Behandelfase Eerste Kamer: gepubliceerd in Europees publicatieblad.

nationaal

Op 28 juni 2011 hebben de commissies voor Immigratie en Asiel/JBZ-Raad (I&A/JBZ) en Veiligheid en Justitie (V&J) het Raadsdocument dat de commissies bij brief van 21 juni 2011 hadden ontvangen voor kennisgeving aangenomen.

Europees

Verordening (EU) nr. 1077/2011 is op 25 oktober 2011 ondertekend door het Europees Parlement en de Raad en gepubliceerd in Pb EU L286 op 1 november 2011.

document Europese Commissie

COM(2009)293, d.d. 24 juni 2009

rechtsgrondslag

VwEU atikel 77 paragraaf 2b

commissie Eerste Kamer

beleidsterreinen

verwante dossiers

Verordening (EU) nr. 1077/2011 is op 25 oktober 2011 ondertekend door het Europees Parlement en de Raad en gepubliceerd in Pb EU L286 op 1 november 2011.

Op 21 juni 2011 heeft de Eerste Kamer een Raadsdocument ontvangen inzake de onderhandelingen over onderhavig voorstel van de minister van Veiligheid en Justitie (voor het document zie Behandeling Raad ). Op 28 juni 2011 hebben de commissies voor Immigratie en Asiel/JBZ-Raad (I&A/JBZ) en Veiligheid en Justitie (V&J) het Raadsdocument voor kennisgeving aangenomen.

Op 21 februari 2011 hebben de commissies voor de JBZ-Raad, Binnenlandse Zaken en de Hoge Colleges van Staat/Algemene Zaken en Huis der Koningin, Justitie, Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en Volksgezondheid, Welzijn en Sport/Jeugd en Gezin een expertmeeting gehouden over de rol van de overheid bij digitale dataverwerking ter voorbereiding op het beleidsdebat over de rol van de overheid bij digitale dataverwerking (zie 31051).

De minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties stuurde op 17 december 2009 een reactie op de commissiebrief d.d. 13 oktober 2009 waarin zij ingaat op de gestelde vragen. Deze reactie werd op 22 december 2009 door de commissie voor de JBZ-Raad voor kennisgeving aangenomen.

Op 24 november 2009 heeft de Eerste Kamer instemming onthouden op inhoudelijke gronden, omdat de Eerste Kamer een kritische houding aanneemt ten aanzien van de oprichting van nieuwe Europese (regelgevende) agentschappen en niet vaststaat dat oprichting ervan voor het operationele beheer van SIS II, VIS en Eurodac gewenst is. Verder verwijst zij ook op haar brief van 13 oktober 2009 over het wetgevingspakket betreffende de oprichting van dit agentschap, waarop nog geen antwoord is gekomen. Zonder beantwoording van de in de brief gestelde vragen kan niet worden ingestemd met onderhavig voorstel.

In de vergadering van 13 oktober 2009 heeft de commissie voor de JBZ-Raad besloten naar aanleiding van het BNC-fiche bij het onderhavige voorstel een brief aan de minister van Justitie te sturen. De commissie refereert in deze brief aan de kritische houding die de Eerste Kamer aan de dag heeft gelegd ten aanzien van de oprichting van nieuwe Europese agentschappen. De commissie spreekt haar zorg uit dat de regering medewerking zal verlenen aan het agenderen en bespreken van dit voorstel terwijl meer terughoudendheid gepast zou zijn. De regering wordt tevens gevraagd het voorstel nog eens te toetsen aan door haarzelf in het verleden opgestelde criteria. Ten slotte wil de commissie graag weten hoe andere lidstaten over het voorstel denken. Een gelijkluidende brief werd aan de staatssecretaris voor Europese Zaken verstuurd.

Tijdens de vergadering van 22 september 2009 van de commissie voor JBZ-Raad is bij de bespreking van het BNC-fiche over onderhavige voorstel vastgesteld dat zij eerder over de oprichting van nieuwe agentschappen gesproken hebben. Toen was er sprake van een moratorium op nieuwe agentschappen waarop twee uitzonderingen werden gemaakt. Er dient daarom onderzocht te worden of het IT-agentschap onder deze uitzonderingen valt.

Op 11 mei 2011 heeft de commissie voor Immigratie en Asiel schriftelijk overleg gevoerd met de minister voor Immigratie en Asiel over de geannoteerde agenda voor de JBZ-Raad van 12 mei 2011. De fractie van Groenlinks heeft onder meer gevraagd in hoeverre het operationeel beheer van de IT-systemen zich verhoudt tot bestaande privacybepalingen. De minister stelt dat bepalingen inzake doel, autorisaties, beveiliging en privacy onverkort blijven gelden en zijn geregeld per individueel systeem en niet in dit voorstel voor het IT-agentschap.

Het Nederlandse oordeel over de wenselijkheid van een regelgevend agentschap is negatief. De bevoegdheden van het agentschap moeten beperkt blijven tot het minimum dat nodig is voor de ondersteuning van de effectieve, veilige en continue gegevensuitwisseling tussen de lidstaten. Het agentschap moet alleen een uitvoerende taak op het terrein van het operationeel beheer hebben. De lidstaten moeten hun bevoegdheden op het terrein van het beleid, inclusief behoeftestelling, en de implementatie van het beleid van de nationale onderdelen van Eurodac, SIS-II en VIS behouden. Een uitholling van de bevoegdheden van de lidstaten is onwenselijk mede vanwege het verloop van de realisatie van SIS-II tot dusverre. Er zijn minder ingrijpende alternatieven, zoals een uitvoerend agentschap, met meer bevoegdheden voor de lidstaten. De raadswerkgroepen moeten dan worden gehandhaafd voor beleid, behoeftestelling en nationale implementatie.

Het originele voorstel was om een regelgevend agentschap op te richten dat verantwoordelijk is voor het operationeel beheer van de grootschalige IT-systemen Eurodac, SIS-II en VIS. Het agentschap is ook verant-woordelijk voor bepaalde taken op het gebied van de communicatie-infrastructuur ten behoeve van Eurodac, SIS-II en VIS. Het agentschap is ook verantwoordelijk voor de beveiliging, verslaglegging, publicatie, toezicht, informatie en opleidingen inzake SIS-II en VIS. Tenslotte is het agentschap ook verantwoordelijk voor het uitvoeren van proefprojecten op verzoek van de Commissie en het volgen van de ontwikkelingen op het gebied van onderzoek. Het agentschap zou een expertisecentrum moeten worden, waarín gespecialiseerd personeel werkzaam is.

Op 24 juni 2009 keurde de Commissie het bovenstaande wetgevingsvoorstel goed tot oprichting van een agentschap dat belast wordt met het operationele beheer van grootschalige informatietechnologiesystemen ("IT-systemen") op het gebied van vrijheid, veiligheid en recht.

Het wetgevingspakket omvatte oorspronkelijk twee voorstellen: een voorstel voor een

verordening tot oprichting van het agentschap en een voorstel voor een besluit van de Raad waarbij het bij de verordening opgerichte agentschap belast wordt met taken die verband houden met het operationele beheer van SIS II en het VIS in het kader van de uitvoering van titel VI van het EU-Verdrag. De voorgestelde verordening had betrekking op SIS II, VIS en Eurodac voor zover zij onder het EG-Verdrag vielen. Het voorgestelde besluit had betrekking op SIS II en VIS voor zover zij onder het EU-Verdrag vielen.

Met de inwerkingtreding van het Verdrag van Lissabon op 1 december 2009 is het vroegere

onderscheid tussen rechtsgrondslagen in het EG-Verdrag en het EU-Verdrag op het gebied

van vrijheid, veiligheid en recht verdwenen. Bovendien was het voorstel voor een besluit van de Raad conform mededeling COM(2009)665 van 2 december 2009 aan het Europees

Parlement en de Raad niet langer geldig en werd het formeel ingetrokken.

Daarom moeten de hierboven genoemde wetgevingsvoorstellen worden samengevoegd tot

een enkel gewijzigd voorstel voor een verordening van het Europees Parlement en de Raad, waarin rekening wordt gehouden met de veranderingen als gevolg van de inwerking-treding van het Verdrag van Lissabon en waarin de materiële bepalingen zijn opgenomen die oorspronkelijk waren voorgesteld in het besluit van de Raad.

JBZ-Raad 30 november en 1 december 2009 (GC3)

De Commissie heeft voorgesteld om een regelgevend agentschap op te richten voor het operationeel beheer van drie grootschalige IT-systemen, EURODAC, SIS-II en VIS. Dit voorstel bestaat uit een verordening en een Raadsbesluit. Het Voorzitterschap wilde tijdens deze Raad polsen of er steun is voor het oprichten van een gezamenlijke administratie om de systemen VIS, SIS II en Eurodac te beheren. Tevens gaf het Voorzitterschap aan dat tot 31 december 2009 lidstaten formeel konden aangeven kandidaat voor de zetel te zijn.

Diverse lidstaten steunden de oprichting van het agentschap, een beperkt aantal is geen voorstander.

Minister Ter Horst gaf aan dat Nederland voorstander is van het agentschap mits de taken helder zijn gedefinieerd en afgebakend, het alleen uitvoerende taken betreft en de verschillende gegevensbeschermings- regimes goed worden toegepast. Daarnaast is Nederland benieuwd naar hoe het agentschap wordt aangestuurd en hoe de relatie tussen het agentschap en de lidstaten wordt vormgegeven.

Uit de geannoteerde agenda zal de Commissie voorstellen omeen regelgevend agentschap op te richten voor het operationeel beheer van drie grootschalige IT-systemen, EURODAC, SIS-II en VIS. Dit voorstel bestaat uit een verordening en een Raadsbesluit.

Nederland vindt dat het IT- agentschap geen regelgevende taken maar alleen uitvoerende taken zou moeten hebben. Bovendien moet de verdeling van taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden tussen het IT-agentschap, de lidstaten en de Commissie helder zijn. De lidstaten moeten hun bevoegdheden op het terrein van het beleid, inclusief behoeftestelling, en de implementatie van het beleid in de nationale onderdelen van Eurodac, SIS-II en VIS behouden. Een uitholling van de bevoegdheden is niet wenselijk.

In de Raad zal een oriënterend debat plaatsvinden onder meer over de vraag welke lidstaat de zetelovereenkomst (artikel 19) en vestigingsplaats zal krijgen. In een brief aan de Kamer zal het kabinet aangeven waarom Nederland zich niet zal inspannen het agentschap binnen te halen. Wat de beoogde kandidaten betreft, zal Nederland bij haar keuze als criteria mee laten wegen de goede bereikbaarheid, het niveau van ICT-ontwikkeling en het vermijden van desinvesteringen.

JBZ-Raad 2 en 3 december 2010 (agendapunt 4)

Tijdens deze Raad zal er een algemene oriëntatie plaatsvinden over dit voorstel voor een agentschap.

JBZ-Raad 11-12 april 2011 (agendapunt 6)

De triloog met het Europees Parlement is onlangs gestart. Uit de eerste contacten komt naar voren dat het EP vooral meer duidelijkheid wenst over de omvang van de specifieke activiteiten in de beide voorgestelde gastlanden van het IT-agentschap, Estland en Frankrijk. Het gezamenlijk voorstel van Estland en Frankrijk betekent dat Estland de zetel krijgt toegewezen en gastheer wordt voor het administratieve en management deel van het agentschap. Het operationele management en ontwikkeling van huidige en toekomstige systemen vindt plaats in Frankrijk.

JBZ-Raad 12 mei 2011

De bespreking op de Raad van 12 mei jl. heeft geen doorgang gevonden.

JBZ-raad 9-10 juni 2011 (agendapunt 19)

De Raad bereikte een algemene oriëntatie over de oprichtingsverordening van het IT-Agentschap. In de verordening is opgenomen dat de zetel van het agentschap gevestigd zal worden in Tallinn (Estland). De taken met betrekking tot de technische ontwikkeling en het operationeel beheer van SIS II en het VIS blijven in Straatsburg (Frankrijk) verricht worden.

De begeleidende verklaring van de Raad en het Europees Parlement (EP) beoogt een precedentwerking van de zetelvermelding in toekomstige verordeningen met betrekking tot agentschappen te voorkomen. De lidstaten blijven - net als in het verleden - zelf besluiten over de zetel van een agentschap. Het doel is steeds geweest om in eerste lezing een akkoord te bereiken met het EP. Dat is met dit pakket nu mogelijk. Het Voorzitterschap heeft het EP ondertussen informeel geïnformeerd.

In de verordening is een evaluatiebepaling opgenomen (artikel 27). Daarin is bepaald dat de Commissie, binnen drie jaar na de datum waarop de opdracht van het IT-Agentschap een aanvang neemt, in nauw overleg met de raad van bestuur een evaluatie van de werking van het agentschap verricht.

Nederland onderschrijft de noodzaak van samenwerking van lidstaten op het gebied van het operationeel beheer van grootschalige IT-systemen ten behoeve van efficiency. Deze samenwerking kan niet anders dan op EU-niveau worden bereikt. Door het samenbrengen van de systemen kan de synergie tussen de verschillende IT-systemen optimaal worden benut. Nederland is daarom voorstander van het oprichten van het IT-Agentschap. Het Agentschap zal begin 2012 operationeel zijn.

Statewatch heeft een document van de Raad en het Parlement van 1 augustus 2011 gepubliceerd met de finale tekst van de oprichtingsverordening.

Op 12 september 2011 heeft de Raad van de EU de verordening tot oprichting van een agentschap voor het operationele beheer van grootschalige IT-systemen aangenomen.

In de databank EUR-Lex wordt de laatste stand van zaken in de Europese behandeling van het voorstel weergegeven.

Het Europees Parlement heeft op 5 juli 2011 een standpunt in eerste lezing aangenomen over het gewijzigde voorstel tot oprichting van het IT-agentschap.

Op 9 juni 2010 is het ontwerpverslag van de rapporteur gepubliceerd. Op 15 juni 2011 is het verslag aangenomen door de commissie voor burgerlijke vrijheden, justitie en binnenlandse zaken.

In de databank OEIL van het Europees Parlement wordt de laatste stand van zaken in de behandeling van het voorstel weergegeven.

Op 14 juni 2010 heeft de Italiaanse Senaat een positief advies gegeven inzake onderhavig voorstel.

In de databank IPEX wordt de behandeling van het voorstel in de diverse (kandidaat) lidstaatparlementen weergegeven.

De European Data Protection Supervisor (EDPS) heeft op 7 december 2009 een Opinie over het onderhavige voorstel gepubliceerd. Daarin geeft hij aan dat hij voordelen ziet in het oprichten van een regelgevend agentschap voor het operationele beheer van bepaalde grootschalige IT-systemen. Zo'n agentschap zou echter alleen moeten worden opgericht wanneer de reikwijdte van zijn activiteiten en zijn verantwoordelijkheden duidelijk is gedefinieerd. In dat verband bespreekt de EDPS twee aan de verwerking van persoonsgegevens gerelateerde onderwerpen, te weten het risico van 'function creep' en de gevolgen voor de interoperabiliteit van de systemen.