Op 20 en 21 oktober 2016 vond in de Zwitserse hoofdstad Bern de zeventiende vergadering van de Association of European Senates (AES) plaats. De Europese senaatsvoorzitters kwamen bijeen op uitnodiging van de voorzitter van de senaat van Zwitserland, de Ständenrat, Raphaël Comte. Vanuit Nederland nam Eerste Kamervoorzitter Ankie Broekers-Knol aan de conferentie deel, vergezeld door Griffier Geert Jan Hamilton.
Thema
Het centrale thema dit jaar was 'The role of the senate in parliamentary decision-making'. Daarnaast was een bijzonder deel van de vergadering gewijd aan de rol van Europese senaten in de bestrijding van terreur.
De rol van senaten in parlementaire besluitvorming
Alle Europese senaten hebben gemeen dat zij een belangrijke rol vervullen als 'chambre de réflexion' bij de totstandkoming van wetgeving. De wijze van verkiezing, samenstelling en bevoegdheden van senaten verschillen per land. In landen met een federaal stelsel is doorgaans sprake van een vertegenwoordiging uit de regio's die de federatie vormen. In slechts twee landen zijn de bevoegdheden van de senaat identiek aan die van het huis van afgevaardigden: Italië en Zwitserland. In Italië is een herziening van het parlementaire stelsel gaande die het aspect van regionale vertegenwoordiging van de senaat versterkt en de bevoegdheden van de beide parlementaire huizen meer differentieert. Na de parlementaire behandeling wordt de stelselherziening in Italië nog aan een referendum onderworpen.
Niet alleen in Nederland, maar ook in Frankrijk en Duitsland beschikt de regerende coalitie thans niet over een meerderheid in de senaat. In Frankrijk en Duitsland bestaan conciliatieprocedures voor het geval het huis van afgevaardigden en de senaat tot uiteenlopende standpunten over wetgeving komen. In Frankrijk wordt die procedure met enige regelmaat gehanteerd, in Duitsland zelden.
De rol van de Eerste Kamer
Eerste Kamervoorzitter Ankie Broekers-Knol ging tijdens de conferentie in op de rol van de Eerste Kamer in het Nederlandse wetgevingsprocesen en de ervaringen in de afgelopen jaren met een minderheidspositie van de regeringscoalitie in de Eerste Kamer. Broekers-Knol sprak ook over het fenomeen van politieke akkoorden tussen coalitiepartijen en oppositiepartijen: "Over the last four years, the two coalition parties have worked together with a number of opposition parties to reach political agreements. In order to arrive at these agreements, the coalition was forced to consult, debate, persuade and compromise. That in itself is a good thing. However, these agreements were made behind closed doors instead of during a parliamentary debate. Of course the legislative proposals that resulted from these agreements always were debated in public. It is my firm belief that the acceptance of a legislative proposal should always be the result of a debate in which all arguments have been heard and debated. Without this, a free democracy is an empty shell. I am reminded of a quote by Marcus Tullius Cicero, who once said that arguments should be weighed, not counted. He believed in the power of the argument. That when all arguments, both for and against, are put on the table, a debate can be enriching and new insight can be generated, leading to increased respect for the opinions of others."
De rol van de Russische Federatieraad
In haar bijdrage aan de discussie ging de voorzitter van de Russische Federatieraad, Valentina Matvienko, in op de stappen die de Russische senaat de afgelopen jaren heeft gezet om de betrokkenheid van de regio's bij de inhoud en uitvoerbaarheid van de Russische wetgeving te versterken. De Federatieraad heeft belangrijke nieuwe bevoegdheden gekregen op het terrein van de benoeming van belangrijke functionarissen binnen de Russische Staat en controle op de regering, en de ministeries en uitvoeringsorganen van de Staat.
Terreurbestrijding
Het thema 'Combatting terrorism in Europe' werd ingeleid door de Franse Senaatsvoorzitter Gérard Larcher. Hij gaf een indringende beschrijving van de impact van de terreuraanslagen in Frankrijk op de Franse samenleving. Juist in de Franse Senaat waarin ook veel burgemeesters en regionale bestuurders zitting hebben die dicht bij de bevolking staan, klinkt de roep om adequate respons op terroristische aanslagen. De Franse Nationale Assemblee en Senaat hebben ondanks uiteenlopende politieke meerderheden in harmonie gewerkt aan versterking van de inlichtingendiensten, het justitiële apparaat en wetgeving voor terreurpreventie.
In een opmerkelijke bijdrage deed de voorzitter van de Russische Federatieraad, Valentina Matvienko, een klemmend beroep op haar collega's de parlementaire diplomatie en de onderlinge internationale parlementaire contacten, daaronder ook begrepen contacten tussen senatoren, te versterken. In een tijd van ernstige terreurdreiging moeten parlementariërs veel meer de dialoog aangaan om oplossingen te vinden die de internationale samenwerking bevorderen en dienstbaar zijn aan bestrijding van geweld en bevordering van vrede en voorspoed.
Eerste Kamervoorzitter Ankie Broekers-Knol benadrukte dat ook bij wetgeving die tegen terreur is gericht de rule of law een belangrijk leidend principe blijft. Zij riep de senaten op tot het gezamenlijk nemen van verantwoordelijkheid om vrede en stabiliteit zeker te stellen. "I believe the key word is cooperation. One of the most important steps we as parliamentarians can take to contribute to peace and stability is to optimise and intensify our cooperation ."
De Zwitserse Ständerat publiceert in november het integrale verslag van deze senaatsconferentie.
Association of European Senates
De Association of European Senates (AES) is in 1999 opgericht op initiatief van de Senaat van Frankrijk. Zij omvat op dit moment: de Bondsraden van Duitsland en Oostenrijk, de Eerste Kamer van Nederland, de Federatieraad van de Russische Federatie, het Hogerhuis van het Verenigd Koninkrijk, de Kamer van de Naties van Bosnië-en-Herzegovina, de Nationale Raad van Slovenië, de Statenraad van Zwitserland en de Senaten van België, Frankrijk, Italië, Polen, Roemenië, Tsjechië en Spanje.
De Senaat van Ierland en de Raad van State van Luxemburg zijn observerend lid. Binnen kader van de AES komen de voorzitters van de Europese senaten eenmaal per jaar bij elkaar om informatie uit te wisselen over de rol van de senaten binnen de bicamerale parlementaire stelsels en actuele ontwikkelingen waarbij de senaten betrokken zijn.
Zie ook:
Europese Senaatsvoorzitters bijeen in Eerste Kamer - 22 mei 2015
Deel dit item: