Behandelfase Eerste Kamer: gepubliceerd in Europees publicatieblad.

Nationaal

Op 22 november 2011 hebben de commissies voor I&A/JBZ en V&J de reactie van de minister van Veiligheid en Justitie van 16 november 2011 over de cumultatie van antiterrorismemaatregelen voor kennisgeving aangenomen.

Europees

Op 14 juli 2012 werd het besluit van de Raad betreffende de ondertekening, namens de Unie, van de Overeenkomst tussen de Europese Unie en Australië inzake de verwerking en doorgifte van persoonsgegevens van passagiers (PNR) door luchtvaartmaatschappijen aan de Australische dienst Douane en grensbescherming, bekendgemaakt in het Publicatieblad van de Europese Unie (L186/2).

volledige titel

Voorstel voor een besluit inzake de ondertekening van de overeenkomst tussen de EU en Australië inzake de verwerking en doorgifte van passagiersgegvens (PNR) door luchtvaartmaatschappijen aan de Australische dienst Douane en grensbescherming

document Europese Commissie

COM(2011)280, d.d. 19 mei 2011

rechtsgrondslag

TFUE/art 82 par 1, art 87 par 2, art 218 par 5

commissie Eerste Kamer

beleidsterreinen

verwante dossiers

Op 14 juli 2012 werd het besluit van de Raad betreffende de ondertekening, namens de Unie, van de Overeenkomst tussen de Europese Unie en Australië inzake de verwerking en doorgifte van persoonsgegevens van passagiers (PNR) door luchtvaartmaatschappijen aan de Australische dienst Douane en grensbescherming, bekendgemaakt in het Publicatieblad van de Europese Unie (L186/2).

Op 22 november 2011 hebben de commissies voor I&A/JBZ en V&J de reactie van de minister van Veiligheid en Justitie van 16 november 2011 over de cumultatie van antiterrorismemaatregelen voor kennisgeving aangenomen.

Op 16 november 2011 heeft de Eerste Kamer een reactie van de minister van Veiligheid en Justitie ontvangen op de brief van 27 september 2011 over de cumultatie van antiterrorismemaatregelen. De minister geeft aan zich in de brief vooral te concentreren op de vraag van de commissies over de samenhang en de verschillen tussen de verschillende maatregelen (richtlijn voor een Europees PNR (E110005), de PNR-overeenkomst tussen de EU en Australië (E110026) en de mededeling over het traceren van terrorismefinanciering (E110041)).

De commissie heeft op 27 september 2011 een brief verstuurd aan de minister van Veiligheid en Justitie waarin de commissie vraagt om de visie van de regering op het 'stapelen' van Europese antiterrorismemaatregelen waarbij persoonsgegevens van burgers worden gebruikt. De commissie vraagt of daarbij aandacht kan worden besteed aan:

• - 

  de noodzaak van steeds weer nieuwe maatregelen,
• - 

  de proportionaliteit van deze maatregelen,
• - 

  de effectiviteit van zowel nieuwe als bestaande maatregelen,
• - 

  de bescherming van persoonsgegevens,
• - 

  de rechtsbescherming van de burger en
• - 

  de samenhang tussen de verschillende maatregelen.

Op 13 september 2011 heeft de commissie voor I&A/JBZ de brief van de minister van Veiligheid en Justitie van 1 september 2011 inzake de PNR-overeenkomst Europese Unie-Australië voor kennisgeving aangenomen. De commissie neemt de voorgenomen overeenkomst mee in haar brief over het 'stapelen' van antiterrorismemaatregelen waarbij persoonsgegevens van burgers worden gebruikt (zie E110005).

De minister van V&J heeft op 1 september 2011 gereageerd op de brief van 5 juli. Naast de vragen van de verschillende fracties gaat de minister ook in op het nationaliteitscriterium binnen de reikwijdte van het voorstel voor een EU-PNR richtlijn (zie dossier E110005). De minister stelt onder meer dat het bepalen van een bewaartermijn van PNR-gegevens geen wiskundige oefening is, maar een afweging van verschillende belangen die in het geding zijn, zoals de veiligheidssituatie van het ontvangende land. Uit ervaringsgegevens waarover de EU beschikt blijkt dat over het algemeen een termijn van rond de vijf jaar voldoende garantie biedt op een zinvol gebruik van PNR-gegevens.

Op 5 juli 2011 is een brief verstuurd aan de minister van Veiligheid en Justitie namens de fracties van Groenlinks, D66, PvdA, CDA en SP. De fracties stellen onder meer vragen over de noodzakelijkheid van de verwerking, overdracht en opslag van PNR-gegevens in de strijd tegen terrorisme en zware grensoverschrijdende criminaliteit en over de lengte van de bewaartermijn van persoonsgegevens.

Op 28 juni 2011 hebben de fracties van Groenlinks en D66 inbreng geleverd voor schriftelijk overleg met de regering. De fracties van de PvdA, CDA en SP hebben zich aangesloten bij deze inbrengen.

Op 21 juni 2011 besloot de commissie voor Immigratie en Asiel/ JBZ-Raad (I&A/JBZ) om op 28 juni 2011 inbreng te leveren voor schriftelijk overleg met de regering.

Op basis van het wekelijks overzicht met gepubliceerde Europese Commissievoorstellen besloten de commissies voor Justitie en de JBZ-raad op 31 mei 2011 dat zij de sluiting en ondertekening van de overeenkomst met Australië wilde agenderen voor de commissievergadering van 21 juni 2011 .

Deze overeenkomst tussen de Europese Unie en Australië heeft betrekking op de doorgifte van passagiersgegevens aan de Australische autoriteiten. Passagiersgegevens (PNR - Passenger Name Record) hebben betrekking op zaken als reisdata, reisschema, ticketinformatie, contactgegevens, reisagent, betalingswijze, stoelnummer en bagage-informatie. Op grond van de Australische wetgeving kan de Australische douane - de Australian Customs and Border Protection Service - van alle luchtvaartmaatschappijen die vluchten verzorgen van, naar en over Australië elektronische toegang eisen tot de bij hen berustende passagiersgegevens. De onderhavige overeenkomst biedt een wettelijke grondslag voor de verplichte doorgifte van passagiersgegevens uit de EU aan Australië. De Europese Commissie acht het bewezen dat passagiersgegevens een zeer belangrijke rol spelen bij de bestrijding van terrorisme en zware criminaliteit. Zij is van mening dat deze PNR-overeenkomst belangrijke waarborgen bevat, die ervoor zorgen dat de overeenkomst de beginselen eerbiedigt die zijn vastgelegd in het Handvest van de Grondrechten van de Europese Unie.

Lees meer: uitgebreide samenvatting

Op 29 september 2011 hebben de EU en Australië de overeenkomst getekend voor een nieuwe PNR-overeenkomst.

JBZ-Raad 22 en 23 september 2011

De Raad heeft besloten tot ondertekening van de overeenkomst tussen de EU en Australië inzake de verwerking en overdracht van passagiersgegevens (PNR). Ondertekening wordt eind september 2011 voorzien, waarna het EP zijn goedkeuring nog zal moeten verlenen. De totstandkoming van deze overeenkomst is een directe consequentie van de inwerkingtreding van het Verdrag betreffende de Werking van de Europese Unie (VWEU) met ingang van 1 december 2009.

Een belangrijk nieuw element daarvan is in het bijzonder dat het Europees Parlement nu zijn goedkeuring aan een dergelijke overeenkomst moet verlenen, alvorens deze definitief kan worden gesloten.

JBZ-raad 9-10 juni 2011

Op basis van het door de Raad vastgestelde mandaat (december 2010) onderhandelt de Commissie namens de lidstaten met Australië over de ontwerp-overeenkomst tussen de EU en Australië inzake de verwerking en overdracht van persoonsgegevens van passagiers (PNR-gegevens) aan de Australische douane en Border Protection Service. De Commissie en het Voorzitterschap willen snel een overeenkomst bereiken binnen de Raad. De Commissie wil de overeenkomst met Australië zo spoedig mogelijk afronden, zodat deze o.a. als benchmark kan worden gebruikt in de lopende onderhandelingen met de Verenigde Staten en Canada. Ook het Europees Parlement (EP) wil snel besluiten over de EU-Australië-overeenkomst en wil daartoe in juni een plenaire vergadering houden.

De overeenkomst tussen de EU en Australië heeft geen horizonbepaling, zoals het kabinet voorstaat bij nieuwe maatregelen bij verwerking van persoonsgegevens. In plaats daarvan heeft de Raad, mede op voorstel van Nederland, in een raadsverklaring bij het onderhandelingsmandaat voorzien in een alternatieve procedure waarbij één jaar vóór afloop van de overeenkomst de Raad bepaalt, op basis van een gezamenlijke review die door de Europese Commissie aan de Raad en het Parlement wordt aangeboden, of de EU de overeenkomst zal beëindigen of verlengen. Deze procedure zal ook gelden voor de overeenkomsten met de andere derde landen inzake de verwerking en overdracht van passagiersgegevens.

In de databank EUR-Lex wordt de laatste stand van zaken in de Europese behandeling van het voorstel weergegeven.

Op 27 oktober 2011 heeft het Europees Parlement ingestemd met de overeenkomst voor de doorgifte van passagiersgegevens aan Australië. De rapporteur merkte op dat een aantal punten positief zijn beoordeeld, in het bijzonder de beperking van de doelomschrijving. Die is aanzienlijk aangescherpt en bevat nu alleen de strijd tegen terrorisme en zware grensoverschrijdende criminaliteit. Er blijven een aantal zorgwekkende punten over. Het meest fundamentele punt is volgens de rapporteur dat de noodzaak en evenredigheid van het op grote schaal verzamelen en opslaan van gegevens slechts gedeeltelijk en onvoldoende is aangetoond.

De commissie voor burgerlijke vrijheden, justitie en binnenlandse zaken heeft op 10 oktober 2011 de Overeenkomst tussen de EU en Australië voor de verwerking en doorgifte van persoonsgegevens van passagiers (PNR) goedgekeurd. De rapporteur gaf aan dat de overeenkomst zodanig verbeterd is dat zij aanbeveelt om de overeenkomst goed te keuren. Er staan nog een aantal kritiekpunten in de toelichting van het verslag, met name over de noodzaak van massale opslag en de bewaartermijn, maar deze wegen niet op tegen de betere bescherming van de persoonsgegevens.

In de databank IPEX wordt de behandeling van het voorstel in de diverse (kandidaat) lidstaatparlementen weergegeven.

De European Data Protection Supervisor (EDPS) heeft op 15 juli 2011 een advies uitgebracht over PNR-overeenkomst tussen de EU en Australië. De EDPS vindt dat de noodzakelijkheid en proportionaliteit van PNR-overeenkomsten altijd moeten worden aangetoond. Net als het geval is bij de richtlijn voor een Europees PNR (zie dossier E110005) stelt de EDPS dat de noodzakelijkheid van het verzamelen van gigantische hoeveelheden passagiersgegevens om risico-evaluaties uit te voeren tot zover niet is aangetoond. De EDPS zet ook vraagtekens bij de proportionaliteit van het voorstel.