De Eerste Kamer debatteerde afgelopen dinsdag uitvoerig met minister Bot (CDA) van Buitenlandse Zaken en diens staatssecretaris Nicolaï (VVD) van Europese zaken over de toekomst van Europa. De centrale vraag daarbij was: Hoe verder met Europa? De aanleiding hiervoor was het Nederlandse 'nee' bij het referendum over de voorgestelde Europese grondwet in juni van dit jaar.
Europa is de oplossing
Als woordvoerder van de grootste fractie greep de CDA'er Van Gennip het jaarlijkse Europadebat in de senaat aan om andermaal zijn geloof in het Europese project te uiten. Europa is niet het probleem. Europa is de oplossing, vatte hij zijn zienswijze samen. Daarbij zal verscheidenheid een belangrijk kenmerk van de Europese identiteit moeten blijven. Desnoods wil het CDA Europees beleid terughalen naar het niveau van de lidstaten. Wij achten het proportionaliteitsbeginsel daarbij minstens even belangrijk als het subsidiariteitsprincipe, zei Van Gennip.
Mediale eenheidsworst
De CDA-senator vroeg de Nederlandse regering zich in te zetten voor versterking van nationale, regionale en lokale identiteit. Volgens hem zouden de stichters van Europa zich in hun graf omdraaien als zij hoorden dat de interne markt in Europa vrij baan maakt voor mediale eenheidsworst en pulp en juist pluriformiteit bedreigt. De portefeuille cultuur in de Europese Commissie is toch niet bedoeld om quota voor buitenlandse voetballers vast te stellen(?), vroeg de CDA-senator.
Centrum voor Europese ontwikkeling
Van Gennip zei dat de aanpak van de regering na het 'nee' tegen de grondwet het CDA tegenvalt. Er is volgens deze partij meer nodig dan het opzetten van websites en het maken van inventarisaties van wat de burger denkt. Volgens het CDA moet er een platform komen, zoiets als een Nederlands Centrum voor Europese ontwikkeling, dat 'echte' initiatieven uit de samenleving de kans biedt hun Europadebat te organiseren en voorlichting over Europa uit te dragen. De geëmancipeerde burgers dienen gemobiliseerd te worden en niet gezien te worden als doelgroep van reclamemakers, betoogde Van Gennip.
Kernkwaliteiten
Ook PvdA-woordvoerder Eigeman zei dat de kwaliteit van Europa gezocht moest worden in gevarieerdheid. Het politiek administratieve project Europa moet niet de kernkwaliteiten van het oude Europa verliezen: variëteit en verscheidenheid. Maar bovenal vindt zijn fractie dat Europa aan de mensen moet worden teruggegeven. Eigeman verweet de regering dat zij teveel naar binnen is gericht bijvoorbeeld door te opteren voor een Nederlands centrum voor geschiedenis en democratie, terwijl het beter zou zijn om Europees burgerschap te stimuleren. Er moet een Europa van mens tot mens komen in plaats van het huidige Europa van de instituties. Het onderwijs zou daarbij een belangrijke rol kunnen spelen.
Reactiveren Benelux
Ook brak de PvdA-senator een lans voor het reactiveren van de Benelux. Het verdrag moet binnenkort vernieuwd worden. Nederland zou als grootste van de kleine EU-landen een leidende rol in de Europese discussie kunnen hebben. Er zou al veel regeldruk kunnen verdwijnen als alleen op Europees niveau zaken worden vastgelegd die nationaal niet goed geregeld kunnen worden. Zo zou de binnenvisserij niet onder de Europese mededingingsregels hoeven vallen, vindt de PvdA. Overigens vond Eigeman dat je ook te weinig kunt regelen, met als gevolg dat een kansarme jongere ontslagen wordt als chauffeur, maar vervolgens 'zijn' truck richting Zweden ziet rijden met aan het stuur een Pool.
Europese burgers centraal
GroenLinks-senator Platvoet vond het 'nee' van het referendum geen afwijzing van de Europese Unie als zodanig, maar wel een 'nee' tegen de huidige vormgeving. Hij pleitte voor een nieuw grondwettelijk verdrag, waarin de democratische architectuur van Europa gestalte krijgt. Daarbij zou het belang van de Europese burgers centraal moeten staan en niet het belang van de markt (bedrijfsleven). Senator Platvoet zei een warm voorstander te zijn van politisering van het debat over de toekomst van Europa. Concrete maatregelen zouden onderwerp van politiek debat moet zijn. Ook pleitte Platvoet ervoor dat de Raad van Europa en de Europese Unie meer samenwerken.
Geen supermacht en superstaat
VVD-senator Hoekzema verzette zich tegen federalistische wensdromen, zoals de Belgische premier Verhofstadt koestert. Geen Europa als supermacht en als superstaat, dat is niet realistisch. De mensen willen niet dat hun eigen lidstaat verdwijnt in de EU, zei Hoekzema. Ook verzette de VVD-senator zich tegen pleidooien om Georgië, Oekraïne, Wit-Rusland en Moldavië perspectief te bieden op een EU-lidmaatschap. De VVD vindt dat een toetredingsperspectief voor deze landen niet aan de orde is, omdat de EU zich nu moet richten op consolidatie en intern functioneren.
Volgens Hoekzema is veel ergernis over onnodige bureaucratie en regeldruk onder de mensen in ons land vanwege het feit dat wij in Nederland de neiging hebben de Europese richtlijnen maximaal of meer dan dat in te vullen. Zo heeft Nederland als enige in de EU de richtlijn luchtkwaliteit (fijnstof) gekoppeld aan de Wet op de ruimtelijke ordening. De nauwere betrokkenheid van nationale parlementen bij Europese regelgeving juichte de VVD-senator toe.
Niet meer, maar minder
Senator Kox van de SP hield een 'overwinningsrede' naar aanleiding van het 'nee' tegen de Europese grondwet. Zijn partij had daar campagne voor gevoerd. De mensen willen niet meer, maar minder Europa, betoogde Kox. Hij zei dat de SP voor samenwerking in Europa is op basis van wederzijds voordeel en wederzijdse inzet. Maar hij vond dat de regering wel erg veel nadruk legt op 'geld terug' in plaats van op 'gas terug'. Na herhaald aandringen van onder meer senator Van Gennip waar de SP met Europa naar toe wil, herhaalde Kox dat we naar 'minder Europa' toe moeten.
Verenigde Vergadering
D66-senator Schuyer pleitte er voor om de Europese regelgeving in de toekomst voor te leggen aan de Verenigde Vergadering van Tweede en Eerste Kamer samen. Dat zou tot meer aandacht voor Europa kunnen leiden. Schuyer vond ook dat niet zozeer de regering zelf, maar vooral anderen zoals de Stichting Leerplan Ontwikkeling en Educatieve Uitgevers de voorlichting over Europa zouden moeten verzorgen. D66 vindt verder soepelheid bij het debat over de Europese begroting geboden. Ook vindt deze partij dat de relatie met Duitsland goed in de gaten gehouden dient te worden.
Maatschappelijk middenveld miskend
Namens de fracties van ChristenUnie (CU) en SGP zei senator Van Middelkoop dat het er nu niet in de eerste plaats om gaat de vertrouwensband met de burgers te herstellen, maar om het vinden van een aanvaardbare herschikking van bevoegdheden en reikwijdte van de Europese Unie. Een commissie van gerenommeerde sceptici, als bijvoorbeeld oud-commissaris Bolkestein, zou daarover ideeën kunnen ontwikkelen, dacht Van Middelkoop.
De senator wees er namens SGP en CU op dat Europees recht als eigenaardigheid heeft dat het alleen onderscheid maakt tussen publieke taken en markt en het in Nederland zo bekende maatschappelijk middenveld miskent. Hij vroeg de regering aan de Raad van State advies te vragen over dit verschijnsel. Ook wees Van Middelkoop erop dat de Europese Commissie onlangs voor het eerst ook strafrechtelijke sancties in richtlijnen wil opnemen. Hij vond dat de regering tegen deze domeinvergroting van de Europese Commissie zou moeten optreden.
Meerwaarde
Namens de Onafhankelijke Senaatsfractie zei Ten Hoeve dat Europa meerwaarde kan opleveren als het effectief functioneert. Het is volstrekt duidelijk dat vrijwel geen Nederlander zich meer een Europa kan voorstellen zonder integratie, met echte grenzen, met volken die met de rug naar elkaar toe staan, aldus Ten Hoeve.
Deel dit item: