Begroting Onderwijs, Cultuur en Wetenschap: debat samengevat

Het debat ging vooral over de gevolgen van het door de Tweede Kamer aangenomen amendement Martens-America om een capaciteitsfixus in te voeren. BBB-senator Van Knapen die zijn maidenspeech hield, zei dat er iets aan de huidige situatie moet veranderen zodat ook Nederlandstalige studenten een Engelstalige bachelor kunnen volgen. Hij wees er wel op dat het van belang is dat de onderwijsinstellingen zelf de regie moeten houden. Volgens VVD-senator Geerdink is er geen tijd te verliezen omdat de toegankelijkheid voor Nederlandse studenten ontoereikend is en er in sommige studentensteden te weinig huisvesting is. Geerdink voegde er aan toe dat de universiteiten zelf aangeven zelf aan dat er behoefte is aan een capaciteitsfixus komt op anderstalige opleidingen.

Een aantal fracties is niet blij dat door dit amendement een inhoudelijke wijziging van het beleid is toegevoegd aan een begrotingswet. D66-senator Van Meenen zei dat deze toevoeging de wetgevingskwaliteit schaadt. Het amendement is geen technische aanpassing, maar er wordt een ander inhoudelijk beleid voorgestaan. D66 en andere fracties willen ondanks hun onvrede hierover geen veto over de hele begroting uitspreken. Van Meenen vroeg de minister wel toe te zeggen om de inzet van het instrument door de universiteit te toetsen.

SP-senator Van Apeldoorn sloot zich aan bij de kritiek van Van Meenen dat het amendement in de begroting niet de wenselijke route is. Hij voegde eraan toe dat de SP inhoudelijk vóór het amendement is. Het is volgens Van Apeldoorn van groot belang dat de toegankelijkheid van het hoger onderwijs van met name Nederlandstalig onderwijs wordt gewaarborgd. Ook de SGP is positief over de inhoud van het amendement, maar niet over de werkwijze. SGP-senator De Vries zei dat zijn fractie zich bijna gedwongen voelt om in te stemmen met een inhoudelijke wijziging, terwijl er een begroting voorligt. Bovendien is er eigenlijk ook advies van de Raad van State nodig omdat de consequenties van het amendement niet te overzien zijn, zei De Vries.

Demissionair minister Dijkgraaf ging kort in op de Wet internationalisering in balans die hij gisteren bij de Tweede Kamer heeft ingediend. Die wet gaat over maatregelen om de instroom van internationale studenten in het hoger onderwijs beter te kunnen beheersen. Hij ziet het wetsvoorstel als een instrumentarium en als een handleiding hoe dat instrumentarium te gebruiken.

De minister zei de wens in het amendement Martens-America bij de begroting te begrijpen, maar deelt ook de staatsrechtelijke bezwaren met de Eerste Kamer. Hij noemde het 'ongebruikelijk, onwenselijk zelfs,' om via een begrotingswet een andere wet inhoudelijk aan te passen. Maar, zo zei Dijkgraaf, het amendement is door de Tweede Kamer toegevoegd en nu is het aan hem om er uitvoering aan te geven.

Dijkgraaf zei ook dat er 'absoluut geen licht' zit tussen de uitwerking van het amendement en de het wetsvoorstel Wet internationalisering in balans. Hij zei in antwoord op Van Meenen dat hij geen externe toetsing kan toezeggen, maar dat hij universiteiten wel nadrukkelijk zal wijzen op hun mogelijkheden. Hij zegde verder toe om de uitwerking van het amendement uitgebreid te monitoren en evalueren.