De Eerste Kamer heeft dinsdag na een kort plenair debat met minister Dekker (Rechtsbescherming) ingestemd met het wetsvoorstel Tijdelijk wet Covid-19 Justitie en Veiligheid. Dit wetsvoorstel past een groot aantal wetten aan om de continuïteit van het wetgevingsproces, de rechtspraak en het openbaar bestuur tijdens, de beperkende maatregelen als gevolg van, de uitbraak van covid-19 te garanderen. Het voorstel bevat, onder andere, regels waardoor fysieke zittingen in gerechtelijke procedures in burgerlijke, bestuursrechtelijke en in strafrechtelijke zaken tijdelijk digitaal kunnen plaatsvinden. Deze tijdelijke wet vervalt op 1 september 2020, maar kan telkens met twee maanden verlengd worden.
Senator De Boer (GroenLinks) erkende dat er vraag is om noodmaatregelen, maar gaf aan dat die de rechten en vrijheden niet onnodig mogen beperken. Toegang tot het recht moet zijn gewaarborgd, en dat is nu volgens haar helaas in het geding, zo ervaart ze ook in haar dagelijkse praktijk als advocaat. De Boer toonde wel waardering voor de stappen die worden gezet om zaken digitaal te doen, maar volgens haar loopt dat in de voorbereiding en de uitvoering niet altijd even soepel. Senator De Boer steunde initiatieven voor telehoren en audioconferenties, maar uitdrukkelijk als second best, fysieke zittingen houden wat haar betreft de voorkeur en ze vroeg de minister alles op alles te zetten om digitale initiatieven op veilige manier vorm te geven. "Dit wetsvoorstel mag geen signaal zijn vol in te zetten op digitale zittingen", aldus De Boer, die verder de minister nog vroeg of het in de praktijk lukt dat alle procesdeelnemers - ook slachtoffers en advocaten van slachtoffers - het recht op deelname houden. Ten slotte wilde De Boer van de minister de toezegging dat de uitbreiding van de digitale capaciteit in penitentiaire inrichtingen niet ten koste gaat van de volgens haar toch al krappe budgetten van deze inrichtingen.
Senator Recourt (PvdA) vroeg de minister opheldering over twee mogelijke foutjes in de wet met betrekking tot de geldigheid van aktes via telehoren. Hij wilde ten eerste van de minister weten of de zogenaamde Skype-testamenten ook na het beëindigen van deze crisismaatregel hun geldingskracht behouden of dat ze vervallen. Daarnaast wilde hij van de minister weten of een vanuit het buitenland via Skype met een Nederlandse notaris opgemaakte akte voor bijvoorbeeld een hypotheek hier ook rechtsgeldig is. Het notariaat in bijvoorbeeld Spanje ligt stil, het is dus heel lastig daar een akte op te laten maken, aldus Recourt. De senator vroeg ten slotte ook aandacht voor mensen in een kwetsbare positie die als gevolg van de coronacrisis bijvoorbeeld financieel nog verder in problemen komen.
Minister Dekker (Rechtsbescherming) gaf aan dat het hard nodig is om juist in deze uitzonderlijke tijden vast te houden aan de rechtsstaat en dat dit wetsvoorstel daarbij kan helpen, wanneer fysieke zittingen niet altijd mogelijk zijn. Dekker stelde dat fysieke zittingen inderdaad de voorkeur hebben en dat de rechtspraak nu hard werkt om ook steeds meer fysieke zittingen mogelijk te maken, ook binnen de anderhalvemetersamenleving. Dekker gaf ook aan dat de introductie van digitale middelen zoals die thans plaatsvindt ook voordelen heeft die we niet onmiddellijk moeten weggooien na afloop van de coronacrisis.
Dekker gaf naar aanleiding van de vragen van senator De Boer aan dat de rechter kan beslissen tot aanhouding van een zaak en dat alle partijen die deel moeten nemen aan een digitale zitting dat ook actief moeten kunnen. Met betrekking van de financiering van het telehoren in inrichtingen gaf Dekker aan dat gekeken moet worden hoe de uitbreiding gefinancierd kan worden. Zijn antwoord in de schriftelijke voorbereiding dat financiering een beperkende factor is bij de uitbreiding van de capaciteit relativeerde hij nu enigszins. "Dat is misschien wel te sterk uitgedrukt", aldus Dekker, maar geld speelt volgens hem wel een rol. Dekker gaf ook aan dat goede telehoorverbindingen op de lange termijn ook geld kunnen opleveren, bijvoorbeeld met besparingen op vervoer.
Naar aanleiding van de vragen van senator Recourt liet Dekker "volmondig" weten dat zogenoemde Skype-aktes ook na afloop van deze noodmaatregel rechtsgeldig blijven. "Het gaat om een volwaardig testament van een notaris", aldus Dekker, "de digitale verschijningsmogelijkheid doet niets af aan de geldigheidsduur." Aktes in het buitenland kunnen daarentegen niet rechtsgeldig via Skype door een Nederlandse notaris worden afgesloten. Notarissen waren, ook buiten coronacrisis niet bevoegd voor buitenland, en dat blijft zo, aldus Dekker.
Deel dit item: