Van 11 tot en met 15 mei 2023 namen vijf Kamerleden deel aan een verkiezingswaarnemingsmissie in Turkije Eerste Kamerleden Farah Karimi (delegatieleider, GroenLinks), Boris Dittrich (D66) en Arda Gerkens (SP) namen deel als lid van de OVSE Parlementaire Assemblee (OVSE PA). Eerste Kamerlid Margreet de Boer (GroenLinks) participeerde als lid van de Raad van Europa Assemblee (PACE) en Tweede Kamerlid Nilüfer Gündoğan was waarnemer van de korte termijnmissie van de OVSE/ODIHR.
Ongeveer 400 internationale waarnemers uit 40 landen waren aanwezig, waarvan 98 parlementsleden van de OVSE PA en 39 van de PACE. Zestig miljoen Turken gingen zondag 14 mei naar de stembus voor de presidents- en parlementsverkiezingen. En marge van de bijeenkomsten spraken de Kamerleden met ambassadeur Joep Wijnands. Farah Karimi ontmoette in Istanboel consul-generaal Arjen Uijterlinde.
Volgens de internationale waarnemers kenmerkten de verkiezingen zich door een hoge opkomst, waren ze goed georganiseerd en boden ze de kiezers een keuze tussen politieke alternatieven, maar genoten de huidige president en de regeringspartijen een ongerechtvaardigd voordeel. Aanhoudende beperkingen van fundamentele vrijheden van vergadering, vereniging en meningsuiting belemmerden de deelname van sommige politici en partijen van de oppositie, alsook van het maatschappelijk middenveld en de onafhankelijke media.
Farah Karimi, hoofd van de OVSE PA-waarnemers, stelde dat ondanks de veelbelovende keuzemogelijkheden die deze verkiezingen boden, er aanzienlijke uitdagingen waren voor burgers om hun stemrecht uit te oefenen, en helaas waren vrouwen ondervertegenwoordigd als kandidaten. Karimi: "De maatregelen om door de aardbevingen getroffen burgers te helpen bij de registratie en het uitbrengen van hun stem waren beperkt, waardoor mogelijk een aanzienlijk aantal kiezers hun stemrecht niet konden uitoefenen."
De Kamerleden hebben in Ankara, Istanboel, Izmir en Van de procedures in de stembureaus die waren ingericht in basis- en middelbare scholen en op universiteiten gecontroleerd. Er werd gelet op de omstandigheden in en buiten het stemlokaal, de aanwezigheid van andere, partijwaarnemers of waarnemers van maatschappelijke organisaties, het waarborgen van voldoende geheimhouding bij het stemmen en of mensen met een beperking konden deelnemen. De algemene indrukken van de leden waren dat de stemmingen goed georganiseerd verliepen, transparant waren en er een grote betrokkenheid van de Turkse bevolking was. Er waren zo'n 200.000 stembureaus in het gehele land waar per stembureau maximaal 400 geregistreerde stemmers hun stem konden uitbrengen. Volgens Gerkens die in Van, Zuidoost-Turkije, waarnam waren er lange rijen die soms voor ouderen zwaar werden, namen veel mensen hun telefoon mee in het stemhokje, wat niet de bedoeling was, en was er veel politie op de been.
Voorafgaand aan de verkiezingsdag vonden er op 12 en 13 mei briefings plaats in Ankara. Het team van de organisatie voor Democratische Instituties en Mensenrechten (ODIHR), aanwezig vanaf begin april in Turkije, gaf een toelichting op het wettelijk kader, de politieke achtergrond, campagnes, het medialandschap en de inrichting van de verkiezingen. Voorts spraken maatschappelijke organisaties, vertegenwoordigers van de politieke partijen en media-analisten. Karimi sprak als leider van de waarnemingsmissie op 10 mei in Istanbul met maatschappelijke organisaties en academici.
Zittend president Erdogan kreeg 49,5 procent van de stemmen, zijn opponent Kemal Kilicdaroglu 44,9 procent. Daarmee werd niet de benodigde 50 procent gehaald en is een tweede stemronde nodig. Deze is uitgeschreven op zondag 28 mei 2023. Ook dan zullen internationale waarnemers aanwezig zijn.
Deel dit item: