De Eerste Kamer krijgt omstreeks 1 juli 2011 een evaluatie toegezonden van de werking van de nieuwe asielprocedure die op 1 juli van dit jaar ingaat. Deze toezegging deed minister Hirsch Ballin van Justitie aan de Kamer, die dinsdag 18 mei na een levendig debat instemde met de nieuwe procedure. Om de nieuwe asielprocedure in werking te laten treden is een wijziging nodig van de Vreemdelingenwet 2000 (31.994). De wetswijziging voorziet in een evaluatie na drie jaar, maar de fracties van CDA, PvdA, SP en GroenLinks vonden deze termijn te lang en drongen aan op een rapportage na het eerste jaar.
Kern van het voorstel is een aanpassing van artikel 83 van de Vreemdelingenwet 2000. Deze aanpassing komt erop neer dat de rechtbank wordt opgedragen om, meer dan nu het geval is, nieuwe gegevens direct te betrekken bij de beoordeling wanneer een cliënt in beroep gaat tegen de afwijzing van een asielaanvraag. De nieuwe procedure moet het indienen van herhaalde aanvragen aanzienlijk terugdringen.
Van de kant van de CDA-fractie werden lovende woorden gesproken aan het adres van de afgetreden staatssecretaris van Justitie, mevrouw Albayrak (PvdA), die voor de val van het kabinet Balkenende IV het wetsvoorstel heeft verdedigd in de Tweede Kamer. Minister Hirsch Ballin sloot zich bij deze waarderende woorden aan. De VVD-fractie in de Eerste Kamer liet aantekenen tegen het wetsvoorstel te zijn. Hirsch Ballin deed veel moeite om ook de VVD tot instemming te bewegen met de verbeterde asielprocedure, waarover CDA, PvdA en ChristenUnie in het coalitieakkoord in 2007 afspraken hadden gemaakt.
Wachtkamer
De bezwaren van de VVD-fractie hebben volgens senator Broekers-Knol betrekking op de onduidelijke functie van de rust- en voorbereidingstermijn van acht dagen voordat een asielaanvraag in behandeling wordt genomen. De VVD vreest dat deze termijn tot twee of zelfs drie maanden kan worden opgerekt en in feite is bedoeld om een voor asielzoekers ‘vriendelijke’ administratieve wachtkamer bij de IND in te richten. De VVD maakt ook bezwaar tegen de status van ‘rechtmatig verblijf’ in deze wachtperiode, waarbij asielzoekers het recht krijgen om binnen het land te reizen, bijvoorbeeld om rechtsbijstand te zoeken. ‘Dat deze reismogelijkheid voor de asielzoeker gunstig zou zijn voor de kwaliteit van de rechtshulpverlening, zoals de regering aangeeft, stemt ons zorgelijk over de kwaliteit van die hulpverlening’, sneerde Broekers-Knol. Vergelijkbare bezwaren heeft de VVD tegen de mogelijke gang van zaken in de vier weken vertrektermijn die de asielzoeker wordt gegund als de aanvrage is afgewezen. Er is dan nog wel opvang, maar geen rechtmatig verblijf meer. Ook dan staat het een asielzoeker vrij om naar een rechtsbijstandverlener in Nederland te reizen. ‘Ligt het niet voor de hand dat ook in dat geval de rechtsbijstandsverlener naar de opvang komt in plaats van andersom?’, vroeg VVD-senator Broekers-Knol.
Medisch onderzoek
Woordvoerders van de fracties van CDA, PvdA, SP en GroenLinks vroegen aandacht voor kwetsbare asielzoekers, zoals vrouwen en kinderen. CDA-woordvoerder Van de Beeten bracht in herinnering dat leden van de Eerste Kamer hebben gesproken met de groep Vrouwen tegen uitzetting, die vrouwelijke asielzoekers ondersteunt. Van de Beeten merkte op dat de regering bekend is met de dissertatie van mevrouw Tankink ‘Over zwijgen gesproken’ waarin wordt aangetoond hoe moeilijk het vaak is voor vrouwen om over hun ervaringen te spreken. In dit verband wezen Van de Beeten en woordvoerders van diverse fracties op de rol die onafhankelijk medisch onderzoek kan spelen bij het beoordelen van asielaanvragen. In dit verband werd in de Eerste Kamer zorg geuit over de vraag of er genoeg tijd beschikbaar is voor dergelijke onderzoek. ‘Het vergt immers tijd om een vertrouwensband op te bouwen en vervolgens een verband te kunnen leggen tussen de lichamelijke en/of psychische toestand van de asielzoeksters en de oorzaak die daaraan ten grond ligt’, aldus Van de Beeten.
Minderjarigen
PvdA-woordvoerder Meurs zei dat voorkomen moet worden dat snelheid en doelmatigheid ten koste gaan van zorgvuldigheid en daarmee van de rechtsbescherming van de asielaanvrager. De PvdA wil dat het principe van kwetsbaarheids in acht wordt genomen. Het gaat bijvoorbeeld om kinderen en volwassenen die in een psychisch labiele toestand verkeren als gevolg van geweldservaringen, of om vrouwen die zijn misbruikt. ‘Is het risico niet groot dat juist voor deze groepen de op zichzelf gewenste snellere procedure negatief uitpakt?’, vroeg Meurs. Zij vroeg ook aandacht voor de alleenstaande minderjarige vreemdelingen (AMV’s). Deze vallen eveneens onder de categorie kwetsbare asielzoekers. Voormalig staatssecretaris van Justitie Albayrak heeft destijds over een aanpassing van het beleid voor deze categorie een brief geschreven aan de Tweede Kamer. Zie heeft echter besloten om de brief niet meer behandelen voor de verkiezingen van 9 juni. De PvdA pleit ervoor om in de nieuwe asielprocedure voldoende rekening te houden met de kwetsbaarheid van de AMV’s.
GroenLinks-senator Strik signaleerde een reeks risico’s die ook aan de nieuwe procedure kleven. Zo sprak zij over een snelkookpanprocedure. De benaming algemene asielprocedure kan volgens Strik niet verhullen dat het een versnelde procedure blijft. Strik wees op het grote verschil met de beslistermijn van zes maanden die de Procedurerichtlijn van de EU voorschrijft, terwijl de regering in 80% van de gevallen in zo mogelijk acht dagen een beslissing wil forceren.
SP-woordvoerder Meulenbelt beriep zich op haar ervaringen als trainer in voormalig Joegoslavië, in Gaza en in Zuid-Afrika, over de gevolgen van geweld, waaronder veel seksueel geweld. Meulenbelt pleitte voor onafhankelijk toezicht op de werking van de procedure door de IND, naast de al geregelde controle door Algemene Rekenkamer en Nationale Ombudsman.
Senator Yildirim pleitte ervoor om kinderen die achttien worden en in ons land zijn opgegroeid niet het land uit te zetten. ‘Zo jaag je jongeren in de illegaliteit’, aldus Yildirim.
Deel dit item: