De Eerste Kamer heeft dinsdag 27 oktober met premier Mark Rutte gedebatteerd over de plannen van het kabinet voor 2021 tijdens de zogenoemde Algemene politieke beschouwingen. In verband met de coronamaatregelen waren niet zoals te doen gewoonlijk alle bewindspersonen van kabinet-Rutte III aanwezig. Naast de minister-president was verder alleen de minister van Financiën Wopke Hoekstra aanwezig. Tijdens het debat werden 13 moties ingediend. De Kamer stemt dinsdag 3 november over de moties.
Algemene politieke beschouwingen in de Eerste Kamer
De Eerste Kamer is medewetgever en controleur van de regering. Eén keer per jaar houdt de Eerste Kamer, net als de Tweede Kamer, Algemene politieke beschouwingen (Apb). Hier bespreken de Kamer en de regering de hoofdlijnen van het regeringsbeleid (de Rijksbegroting) voor het volgende jaar, zoals die op Prinsjesdag zijn gepresenteerd. De Eerste Kamerfracties geven bij monde van de fractievoorzitters hun visie op de regeringsplannen uit de Miljoenennota en de troonrede. In moties kunnen fracties oproepen tot wijzigingen van het beleid. De minister-president verdedigt namens de regering de plannen.
Moties
Tijdens het debat zijn 13 moties ingediend:
-
1.Motie-Frentrop c.s. verzoekt het kabinet om de steun aan het in juli 2020 in EU-verband overeengekomen herstelpakket tot nader order in te trekken en de gevolgen van de huidige covid 19-ontwikkelingen (2e golf) voor de Nederlandse economie zo snel mogelijk in kaart te brengen. De premier ontraadde de motie.
-
2.Motie-Rosenmöller/Jorritsma c.s. spreekt uit dat het wenselijk is te verkennen hoe een Parlementair Onderzoek op grond van artikel 130 RvO van de Eerste Kamer der Staten-Generaal kan worden ingericht naar de oorzaken van het verschil tussen de wet op papier en de wet in praktijk en waarom anti-discriminatoire bepalingen in wetgeving niet voldoende effectief zijn.
-
3.Motie-Faber c.s. verzoekt de regering om de vrijwillige bijdrage aan de VN te schrappen. De motie werd ontraden door de premier.
-
4.Motie-Kox c.s. roept de regering op de reeds voor dit jaar toegezegde bonus als eenmalige waardering voor zorgverleners nu met de grootst mogelijke spoed uit te keren en voor 2021 structureel betere financiële waardering mogelijk te maken. De motie is door Rutte ontraden.
-
5.Motie-Koffeman c.s. verzoekt de regering een onafhankelijk onderzoek in te stellen naar het maatschappelijk draagvlak voor het uitzonderen van publieke functies van de Wet Normering Topinkomens. Senator Koffeman besloot de motie aan te houden nadat de premier de motie had ontraden.
-
6.Motie-Van Rooijen c.s. verzoekt de regering om een definitieve oplossing te omarmen waarmee de dreiging van pensioenkortingen gedurende de transitieperiode wordt uitgesloten. De moties is door de premier ontraden.
-
7.Tweede motie-Van Rooijen c.s. verzoekt de regering om indexatie van pensioenen dichter bij te brengen door het hanteren van een vaste rekenrente van ten minste 2%, gedurende transitieperiode naar het beoogde nieuwe pensioenstelsel. Ook deze motie werd door Rutte ontraden.
-
8.Derde motie-Van Rooijen c.s. verzoekt de regering om de arbeidskorting en de ouderenkorting in ongeveer dezelfde mate te laten stijgen. Rutte ontraadde deze motie eveneens.
-
9.Motie-Otten c.s. verzoekt de regering het versoepelde beleid te verlengen tot 1 januari 2021, met dien verstande dat uitstel voor nieuw opkomende verplichtingen uiterlijk tot 1 januari 2021 wordt verleend. De premier liet bij deze motie het oordeel aan de Kamer.
-
10.Tweede motie-Otten c.s. verzoekt de regering om op korte termijn een - al dan niet tijdelijke - oplossing voor mkb-ondernemers te vinden opdat er geen onnodige faillissementen van op zich levensvatbare bedrijven plaatsvindt. Otten besloot de motie aan te houden.
-
11.Derde motie-Otten c.s. verzoekt de regering na te gaan of deze overtollige liquiditeiten bij zorgverzekeraars kunnen worden ingezet voor betere beloning en verbetering van de arbeidsomstandigheden in de zorgsector en verlaging van het eigen risico van de zorgverzekeringen. Deze motie is door de minister-president ontraden.
-
12.Motie-Gerbrandy c.s. verzoekt de regering om de verhuurderheffing per 2021 sterk te verminderen en op termijn afte schaffen. Rutte ontraadde de motie.
-
13.Tweede motie-Gerbrandy verzoekt de regering om een gedegen onderzoek te doen naar alle aspecten van een basisinkomen voor alle Nederlanders. De premier liet bij deze motie het oordeel aan de Kamer.
Impressie van het debat
Het debat stond dinsdag voor het overgrote deel in het teken van de coronacrisis. Meerdere leden verwezen naar de Algemene politieke beschouwingen van een jaar eerder toen van het coronavirus nog helemaal geen sprake was. Behalve het virus spraken de fractievoorzitters onder meer over Europese en internationale betrekkingen, economie, klimaat, desinformatie, woningnood, kansengelijkheid, vluchtelingen en discriminatie.
FVD-fractievoorzitter Frentrop vroeg de premier of hij bereid is om alle maatregelen uit het klimaatakkoord uit te stellen tot na coronacrisis, of hij bereid is de immigratie stop te zetten tot de woningnood is opgelost en of hij bereid is te stoppen met financiële steun aan andere Europese landen.
Volgens VVD-fractievoorzitter Jorritsma wordt de waarheid meer en meer een rekbaar begrip. Ze noemde dit zorgwekkend. Volgens Jorritsma zijn de feiten dat er een akelig virus rondgaat dat we alleen samen kunnen verslaan. Samen met GroenLinks-fractievoorzitter Rosenmöller deed zij een voorstel om een parlementair onderzoek te doen naar racisme. Rosenmöller vroeg daarnaast aandacht voor kansengelijkheid. Volgens hem moet de coronacrisis worden gebruikt om verder te kijken dan alleen de crisis, met een perspectief waar kansengelijkheid de norm en de praktijk is.
CDA-fractievoorzitter Knapen stelde dat de coronacrisis op brutale wijze kwetsbaarheden blootlegt die al langer bestonden. Als voorbeelden noemde hij de zzp'ers en jongeren die worden opgezadeld met een valse start. Knapen hield verder een pleidooi voor een deltaplan om drugscriminaliteit aan te pakken.
Door de coronacrisis is pijnlijk duidelijk dat er een tekort aan zorgpersoneel is, betoogde PvdA-fractievoorzitter Vos. Zorgmedewerkers werken zich een slag in de rondte. Volgens Vos hebben zij tijd nodig om te overleggen, voor intervisie, om op adem te komen, om vrij te nemen. Zij wilde weten waarom het niet lukt om structureel geld vrij te maken voor het zorgpersoneel.
D66-fractievoorzitter Bredenoord sloot zich aan bij haar voorgangers, ook zij stelde dat de coronacrisis de kwetsbaarheden in de samenleving blootlegt. Bredenoord vroeg of Nederland klaar is voor een groot vaccinatieprogramma. Zij wilde van de premier weten hoe het met de voorbereiding hierop staat.
Volgens PVV-fractievoorzitter Faber kampen veel huishoudens met betalingsproblemen en is dat door de coronacrisis alleen maar meer geworden. Heel Nederland levert in, aldus Faber, maar minister Kaag van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking doet daar niet aan mee en geeft namens Nederland geld aan de Verenigde Naties. Faber vroeg de premier hoe hoog deze vrijwillige bijdrage in 2021 is.
ChristenUnie-fractievoorzitter Bikker betoogde dat mentaliteit in een langere crisis van groot belang is. Ze vroeg de minister-president hoe de regering ervoor zorgt dat de mentaliteit goed blijft. Volgens Bikker kunnen we hier en nu al laten zien wat voor samenleving we willen zijn na de coronacrisis.
Volgens SP-fractievoorzitter Kox vangen de laagste inkomen de zwaarste klappen op in deze crisis. Volgens hem is georganiseerde solidariteit het beste antwoord. Uit eigen ervaring weten we nu dat we heel veel samen kunnen als het echt moet.
Fractievoorzitter Koffeman (PvdD) riep de Kamer en het kabinet op te leren van deze crisis en een transitie in gang te zetten naar een meer plantaardige, en dus meer diervriendelijke samenleving, die uitzicht biedt op een gelukkig leven voor komende generaties, zonder onbeheersbare pandemische dreigingen.
50PLUS-fractievoorzitter Van Rooijen betoogde dat bijna alle ouderen hun koopkracht achteruit zien gaan, ook al omdat de ouderenkorting nauwelijks wordt verhoogd. Er wordt hun geen hoop en geen perspectief geboden. De onweerswolk van de kortingen op de pensioenen wordt steeds zwarter en blijft steeds langer hangen, aldus Van Rooijen. 50PLUS vindt deze kortingen niet acceptabel en eist dat een begin wordt gemaakt met indexatie.
SGP-fractievoorzitter Schalk stelde dat de spanningen naar buiten komen. In de samenleving loopt dit uit op heftige reacties, protesten, geweld, rellen. Het lijkt net of iedereen losbreekt na zo'n periode van lockdown, aldus Schalk. Hij vroeg de premier hoe de regering zich daarop voorbereidt?
Fractievoorzitter Otten (Fractie-Otten) stelde dat op dit moment proactief en daadkrachtig beleid is vereist. Volgens hem is juist een nieuwe visie nodig voor Nederland. De vraag is hoe we ons gaan aanpassen aan de nieuwe realiteit en hoe we hier uit gaan we komen. Otten stelde een Marshall-plan voor de koopkracht voor en uitstel van belasting voor mkb-ers en zzp-ers.
OSF-fractievoorzitter Gerbrandyzei dat het hem zorgen baart waar het geld van de steunregelingen terecht komt. Hij wilde weten of daar voldoende controle op is. Gerbrandy besloot het debat met een hartenkreet: hij noemde de koehandel met hervestigingsquota van vluchtelingen te pijnlijk en vond dat de regering zich kapot moet schamen dat het probleem met de minderjarige vluchtelingenkinderen in Griekenland wordt opgelost door 1 miljoen euro over te maken.
Minister-president Rutte bepleitte herwaardering van de overheid als marktmeester, dat er een stevige arm is voor wie wel wil maar niet kan. Over de Europese Unie zei hij dat de samenwerking meer is dan markt en munt: het is ook een waardengemeenschap. Volgens Rutte is het van groot belang dat wij als soeverein trots land deel uitmaken van de Europese Unie. Hij zag als grootste probleem in de Europese Unie de scheefgroei die alleen maar schever wordt. We moeten allemaal ons eigen land op orde krijgen in belang van groei voor iedereen. Europa is voor Nederland van essentieel belang, voor onze economie en voor onze veiligheid, aldus de premier.
Wat betreft de vergezichten na crisis, noemde Rutte de middellange en langere termijn: effecten van crisisbestrijding op de economie, op mensen. Verder zei hij dat zolang er geen vaccin is, we met het virus zitten opgescheept. Rutte zei dat het niet kan om naar staat van zorgeloosheid terug te keren.
Er is een actieplan om zorgmedewerkers te ontlasten en ervoor te zorgen dat meer mensen in de zorg gaan werken. Er is een toename, aldus Rutte, maar we zien ook dat mensen de zorg verlaten en groot ziekteverzuim. Met betrekking tot de IC-capaciteit zei de premier dat het kabinet bij een stijgend aantal patiënten triage op enkel het leeftijdscriterium onaanvaardbaar is.
Deel dit item: