in een kalme atmosfeer hun nieuwe parlement gekozen. Grootste partij zijn echter de thuisblijvers. Er zijn naar schatting 27 miljoen volwassen Marokkanen. Slechts 15 miljoen van hen hebben zich als kiezer geregistreerd. En van die kiezers is uiteindelijk 57% thuisgebleven. Per saldo stemde slechts een kwart van alle volwassen Marokkanen. Vooral jonge mensen zijn thuis gebleven. Ze zijn zeker wel geïnteresseerd in wat er allemaal gebeurt maar hebben bar weinig vertrouwen dat de huidige politieke partijen de grote problemen van het land kunnen of willen aanpakken."
Hoe was de uitslag en hoe reageerden mensen hierop?
Senator Kox: "De islamitische regeringspartij blijft de grootste, de grootste oppositiepartij eindigt als tweede. Beide zijn echter niet groot genoeg om alleen te regeren. Dus zal er een bredere coalitie met kleinere rechtse of linkse partijen gevormd moeten worden. Veel thuisblijvers zullen daaruit concluderen dat er weinig zal veranderen. Maar ook in Marokko geldt: thuisblijven helpt niet. Als je niet kiest, wordt er voor jou gekozen."
Was er sprake van een spannende stembusstrijd met veel publiek debat?
Senator Kox: "Nee, daar was geen sprake van. Partijprogramma's werden pas enkele weken voor de verkiezingsdag gepubliceerd, televisiedebatten zijn er niet geweest en opiniepeilingen waren in de afgelopen weken verboden. Verkiezingsfolders waren er wel maar lagen voornamelijk op de grond, zodat de mensen eroverheen liepen."
Hoe verliep de verkiezingsdag volgens u als waarnemer?
Senator Kox: "Op verkiezingsdag is het doorgaans goed gegaan, ook door de inzet van enkele duizenden waarnemers van politieke partijen. Daarbovenop waren er internationale waarnemers, waaronder onze delegatie van parlementariërs uit de Raad van Europa. Zelf ben ik in de twee grootste steden, Casablanca en Rabat, gaan kijken, maar ook in enkele kleinere plaatsen. De organisatie was redelijk, alleen bij het tellen kan van alles fout gaan. De procedures zijn niet duidelijk genoeg en de stembureauleden zijn niet altijd goed opgeleid. Jonge mensen lieten zich maar erg weinig zien in de stembureaus. Zij geloven kennelijk niet dat zaken als de enorme jeugdwerkloosheid, en problemen in zorg en onderwijs, via verkiezingen kunnen worden aangepakt."
Hebben de waarnemers ook adviezen gegeven naar aanleiding van het verloop?
Senator Kox: "We hebben vandaag op onze persconferentie een aantal adviezen gegeven aan het nieuwe Marokkaanse parlement en de nieuwe regering. We willen dat alle klachten over fraude goed uitgezocht worden. Verder zou er een onafhankelijke Kiesraad moeten komen. Nu beslist de minister van Binnenlandse Zaken te veel. Met betere procedures kan er best een boel verbeterd worden. Maar wellicht moet het systeem dat kiezers zich eerst moeten registreren, op de helling. Het heeft in ieder geval niet geholpen om de opkomst te verhogen. Wat in ieder geval snel moet worden aangepakt is de ontoegankelijkheid van de verreweg de meeste stemlokalen voor mensen met een handicap. Ikzelf heb gezien hoe een zwaar gehandicapte man een aantal trappen omhoog gedragen werd omdat hij niet op de begane grond in een ander bureau, in dezelfde school, mocht stemmen. Regels zijn regels, zei de voorzitter van het stembureau. Nou, dan die regels maar snel aanpassen, zou ik zeggen."
Dragen de verkiezingen bij aan democratie in Marokko?
Senator Kox: "Tijdens de Arabische Lente in 2011 besloot de koning van Marokko tot wijziging van de Grondwet en werd de rol van regering en parlement versterkt. Hoewel de monarch nog steeds de machtigste man van het land is, en ook rechtstreekse en indirecte invloed heeft op de organisatie van de verkiezingen. In 2011 won de partij van de islamisten. Die leverde daarna ook de premier. Grootste oppositiepartij werd de partij van de 'authenticiteit en moderniteit', die zichzelf in deze verkiezingscampagne een enigszins vrijzinnig liberaal imago aanmat, maar waarin velen de hand van de koning vermoeden. Hoe dan ook vinden veel Marokkanen dat de politieke vrijheid beduidend is toegenomen maar problemen als werkloosheid en corruptie blijven liggen."
Deel dit item: