Van 8 tot 10 oktober bracht de Voorzitter van de Eerste Kamer, Ankie Broekers-Knol, op uitnodiging van haar ambtgenoot van het Cypriotische parlement, Yiannakis Omirou, een officieel bezoek aan de Republiek Cyprus. De uitnodiging vloeide mede voort uit de collegiale contacten die de Kamervoorzitter indertijd als lid van de COSAC-delegatie met Cypriotische parlementariërs heeft onderhouden. Naast een ontmoeting met de parlementsvoorzitter had de Voorzitter ontmoetingen met de minister van Buitenlandse Zaken, Ioannis Kassoulides, met de commissie Buitenlandse en Europese Zaken (voorzitter: Averof Neofytou) en met de commissie Financiële Zaken (optredend voorzitter: Maria Kyriacou) van het parlement. Zij ontmoette ook de burgemeester van Famagusta, Alexis Galanos. De Voorzitter werd ter plaatse begeleid door de Nederlandse Ambassadeur in Cyprus, Brechje Schwachöfer. Het programma omvatte ook een aantal culturele elementen. De delegatie bestond naast de Voorzitter uit de Griffier van de Eerste Kamer, Geert Jan Hamilton, en stafmedewerker Emma Brandsen. Onderwerpen van gesprek tijdens de ontmoetingen waren met name het Cyprus-probleem, de financiële situatie waarin Cyprus verkeert en de positie van Cyprus in de regio.
Het Cyprus-probleem
Een onderwerp dat tijdens alle gesprekken terugkwam, was het Cyprus-probleem. Het Cyprus-probleem wijst op de huidige situatie van verdeling van het eiland. Het Noorden van Cyprus wordt sinds de invasie van 1974 bezet door Turkije, waardoor de Republiek Cyprus het zuidelijke deel van het eiland omvat en er een bufferzone tussen het Noorden en het Zuiden van het eiland ligt. Deze bufferzone, die van de West- naar de Oostkust strekt, wordt door ongeveer 800 militairen van de Verenigde Naties (VN) bewaakt. Door de verdeling wonen de Grieks Cyprioten met name in het Zuiden en de Turks Cyprioten met name in het Noorden van het eiland. Daar waar de Turks Cyprioten door de Grieks Cyprioten van de Republiek Cyprus worden gezien als landgenoten, worden de Turken die vanuit Turkije zijn gekomen 'settlers' genoemd. Zij worden samen met de 30.000 gestationeerde troepen uit Turkije gezien als de bezetters. Het Turkse regime in het Noorden van het eiland wordt door Cyprus als illegitiem beschouwd en zo ook door de rest van de internationale gemeenschap behalve Turkije.
De omvang en consequenties van het Cyprus-probleem werden de delegatie te meer duidelijk, toen een bezoek werd gebracht aan de VN-bufferzone in Nicosia. Dwars door de hoofdstad ligt een brede strook 'niemandsland' en aan de gebouwen rond de bufferzone is te zien dat de tijd heeft stilgestaan.
Nog duidelijker werd de impact van het probleem tijdens het bezoek aan Famagusta. Famagusta is een stad aan de Oostkust, voorheen woon- en verblijfplaats van de 'jetset van Cyprus', vanwaar de Grieks Cyprioten werden gedwongen te vluchten tijdens de invasie van het eiland door Turkije in 1974. Nu, veertig jaar later, kunnen de mensen nog steeds niet terugkeren naar hun eigen woningen omdat de stad tot het Noorden behoort. Wat resteert is een spookstad, waar slechts enkele Turkse militairen verblijven en waarin duizenden huizen leegstaan. De tijd heeft er stil gestaan en bomen groeien in huizen. De burgemeester van Famagusta oefent bestuurlijk gezag uit over de her en der wonende gevluchte bewoners van de stad. De Voorzitter omschreef de situatie van de stad Famagusta en haar verdreven inwoners als "bizar, uniek in de Europese Unie en ontzettend verdrietig". Ook de rit naar de stad vanuit de hoofdstad maakte veel indruk. Een stuk van de route voert dwars door de VN bufferzone, waarbij aan weerszijden van de weg wachtposten van zowel het Turkse als het Cypriotische leger te zien zijn. Maar er zijn ook wachtposten afkomstig uit een land als Slowakije, omdat veel verschillende landen met militairen deelnemen aan de VN-missie UNFICYP op Cyprus.
Financiële situatie in Cyprus
Hoewel Cyprus nog stappen heeft te zetten in de implementatie van het Memorandum of Understanding (maatregelen voor hervorming die zijn opgesteld door de Trojka), zijn veel Cyprioten gematigd positief over de toekomst. In 2015/2016 wordt economische groei verwacht. Echter, op de weg daar naar toe liggen nog enkele grote obstakels. Zo worden wetten die het mogelijk maken voor banken om huizen executoriaal te verkopen in geval hypothecaire schulden niet worden voldaan, momenteel getoetst door het Hooggerechtshof van Cyprus. Inmiddels zijn twee wetten aangenomen, vier worden er nog op initiatief van de President van de Republiek Cyprus, Nikos Anastasiadis, getoetst. Door deze problemen heeft de Trojka - de Europese Centrale Bank (ECB), het Internationale Monetaire Fonds (IMF) en de Europese Commissie - besloten de volgende tranche aan steungeld voorlopig niet uit te keren. Het oordeel van het Hooggerechtshof wordt 20 oktober a.s. verwacht.
Tijdens de ontmoeting met de commissie Financiële Zaken gaf de Voorzitter van de Eerste Kamer een uiteenzetting over de impact van de Eurocrisis in Nederland. Hiermee illustreerde ze dat Cyprus weliswaar erg hard is geraakt door de crisis, maar dat ook andere EU-lidstaten het niet makkelijk te verduren hebben (gehad). Ook gaf ze aan ze hoe het Nederlandse belastingstelsel in elkaar zit en ging ze in op de belastingdruk in ons land, die vergeleken met Cyprus aanzienlijk zwaarder is.
Positie van Cyprus in de regio
De financiële situatie van Cyprus zou in de nabije toekomst flink kunnen worden verbeterd door de vondst van een grote gas- en olievoorraad in de Exclusieve Economische Zone (EEZ) van Cyprus. Waar dit economisch gezien veel voordeel zou kunnen brengen, vormt het ook een "bone of contention ", zoals Voorzitter Broekers-Knol het verwoordde. Dit blijkt al het geval te zijn. Onlangs voer het Turkse schip de Barbarossa naar het gebied om er naar olie te boren. Volgens de Voorzitter van de Eerste Kamer is dit in strijd met het internationaal recht. Ankie Broekers-Knol adviseerde haar Cypriotische collega's om vooral het Cyprus-probleem los te koppelen van deze inbreuk op het internationaal recht. Een aantal gesprekspartners gaf aan dat het in de praktijk toch lastig blijkt deze twee zaken los van elkaar te zien. De President van Cyprus heeft de onderhandelingen over de oplossing van het Cyprus-probleem in verband met de proef-olieboringen door de Turken opgeschort.
Cultuur
Om de problemen die in het land spelen beter te kunnen begrijpen, was er in het programma ruimte gemaakt voor enkele culturele bezoeken. Er is een bezoek gebracht aan het Byzantijnse museum en aan het Archeologische museum. In het eerste museum werd duidelijk hoe groot ook de blijvende materiële schade van de Turkse invasie van 1974 is. In het museum zijn tal van kunstwerken te zien die na de invasie uit het land zijn gesmokkeld en doorverkocht, maar die inmiddels na allerlei omzwervingen weer terecht zijn. Naar schatting bevinden zich nog zo'n 20.000 Cypriotische kunstwerken buiten Cyprus. Het stelen en beschadigen van dit cultureel erfgoed, voornamelijk afkomstig uit de Grieks-Orthodoxe kerken op het eiland, zit tot op de dag van vandaag erg diep bij de Grieks Cyprioten. De Kamervoorzitter kreeg onder meer vier kostbare iconen te zien die, na aankoop, door Nederland zijn teruggeschonken aan Cyprus. Nederland heeft met dit gebaar veel goodwill gekweekt in Cyprus.
Het Archeologische museum bevat een mooie collectie bestaande uit onder andere vazen en beelden uit de tijd voor Christus, die een goed beeld geven van de verschillende volkeren die door de eeuwen heen op Cyprus hebben geleefd en de invloed die zij op het eiland hebben achtergelaten.
Op de laatste middag van het bezoek vond er een lunch plaats in de residentie van de Ambassadeur waarbij een aantal vooraanstaande Cyprioten uit het bedrijfsleven, het onderwijs en de culturele sector aanwezig was, als ook de Ombudsman van Cyprus. Daar sprak eenieder vanuit een eigen perspectief over de problemen en uitdagingen in Cyprus. De bijeenkomst bood volop gelegenheid tot reflectie en discussie over de actuele situatie en de toekomstperspectieven ook in het licht van de geopolitieke situatie in de nabijheid van Cyprus.
Al met al kijkt de Kamervoorzitter met haar delegatie terug op een zeer geslaagd en interessant bezoek. De Voorzitter van de Eerste Kamer heeft een indringend beeld gekregen van de Cypriotische situatie. Het bezoek van de Nederlandse Kamervoorzitter kreeg veel aandacht in de Cypriotische media.
Deel dit item: