De nieuwe Mediawet (31.536) komt op verzoek van de VVD-fractie volgende week in stemming in de Eerste Kamer. Minister Plasterk leek dinsdag 16 december 2008 zonder veel problemen de wet door de senaat te kunnen loodsen, maar op het laatste moment werd er nog intensief gesproken over de bepaling over 'haatzaaien'. Na een eerste veroordeling door een rechter is het Commissariaat voor de Media verplicht om een tijdelijk verbod van een jaar aan de verantwoordelijke zender op te leggen. De Eerste Kamer vond dat in de woorden van senator Dölle van het CDA te 'ruig'. Na een schorsing gaf minister Plasterk toe dat hij dit een reëel punt vindt, waar hij op terugkomt. Hij stelt voor om de nieuwe Mediawet wel in werking te laten treden per 1 januari 2009, maar dan zonder de artikelen over het 'haatzaaien'.
De wet bevat verder een aantal moderniseringen ten opzichte van de oude Mediawet in verband met de toeneming van digitalisering, de taakopdracht van de publieke omroep en de reclameregels van commerciële omroepen die worden versoepeld. Behalve het verbod op 'haatzaaien' gaf ook het verbieden van alcoholreclame vóór 21.00 's avonds stof tot discussie. Ook de invoering van prestatieovereenkomsten in plaats van programmavoorschriften kwam aan de orde. Minister Plasterk zei dat een zender na twee onherroepelijke veroordelingen wegens haatzaaien voorgoed uit de lucht genomen kan worden. Voor een snelle reactie op een uitzending die beroering zou wekken is optreden van het Openbaar Ministerie noodzakelijk. Zowel VVD als PvdA vroegen of dit wel een adequate reactie is.
Senator Asscher van de VVD-fractie juicht de versoepeling van de reclameregels voor commerciële omroepen toe waardoor bijvoorbeeld SBS meer mogelijkheden krijgt om te concurreren met de formeel in Luxemburg gevestigde RTL-organisatie. Overigens is het volgens de VVD hard nodig om het hele omroepbestel op zijn kop te zetten. Er zijn nu in de visie van de VVD drie soorten omroep: publieke, commerciële en verenigingsomroepen, terwijl er een onbeperkt aantal digitale kanalen is. Volgens senator Asscher is het tijd om de publieke omroep te beperken tot informatie, educatie en cultuur en voor het overige de verenigingsomroepen te faciliteren maar niet meer te subsidiëren. Hij vindt ook dat de minister iets moet dan aan de concurrentievervalsing die optreedt tussen publieke omroep en zijn lagere reclametarieven en de uitgevers van dagbladen en tijdschriften.
De benadering van de topinkomens bij de publieke omroep noemde Asscher onzinnig. Hij vindt dat net zo onlogisch als het maximeren van de honorering van een topartiest die optreedt bij het gesubsidieerde Concertgebouworkest.
Het verbod op alcholreclame na 21.00 uur vindt senator Asscher in strijd met de grondwet en onaanvaardbaar. Hij vindt dit een inbreuk op de vrijheid van meningsuiting.
SP-senator Slager vindt het heel jammer dat de minister de nieuw Mediawet niet heeft gebruikt om de Publieke Omroep te dwingen meer documentaire programma's te maken. Op de radio mist de SP-senator serieuze achtergrondinformatie. "De nieuwszender is veranderd in een babbelbox", zei Slager. Hij vindt dat de kwaliteitsjournalistiek terug moest bij de Publieke Omroep. Hij dringt ook aan op geleidelijke afschaffing van de STER. Op het laatste punt kreeg hij geen toezegging van de minister, maar deze was wel bereid om bij de omroepen het punt van documentaires en achtergrondinformatie aan de orde te stellen.
D66-senator Schouw die ook sprak namens de Onafhankelijke Senaatsfractie brak een lans voor een nieuw omroepbestel naar een BBC-achtig model. Hij verweet de CDA-fractie dat deze steeds maar weer de Publieke Omroep wil behouden. "Het blijft toch bijzonder dat de belastingbetaler flink betaalt voor de Publieke Omroep, terwijl hij weinig of niets te zeggen heeft over wat hij krijgt voorgeschoteld", zei Schouw. Senator Schouw vindt het juist wel goed dat voor topinkomens plafonds worden aangebracht. "Het is niet goed uit te leggen waarom er zoveel wordt verdiend door bestuurders in de semi-publieke sector."
Senator Dölle sprak waardering uit voor de programmering van de Publieke Omroep en verwees naar het CDA-programma dat wil waken tegen te vergaande commercialisering in het medialandschap. Hij vroeg of de regering van opvatting is dat het principieel onjuist is sommige vormen van valse en bewust manipulatieve informatieverstrekking en andere uitbundige vormen van nieuwsgaring zoals chequeboekjournalistiek uit de mediaopdracht aan de Publieke Omroep te houden. De CDA-senator doelde o.a. op de donorshow van BNN. "Het CDA is huiverig voor een aanmatigende journalistiek die bewust schijnvertoningen opvoert," zei senator Dölle. De CDA-senator zei het niet eens te zijn met de WRR in het rapport Focus op functies dat amusement en sport ingrediënten zijn die in de programmamix van de Publieke Omroep niet per se behoeven voor te komen.
GroenLinks-senator Thissen drong erop aan dat de minister bij de op handen zijnde veranderingen in het omroepbestel zelf de touwtjes in handen houdt en niet afwacht wat de Publieke Omroep zelf voorstelt. Hij vindt dat er aangekoerst moet worden op reclamevrije netten. De Publieke Omroep had wat GroenLinks betreft niet voor vele miljoenen de uitzendrechten voor voetbalflitsen behoeven te kopen.
Senator De Boer van ChristenUnie, mede namens de SGP, wilde een klip en klaar antwoord op de vraag of het Commissariaat voor de Media bij het oplossen van praktische knelpunten in de samenwerking tussen omroepverenigingen niet treedt in de onafhankelijkheid van die omroepen. De Boer vindt het jammer dat het verspreiden van haatzaaiende websites niet via de Mediawet aangepakt kunnen worden. Senator De Boer pleit ook voor stimulans van erkende streektalen bij regionale omroepen. Minister Plasterk zei dit al met succes gebeurt.
Senator Tan van de PvdA-fractie wees erop dat de prestatieovereenkomst die omroepen en minister van OCW sluiten mogelijk spanning kan geven met de vrijheid van meningsuiting. Mevrouw Tan verwees naar een opmerking van de voorzitter van de Raad van Bestuur van de Publieke Omroep, de heer Hagoort, dat in de toekomst de verleiding wel eens te groot zou kunnen worden om via prestatieovereenkomsten tot nadrukkelijker bemoeienis met de inhoud van programma's te komen.
Over het 'haatzaaien' zei mevrouw Tan dat zich onverhoopt situaties kunnen voordoen waarin sprake is van dermate opruiende uitzendingen dat onmiddellijk ingrijpen geboden is en waarbij de lange procedures via het strafrecht en het Commissariaat voor de Media tot een maatschappelijk ontoelaatbare situatie kunnen leiden. De minister verwachtte niet dat het snel zover zou komen in Nederland.
Deel dit item: