Het Belastingplan 2008 en de overige fiscale maatregelen die het kabinet Balkenende IV heeft voorgesteld zijn door de Eerste Kamer aanvaard. De fracties van VVD, SP en de Partij voor de Dieren stemden tegen. Op een onderdeel maakte de Kamer een ferm voorbehoud: met invoering van winstbelasting voor woningbouwcorporaties wordt voorwaardelijk ingestemd, zo werd vastgelegd in een motie van CDA-senator Essers die door alle andere fracties werd ondersteund en met algemene stemmen werd aangenomen. De Eerste Kamer houdt zich het recht voor de winstbelasting weer te schrappen naar aanleiding van een debat over de fiscale behandeling van de volkshuisvestelijke activiteiten van woningbouwcorporaties en stadsherstellichamen in een Wet op de maatschappelijke onderneming. Het wetsvoorstel verwacht de senaat nog in 2008 te ontvangen.
Flexibele opstelling belastingdienst
Ook sprak de Eerste Kamer in de motie-Essers uit dat de Belastingdienst bij de heffing over 2006 en 2007 zich tegenover woningbouwcorporaties en stadsherstellichamen flexibel dient op te stellen. Met de waardering van het onroerend goed van deze instellingen moet van de Eerste Kamer op een constructieve en redelijke manier worden omgegaan.
Korte voorbereiding
Ook had de Eerste Kamer ernstige kritiek op de korte voorbereidingstijd die haar was gegund. Namens de commissie Financiën sprak commissievoorzitter Essers de vurige wens uit dat de beschikbare termijn volgend jaar ruimer zal zijn. Essers wees op het ingrijpende karakter van een groot aantal maatregelen. Deze verdienen in zowel de Tweede als de Eerste Kamer een grondige voorbereiding en daarvoor dient voldoende tijd beschikbaar te zijn.
Iedereen achteruit
VVD-senator Biermans had weinig goede woorden over voor de voorstellen die volgens de VVD belastingen verhogen, betuttelend zijn, de hardwerkende Nederlander irriteren en dus demotiveren en het vestigingsklimaat voor bedrijven bederven. Biermans haalde een uitspraak aan van minister Bos van Financiën: Iedereen in Nederland die werkt zal erop achteruit gaan. Volgens hem is het niet vreemd dat er een brede volksopstand komt tegen de nieuwe belastingmaatregelen na zo'n uitspraak. Biermans voorspelde een loon-prijsspiraal als gevolg van de verhoging van de belastingdruk door allerlei betuttelende en overheidsbemoeienis tentoonspreidende linkse maatregelen met een hoog symboolgehalte.
Moties
Biermans kritiseerde ook de methode om allerlei belastingmaatregelen in een pakket te stoppen waar de Eerste Kamer alleen maar in zijn geheel 'ja' of 'nee' tegen kan zeggen. Vooral voorstellen die controversieel zijn zouden als aparte wetsvoorstellen gepresenteerd moeten worden. Als voorbeelden noemde de VVD-senator de eigenwoningregeling, de aftopping van de pensioengevende grondslag in de tweede pijler, de vliegtax en de verpakkingenbelasting. Per motie vroeg de VVD om deze slikken of stikken methode voortaan achterwege te laten. Over de eigenwoningregeling en een reeks andere maatregelen diende de VVD ook moties in. Deze werden allemaal door staatssecretaris De Jager van Financiën ontraden en haalden op een na geen meerderheid in de senaat.
Steun coalitiepartijen
PvdA en CDA steunden de motie van de VVD over de kansspelbelasting op speelautomaten. De motie vraagt om inzicht in de aannemelijke effecten op de bedrijfsvoering van exploitanten van kansspelen alvorens tot invoering van een kansspelbelasting met 29% over te gaan. CDA-senator Essers zei in een stemverklaring mede namens de PvdA dat men geen valse verwachtingen wil wekken bij de branche, maar wel wil weten hoe groot de kans is dat klanten van speelautomaten de illegale sector gaan opzoeken. Het CDA steunde ook de VVD-motie waarin wordt gevraagd om het lage tarief van de vliegtax voor alle vliegvelden in Nederland in te voeren voor niet-intercontinentale vluchten, maar de andere fracties stemden tegen en daarmee was de motie verworpen.
Melkkoe
Biermans bracht in herinnering dat Nederland in de top 5 staat van landen die de auto het sterkst als melkkoe zien. Volgens hem komt de 'vermaledijde' vliegtax het milieu helemaal niet ten goede. De verpakkingentax is vooral ingewikkeld, kostbaar en schadelijk voor kleinere ondernemingen. De verhoging van de kansspelbelasting zal ondernemingen in de illegaliteit drijven, vreest de VVD. Biermans pleitte ook voor een echte verlaging van de tarieven van de Successiewet en een echte verhoging van de belastingvrije bedragen in plaats van de beperkte voorzieningen die de regering voor ogen heeft.
Hoge Raad
De VVD-senator hekelde tevens twee uitspraken van de Hoge Raad. De eerste betrof de belastingplichtige die als gevolg van een schrijffout een belastingaftrek mocht blijven genieten van 3,4 miljoen euro in plaats van 3.419 euro. Volgens Biermans weigert de Hoge Raad zich in dit geval aan te passen aan de moderne geautomatiseerde wijze van aanslagregeling door de belastingdienst. In de tweede uitspraak maakt de Hoge Raad onderscheid tussen de staatssecretaris van belastingen als medewetgever en als uitvoerder van de belastingwetten. Het lijkt ons een kwestie van behoorlijke wetgeving dat de uitlatingen van de staatssecretaris hier en aan de overkant de belastingdienst automatisch bij de uitvoering van de wet binden, oordeelde Biermans namens de VVD-fractie.
Inkomensverschillen
Senator Reuten wees op de stijging van het aandeel van de indirecte belastingen in het totaal van de collectieve lasten van 26 naar 34%. Volgens de SP-senator is er een ongelijke verdeling van lasten. De rijkste 20% van de bevolking heeft een besteedbaar inkomen dat viermaal zo hoog is dan dat van de armste 20%. Bijna twee op de drie Nederlanders willen dat de inkomensverschillen kleiner worden. De SP steunt de belastingen op auto- en vliegvervoer en op verpakkingen. Maar het zou volgens senator Reuten goed zijn als de regering de burgers erop wijst dat minder verslechtering nog steeds geen verbetering is van het milieu. De SP keerde zicht tegen de winstbelasting voor woningcorporaties omdat hierdoor de huurders worden getroffen die zijn uitgesloten van de riante hypotheekrenteaftrek. Senator Reuten kreeg de toezegging van staatssecretaris De Jager dat deze schriftelijk een reeks cijfers zal overhandigen, onder andere over de inkomensopbouw en vooral het topsegment daarin.
Gemiste kans
Mevrouw Böhler van GroenLinks prees de 'vergroening' van de belastingen, maar dit is nog maar een begin. Zij vond het jammer dat de opbrengsten uit de vergroeningsmaatregelen niet worden gebruikt voor milieudoeleinden, maar net als alle andere belastingopbrengsten aan de algemene middelen van de rijksoverheid worden toegevoegd. Via doelheffingen zou volgens GroenLinks een duurzaamheidsfonds gesticht kunnen worden. Een gemiste kans, oordeelde mevrouw Böhler. Volgens haar zal de burger die een vliegticket koopt er automatisch van uitgaan dat de extra belasting wordt gebruikt om de milieuschade van het vliegverkeer te beperken, te vergelijken met de verwijderingsbijdrage bij de aankoop van een nieuwe tv. Ook GroenLinks had grote moeite met de integrale plicht voor woningbouwcorporaties om vennootschapsbelasting te betalen. Mevrouw Böhler zag conflicterende doelstellingen: hoe commerciëler de woningbouwcorporaties zullen worden en hoe meer winstgericht, hoe beter dat is voor de belastingopbrengst. Maar minister Vogelaar van wijkopbouw zou erdoor in de problemen komen.
Verschuiving autobelasting
PvdA-senator Leijnse prees de maatregelen op het punt van de mobiliteit, gericht op het streven de uitstoot van CO2 drastisch te reduceren. Omdat de kilometerheffing vanaf 2011 zal worden ingevoerd steunt de PvdA de geleidelijke verschuiving van de belasting op het bezit van een auto naar belasting op het gebruik ervan. Leijnse vroeg wel of het tempo niet omhoog moet.
Aanpak topinkomens
De PvdA-senator zei het te betreuren dat de regering is afgestapt van het voornemen om de pensioenopbouw voor werknemers af te toppen bij een inkomen van 185.000 euro. Volgens Leijnse is er boven een bepaalde grens voor de belastingbetaler geen valide reden meer om de zeer goed verdienende medeburger aan een 70%-pensioen te helpen. Een inkomen van 185.000 euro leek de PvdA een mooi niveau. Het wordt volgens Leijnse tijd om de echte topinkomens aan te pakken. Hij noemde het inkomen van de minister-president de 'ondergrens voor een excessief topinkomen'. Leijnse juichte daarom toe dat de regering bij het eigen woningforfait het plafond schrapt voor woningen met een WOZ-waarde boven een miljoen euro. Dit maakt een einde aan de ongefundeerde voorkeursbehandeling van bezitters van duurdere woningen, zei de PvdA-senator. Leijnse vroeg een soepele opstelling van de regering bij de invoering van de integrale winstbelasting bij woningcorporaties. De PvdA zou er de voorkeur aan hebben gegeven als deze belasting pas was ingevoerd als eerst een debat was gevoerd over de fiscale behandeling van de maatschappelijke onderneming.
Duurzame samenleving
Senator De Boer ondersteunde namens CU en SGP het kabinetsbeleid gericht op een duurzame samenleving. Met instemming citeerde hij een artikel in de Staatscourant over klimaatproblemen: Over dertig jaar zullen onze kinderen ons niet afrekenen op de technische details van het Belastingplan 2008, maar ze zullen ons wel aanspreken op de mate waarin we verantwoordelijkheid hebben genomen voor het probleem van de klimaatverandering, de uitdaging voor deze generatie. De Boer vroeg of invoering van de verpakkingenbelasting wellicht zou leiden tot verlaging van de afvalstoffenheffing door gemeenten. Verhoging van belasting om gokverslaving aan te pakken zoals de BTW-verhoging voor peepshows en andere sexueel ontaarde activiteiten juichte De Boer toe. Hij pleitte voor verhoging van de kansspelbelasting tot 40%.
Toezeggingen
Volgens de senator van de CU staat het inkomen van modale gezinnen onder druk door onder andere hogere energielasten. Evenals Leijnse, Biermans en Ten Hoeve pleitte senator De Boer voor het ontzien van stadsherstellichamen bij de invoering van de vennootschapsbelasting voor woningbouwcorporaties. Staatssecretaris De Jager zegde overleg toe als er problemen zouden ontstaan. Ook zegde De Jager toe eventuele problemen door de overdrachtbelasting bij de vervreemding van landbouwgronden te zullen oplossen.
Gedragsverandering
D66-woordvoerder Schouw prees de verschuiving van het belasten van arbeid en winst naar het zwaarder belasten van milieuvervuilend gedrag. Hij vond wel dat er per saldo geen verzwaring van de belastingdruk mag ontstaan. Schouw vond ook dat vergroening moet leiden tot gedragsverandering bij consumenten. Zo vond hij de bijtelling van 14% voor zeer zuinige leaseauto's enigszins belachelijk, omdat er maar twee typen auto's voor in aanmerking komen: Toyota Prius en de Honda Civic Hybride. Schouw wees op de mogelijkheid dat het aanpakken van topinkomens in Nederland mogelijk een verstorend effect zal hebben op het vestigingsklimaat voor bedrijven. D66 vindt dan ook dat het aanpakken van topinkomens eerst en vooral in de publieke en semipublieke sector moet plaatsvinden. Schouw vond het onterecht dat de regering per 1 januari 2008 in een klap de sociale activiteiten van woningbouwcorporaties (bouwen voor lagere inkomensgroepen) overhevelt van de onbelaste naar de belaste sfeer.
Vlaktax
Namens de Onafhankelijke Senaatsfractie pleitte senator Ten Hoeve voor een vlaktax, waaruit ook de volksverzekeringen worden betaald, inclusief de AOW. Dat levert op termijn een beter houdbaar systeem op, waarbij het verdwijnen van de aftrek van buitengewone uitgaven een mooie opstap is naar het afschaffen van de hypotheekrenteaftrek, gefaseerd natuurlijk, zei Ten Hoeve. Hij vond dat voor de echte kosten van echt chronisch zieken en gehandicapten een betere regeling moet komen dan de aftrek van buitengewone lasten.
Pensioenopbouw
De CDA-fractie eiste van de regering een brief waarin precies staat aangegeven hoe wordt omgegaan met de omstreden aanpak van de topinkomens. Staande de vergadering kwam de gevraagde brief binnen met de toezegging dat bij de reguliere pensioenopbouw aan topinkomens geen obstakels in de weg worden gelegd. Wel wil de regering voorkomen dat veelverdieners vlak voor hun pensioen nog via een fiscale faciliteit een veel hoger pensioen kunnen veiligstellen. De regering heeft al in de Tweede Kamer toegezegd de pensioenopbouw boven een inkomen van 185.000 euro ongemoeid te laten en de omkeerregeling niet te zullen schrappen, maar deze regeling staat nog wel steeds in het Belastingplan 2008. Volgens staatssecretaris De Jager was het te kort dag om dit onderdeel nog te schrappen, maar hij zegde het CDA toe dat het niet is bedoeld als 'stok achter de deur' bij de regeling van de aanpak van excessieve inkomens.
Herziening Successiewet
Evenals de VVD pleitte het CDA voor herziening van het schenkings- en successierecht. Volgens Essers dient de principiële discussie over de belastingplicht van de woningbouwcorporaties te worden gevoerd als onderdeel van het nog te voeren debat over de belastingheffing van overheidsbedrijven en van de maatschappelijke onderneming. Daarom moet instemming van het CDA met invoering van een integrale winstbelasting voor woningbouwcorporaties niet worden opgevat als een definitief 'ja', maar als een voorlopige instemming.
Belasting veehouderij
Senator Koffeman van de Partij voor de Dieren zei dat het belastingplan niet voorziet in het verkleinen van onze ecologische voetafdruk. We gaan gewoon door met op te grote voet leven en negeren van de gevolgen daarvan, oordeelde hij. De vergroening van de belastingheffing vond Koffeman dan ook lang niet ver genoeg gaan. Hij vond het ook niet te rijmen met het de vervuiler betaalt principe dat de veehouderij belastingvrij wordt gelaten. Een motie op dit punt ontraadde staatssecretaris De Jager. Een tweede motie van Koffeman om lege stoelen in vliegtuigen te belasten was voor de staatssecretaris aanleiding te melden dat hij nader studeert op verbreding van de aanpak van de milieubelasting door vliegtuigen. Voor Koffeman was deze toezegging reden om de motie in te trekken.
Deel dit item: