Debat samengevat: Versterking toepassing profijtbeginsel bij de watersysteemheffing

Er is een motie ingediend:

• - 

  De motie-Van Langen-Visbeek c.s. over uitstel van de invoering van de verplichte tariefdifferentiatie. De minister heeft de motie ontraden.

Senator Thijssen (GroenLinks-PvdA) sprak ook namens D66 en OPNL. Zij maakte zich zorgen om de uitvoerbaarheid van de wet. Uit reacties op het voorstel is gebleken dat het toch al complexe systeem van het verdelen van de kosten wellicht nog complexer wordt. Thijssen wilde ook weten welke andere stappen kunnen worden gezet voor een eerlijker heffingensysteem.

Voor de VVD-fractie is dit wetsvoorstel een logische stap, zei senator Klip-Martin (VVD). De waterschappen staan aan de lat voor waterkwaliteit, -kwantiteit en -veiligheid. Het vaststellen van de hoogte van de belastingheffing is aan zware eisen verbonden, dat is goed. Waterschappen kunnen meer kosten neerleggen bij diegenen die meer voordeel hebben bij de werkzaamheden van het waterschap.

Senator Holterhues (ChristenUnie) zei dat het belangrijk is om mee te werken aan de toekomstbestendigheid van de waterschappen. De herziening van het profijtbeginsel is nodig, concludeerde ook de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO). Hij vroeg hoe dit wetsvoorstel rekening houdt met waterschappen zonder directe waterkeringen.

Volgens senator Van Kesteren (PVV) moet de prioriteit liggen bij primair waterbeheer en bij het voorkomen van aanzienlijke verhogen van de waterschapsbelasting. Het zal nog een hele klus worden om vast te stellen wie wat moet betalen. Dat kan leiden tot extra administratieve kosten, wat dan weer kan leiden tot stijging van de heffing, waarschuwde hij.

Senator Rietkerk (CDA) zei dat het huidige belastingstelsel een aantal knelpunten kent die met dit wetsvoorstel voor een deel worden opgelost. Hij is tevreden met de voorstellen om de zuiverings- en verontreinigingsheffing aan te passen, zodat waterschappen en bedrijven in hun werk minder mens- en milieubelastende stoffen hoeven te gebruiken.

Ook senator De Vries (SGP) was positief, al had hij wel een punt van aandacht. De waterschappen hebben veel toegevoegde waarde op het gebied van veiligheid en waterbeheer, ook als ze niet kostenefficiënt zijn. Daarom riep de SGP op ervoor te waken dat de waarde van waterschappen economisch wordt uitgedrukt.

Senator Van Langen-Visbeek (BBB) wilde weten hoe bepaald wordt wie het meest profijt heeft van het werk van het waterschap. Huishoudens zijn de afgelopen jaren meer gaan betalen, maar zijn boeren en bedrijven tegelijk meer gaan profiteren, vroeg ze. Boeren met intensieve landbouwbedrijven kunnen door het nieuwe systeem geconfronteerd worden met hogere kosten. Gooi het kind niet met het badwater weg, zei zij. Daarom moet de lastenstijging voor boeren en bedrijven zo veel mogelijk worden beperkt.

Volgens senator Hartog (Volt) is een waterschap geen eiland. Hij vroeg of de minister vindt dat er afspraken moeten worden gemaakt tussen waterschappen. Ook wilde hij weten hoe de voorgestelde systematiek zich verhoudt tot die in buurlanden Duitsland en België. Komt er sowieso een verdere fundamentele herziening van de heffing, vroeg hij tot besluit.

Senator Dessing (FVD) vroeg of het echt wel zo is dat de vervuiler betaalt, en hoe wordt geborgd dat er bijvoorbeeld met een vorm van doorbelasting niet alsnog sprake zal zijn van een uitgesteld solidariteitsbeginsel? De hele klimaatagenda wordt zo op een indirecte manier doorgevoerd. Daar wil FVD niet aan meewerken.

Er is de afgelopen jaren wel heel veel scheefgroei ontstaan, constateerde senator Van Aelst (SP). Woningeigenaren zijn onevenredig veel gaan betalen en bedrijven zijn stapje voor stapje minder gaan betalen. Hoe gaat er gewerkt worden aan het inlopen van het verschil van kosten voor woningeigenaren en bedrijven, vroeg zij aan de minister. Tot slot wilde zij weten of de minister het mogelijk gaat maken dat goed gedrag wordt beloond.

Minister Madlener van Infrastructuur en Waterstaat zei dat de manier waarop waterschappen belasting heffen is vastgelegd in de Waterschapswet. Het kostentoedelingssysteem is toe aan een update, want het huidige systeem maakt geen onderscheid tussen woningen en bedrijven. Het profijtbeginsel klinkt simpel: gebruik je meer, betaal je meer, maar je kunt het op verschillende manieren invullen, zei hij.

Met dit wetsvoorstel doet de regering een poging om het eerlijker te maken. Voldoende draagvlak is een belangrijke voorwaarde. Omdat het lastig is om draagvlak te krijgen voor een omvangrijk pakket, is dit een beperkt pakket. Een eerste stap in de richting van een eerlijker systeem. De regering acht de administratieve lasten van deze wet gering. De wet is goed uitvoerbaar voor de waterschappen.

Het wetsvoorstel versterkt in de Waterschapswet, de Waterwet en de Algemene wet bestuursrecht de toepassing van het profijtbeginsel bij watersysteemheffingen. Hiermee krijgen waterschappen betere mogelijkheden om het profijtbeginsel toe te passen. Wie profijt (voordeel) heeft, betaalt. Dit kan leiden tot verschillen in waterschapsheffingen tussen ingezetenen, eigenaren van gebouwd onroerend goed, eigenaren van ongebouwd terrein en eigenaren van natuurterreinen.

Klimaatverandering zorgt dat het waterbeheer in Nederland de komende jaren te maken krijgt met nieuwe uitdagingen zoals zeespiegelstijging, wisselende aanvoer van water in de rivieren, droogte en toegenomen wateroverlast. Daarom krijgen waterschappen meer mogelijkheden om hun belastingopbrengsten te gebruiken om hun doelstellingen op het gebied van klimaatverandering, energietransitie en circulaire economie te behalen. Ook komt er een nieuwe milieuvriendelijkere methode om de vervuilingswaarde van het afvalwater te bepalen.