Behandelfase Eerste Kamer: behandeling in Eerste Kamer afgerond.

document Europese Commissie

COM(2009)591, d.d. 28 oktober 2009

commissie Eerste Kamer

beleidsterrein

De commissie voor Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit besloot op 24 november 2009 dat zij op 1 december 2009 de procedure wil bespreken.

Met het oog op een nadere standpuntbepaling door de commissie werd er op 15 december 2009 inbreng geleverd door de fracties van het CDA en de SP.

Op 22 december 2009 heeft de commissie voor LNV een brief aan de regering vastgesteld en verzonden. Het antwoord van de minister d.d. 21 januari 2010 werd voor kennisgeving aangenomen in de vergadering van 26 januari 2010.

De Nederlandse regering onderschrijft de benadering van de Commissie op hoofdlijnen.

De verdienste van de mededeling is dat het een integraal beeld schetst en een Europees kader biedt. Het is van belang zich te realiseren dat agrarische grondstoffen uit de agroketens zowel binnen als buiten de EU geproduceerd worden. Beter functionerende en meer transparante agroketens zijn in het belang van de consument. Ze dragen ook bij aan versterking van de (internationale) concurrentiepositie van de agrofoodsector als geheel en de ondernemers die de keten dragen: primaire producenten (waaronder b.v. tuinders, graanproducenten en telers in derde landen), toeleveranciers, verwerkers, handelaren, distributeurs en retailers.

Voor Nederland met zijn open economie is een Europees kader dat onbeperkte markttoegang door de gehele Unie verzekert extra belangrijk. Het goed functioneren van de markten voor agrarische grondstoffen en voedsel is ook van belang in het kader van het verder doorvoeren van wijzigingen in het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid van de Europese Unie in een meer marktgeoriënteerde richting.

De maatregelen dienen in de verdere uitwerking behalve op bijdragen aan de werking van markten ook getoetst te worden op hun bijdrage aan en gevolgen voor duurzaamheidaspecten, de relatie tussen voeding en gezondheid en gevolgen voor ontwikkelingslanden.

Ten aanzien van de voornemens tot het vergroten van transparantie geeft de Commissie onder meer aan het systeem voor monitoren van prijzen dat in 2007 is opgezet verder te willen ontwikkelen in samenwerking met de nationale statistische instellingen. Hoewel Nederland het belang van transparantie en het zicht op het functioneren van markten ten algemene onderschrijft is over deze concrete Commissievoornemens reeds eerder een terughoudende positie ingenomen, met name vanuit het oogpunt van administratieve lasten voor overheid en bedrijfsleven. Concrete voorstellen van de Commissie dienen beoordeeld te worden om een nadere afweging en standpuntbepaling mogelijk te maken. Bij de verdere ontwikkeling dient in ieder geval zo veel mogelijk voorkomen te worden dat er nieuwe statistische verplichtingen ontstaan. Nederland zal er bij de Europese Commissie op aandringen, dat met betrekking tot de ontwikkeling en het verzamelen van gegevens zoveel mogelijk wordt aangesloten bij thans beschikbare nationale en internationale gegevensbronnen.

Ten slotte staat de Nederlandse regering positief ten aanzien van de Commissievoorstellen gericht op het voorkomen van oneerlijke handelspraktijken en misbruik van verschillen in onderhandelingsmacht. De voorgestelde uitwisseling van informatie en 'best practices' en het ontwikkelen van modelcontracten als voorbeelden kunnen hieraan bijvoorbeeld zeker een bijdrage leveren. Meer transparantie in de handelsketen op de interne markt zal ook bijdragen aan een eerlijker level playing field voor derde (ontwikkelings)landen die hun producten naar de EU exporteren.

De voedselvoorzieningsketen omvat belangrijke sectoren de landbouwsector, de voedselverwerkende industrie en de distributiesector die samen goed zijn voor meer dan 7% van de Europese werkgelegenheid. Van deze sectoren gaat een rechtstreeks effect op alle burgers uit, aangezien voedingsmiddelen gemiddeld 16% van de bestedingen van de huishoudens uitmaken. Het is derhalve van essentieel belang dat de voedselvoorzieningsketen naar behoren functioneert om veilige voedingsmiddelen van hoge kwaliteit tegen betaalbare prijzen op tafel te brengen.

De ontwikkeling van de voedselprijzen doet al geruime tijd vragen rijzen omtrent de werking van de voedselvoorzieningsketen. De scherpe daling van de landbouwgrondstoffenprijzen in 2008 is tot dusver nog niet volledig tot uiting gekomen in lagere voedselprijzen op het niveau van producenten en consumenten. Dit is de voorbije maanden vooral in de zuivelsector duidelijk geworden.

In deze mededeling wordt geconstateerd dat er sprake is van grote spanningen in de contractuele betrekkingen tussen actoren van de keten; deze spanningen zijn het gevolg van hun verscheidenheid en hun verschillende onderhandelingsmacht. Tevens wordt gewezen op het gebrek aan prijstransparantie langs de voedselvoorzieningsketen en de toegenomen volatiliteit van de landbouwgrondstoffenprijzen. Ten slotte wordt opgemerkt dat er nog steeds sprake is van een versnippering van de interne markt voor voedingsmiddelen, zowel tussen producten als tussen lidstaten.

Om de geconstateerde uitdagingen het hoofd te bieden en tot een betere werking van de keten te komen, stelt de Commissie het volgende voor:

• - 

  bevorderen van duurzame en marktconforme verhoudingen tussen belanghebbenden in de voedselvoorzieningsketen:
• - 

  de Commissie zal met de lidstaten samenwerken om oneerlijke contractuele praktijken die uit asymmetrieën in onderhandelingsmacht voortvloeien, beter te kunnen opsporen, de actoren sterker bewust te maken van de problematiek, en de aanmelding van mogelijke misbruiken te vergemakkelijken;
• - 

  in nauwe samenwerking met de nationale mededingingsautoriteiten zal de Commissie de ontwikkeling van de mededingingskwesties binnen de keten op de voet blijven volgen;
• - 

  vergroten van de transparantie in de voedselvoorzieningsketen:
• - 

  vandaag publiceert de Commissie een eerste versie van het Europees instrument voor de bewaking van de voedselprijzen, dat zal bijdragen tot een beter inzicht in de ontwikkeling van de voedselprijzen; zij dringt er tevens bij de lidstaten op aan te voorzien in online beschikbare en gemakkelijk toegankelijke diensten voor de vergelijking van detailhandelsprijzen;
• - 

  Commissie schetst ook een reeks maatregelen om het toezicht op de markt voor van landbouwgrondstoffen afgeleide instrumenten te verbeteren en op die manier volatiliteit en speculatie tegen te gaan;
• - 

  bevorderen van de integratie van de interne markt voor voedingsmiddelen en van het concurrentievermogen van alle sectoren van de voedselvoorzieningsketen:
• - 

  de Commissie zal een analyse verrichten van een selectie van milieunormen en regelingen voor oorsprongsetikettering die de grensoverschrijdende handel kunnen belemmeren;
• - 

  de Commissie zal zich buigen over maatregelen voor het aanpakken van territoriale leveringsbeperkingen, waarbij leveranciers detailhandelaren "dwingen" hun producten lokaal te betrekken;
• - 

  met name in de primaire sector moet worden nagegaan hoe de onderhandelingspositie van landbouwers kan worden versterkt (bijvoorbeeld door producentenorganisaties op te richten), zonder dat de regels inzake eerlijke concurrentie worden geschonden. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren zowel in de context van het beleid inzake plattelandsontwikkeling, als in de bredere context van het gemeenschappelijk landbouwbeleid na 2013.

Uiterlijk eind 2010 zal de Commissie verslag uitbrengen over de vorderingen die op het gebied van de gedane voorstellen zijn gemaakt. Aangezien deze initiatieven alleen succes kunnen kennen als belanghebbenden en lidstaten er actief bij betrokken zijn, stelt de Commissie voor het lidmaatschap, de status en het mandaat van de Groep op hoog niveau inzake het concurrentievermogen van de voedingsmiddelenindustrie te verruimen om van deze Groep een discussieforum voor de voedselvoorzieningsketen te maken.

Deze mededeling is het resultaat van de werkzaamheden van een overkoepelende taskforce onder leiding van de directoraten-generaal AGRI en ECFIN, waaraan ook de diensten van de Commissieleden Kroes en Kuneva actief hebben bijgedragen.

De Commissie heeft de ontwikkeling van de voedselprijzen op de voet gevolgd in het kader van een marktmonitoringactie die in de context van de evaluatie van de interne markt van november 2007 heeft plaatsgevonden. In december 2008 heeft zij een tussentijds verslag over "Voedselprijzen in Europa" gepubliceerd, met een stappenplan waarin belangrijke oriëntaties voor beleidsmaatregelen worden aangegeven.

Over onderhavige mededeling werd gediscussieerd tijdens de Raad Landbouw en Visserij op 18 januari 2010. Naar verwachting zullen er tijdens de komende Landbouw- en Visserijraad conclusies worden aangenomen.

Uit het debat bleek dat er verdere initiatieven nodig zijn om de drie door de Europese Commissie gestelde prioriteiten (ter verbetering van de voedselketen) te behalen.

In de databank EUR-Lex wordt de laatste stand van zaken in de Europese behandeling van het voorstel weergegeven.

In de databank OEIL van het Europees Parlement wordt de laatste stand van zaken in de behandeling van het voorstel weergegeven.

In de databank IPEX wordt de behandeling van het voorstel in de diverse (kandidaat) lidstaatparlementen weergegeven.