Kamerleden bij PACE in Straatsburg

Bij de opening van de zomersessie op 19 juni riep PACE-president Tiny Kox de lidstaten op om na de aanname van de Verklaring van Reykjavik de daad bij het woord te voegen, ook in financieel opzicht. "We moeten bespreken hoe de besluiten van de top de komende jaren het beste kunnen worden uitgevoerd. De verklaring biedt een duidelijke routekaart om Oekraïne te helpen beschermen en weer op te bouwen, het op regels gebaseerde Europese multilateralisme te herstellen, de democratie te versterken en de Raad van Europa in staat te stellen garant te blijven staan voor de rechtsstaat, de mensenrechten en de democratie op het hele continent," zei Kox.

Ook de Letse minister van Buitenlandse Zaken, Edgars Rinkēvičs, verwees in zijn toespraak naar de uitkomsten van de top en benadrukte het belang van het op te richten schaderegister voor Oekraïne in Den Haag. Hij riep alle lidstaten van de Raad van Europa, en daarbuiten, op dit initiatief te steunen. Bij het debat over de begroting en prioriteiten van de Raad van Europa op 21 juni stond ook de opvolging van de Reykjavik-verklaring centraal, waaronder de focus op het gevolg geven aan de uitspraken van het Europese Hof van de Mensenrechten en aan initiatieven om democratie te beschermen en te versterken. In het door de Assemblee aangenomen advies staat dat, om de resultaten van de top te realiseren, de middelen van de Raad van Europa moeten worden verhoogd boven het nulgroeiperspectief voor reële groei.

Bij opening van het debat op dinsdag 20 juni over de uitdagingen voor Wit-Russen in ballingschap werden de leden toegezongen door het Volny Chor uit Belarus. Het koor vraagt met hun optredens aandacht voor het stoppen van geweld en terugkeer naar gerechtigheid in hun land. Oppositieleider Svetlana Tsikhanouskaya, aanwezig bij het debat, merkte op dat het koor veel voor haar betekent temeer omdat een van de liederen is geschreven door haar man, Sergei, die sinds 2020 in gevangenschap zit. De Assemblee nam een rapport aan waarin praktische aanbevelingen worden gedaan om legale binnenkomst en verblijf buiten Belarus en reizen in de EU gemakkelijker te maken voor ballingen en hun families, hen te beschermen tegen represailles, toegang te geven tot hun bankrekeningen en bedrijven te laten runnen.

Op 22 juni sprak de Assemblee over de deelname van Russische en Wit-Russische atleten aan de Olympische Spelen en Paralympics van 2024 in Parijs en over de Russische agressie in Oekraïne. Namens de Alliantie van Liberalen en Democraten voor Europa (ALDE) veroordeelde Caspar van den Berg de aanval van de Russische Federatie op Oekraïne, met medeplichtigheid van het regime van Belarus waarbij duizenden burgers zijn gedood, tienduizenden Oekraïense militairen gesneuveld en meer dan 14 miljoen Oekraïners gedwongen hun land moesten ontvluchten. "Behalve de politiek kunnen ook maatschappelijke instellingen, waaronder het IOC en zijn samenstellende sportorganen, niet wegkijken bij een dergelijke fundamentele aanval op de kernwaarden die ten grondslag liggen aan onze samenlevingen. In plaats daarvan moeten zij het gewicht van hun morele autoriteit en bekendheid in het publieke bewustzijn brengen en niet toestaan dat de Russische Federatie en Belarus vertegenwoordigd zijn bij deze Spelen zolang de oorlog voortduurt," aldus Van den Berg.

Pieter Omtzigt opende op 21 juni het urgentiedebat over de recente politieke ontwikkelingen in Polen als co-rapporteur van het monitoringrapport over Polen. Hij zei dat Polen het eerste EU-lid was waarvoor de Assemblee een monitoringprocedure heeft geopend vanwege de zorgen over het functioneren van de democratie en de rechtstaat. "Het debat vandaag is aangevraagd omdat we zeer bezorgd zijn over de recente ontwikkelingen in Polen die het democratische karakter van de verkiezingen kunnen beïnvloeden." Als eerste noemde hij de mogelijkheid van een rechterlijke uitspraak over de uitslag van de Poolse verkiezingen. "Het is cruciaal dat na de verkiezingen in een democratisch land de deelnemers en het publiek het proces en dus de verkiezingsuitslag accepteren. Als deze rechtbankkwestie niet wordt opgelost, loopt dit cruciale element in de democratie gevaar," benadrukte Omtzigt. Als tweede ontwikkeling haalde hij de nieuwe Poolse wet aan die een politieke commissie zal instellen om de Russische invloed in Polen te onderzoeken. "Een politieke commissie die onderzoekt, vervolgt en oordeelt over iets dat niet goed gedefinieerd is in de wet en in eerste instantie niet illegaal was, druist in tegen elk principe van de democratie en de rechtsstaat," zei Omtzigt.

Op donderdag 22 juni vond een spoeddebat plaats over de blokkering van de Lachin-corridor door Azerbeidzjan sinds 12 december 2022, voor Armeniërs de enige weg om Armenië en de rest van de wereld te bereiken. Tijdens het debat bracht Caspar van den Berg in dat vrije en veilige toegang tot de Lachin-corridor van vitaal belang is voor de bevolking van Nagorno-Karabach en dat de huidige blokkade een potentieel gevaar vormt voor escalatie van het conflict in de toekomst. "Door onderhandelingen moet naar een oplossing voor dit conflict worden gevonden. Alle inspanningen moeten gericht zijn op de-escalatie en - op termijn - het terugbrengen van vrede, stabiliteit en vertrouwen tussen de volkeren van Armenië en Azerbeidzjan," zei hij. Waar hij aan toevoegde dat beide partijen individueel verantwoordelijk zijn voor hun daden en daarvoor rekenschap moeten afleggen: Azerbeidzjan voor het blokkeren van de corridor en het vasthouden van krijgsgevangenen en Armenië voor het mogelijk maken van het omzeilen van de huidige sancties door Rusland.

Voor de leden Oomen-Ruijten, De Boer en Van Pareren was deze zitting, in verband met het einde van hun Eerste Kamerlidmaatschap, de laatste. In de politieke commissie werd op 20 juni stil gestaan bij het afscheid van Ria Oomen-Ruijten en werd zij bedankt voor haar jarenlange inzet. Oomen-Ruijten was vanaf 2015 lid van deze commissie en van 2018-2020 voorzitter.

Maandag 19 juni namen PACE-president Tiny Kox, Margreet de Boer en Bob van Pareren deel aan de Signature Ceremony van het Handvest van Europese politieke partijen voor een niet-racistische en inclusieve samenleving. Op dinsdag 20 juni deed Margreet de Boer in de commissie gelijkheid en non-discriminatie verslag van haar factfinding bezoek aan Brussel in het kader van het verbeteren van de bescherming van mensenrechten en het leven van sekswerkers en slachtoffers van seksuele uitbuiting.

De delegatie was op 19 juni aanwezig op de Nederlandse residentie bij de opening van de fototoonstelling The Resilient Women Walk door de Permanent Vertegenwoordiger van Nederland bij de Raad van Europa, Tanja Gonggrijp. Van Pareren was aanwezig bij een side event waar voormalige Oekraïense krijgsgevangenen getuigden van hun Russische gevangenschap. En marge van de zomersessie was er een ontmoeting met de Permanent Vertegenwoordiger, Tanja Gonggrijp.

De delegatie van de Staten-Generaal bestond uit de Eerste Kamerleden Caspar van den Berg (VVD, delegatieleider), Ria Oomen-Ruijten (CDA), Tiny Kox (SP, PACE-president), Margreet de Boer (GroenLinks) en Bob van Pareren (Fractie-Nanninga) en Tweede Kamerlid Pieter Omtzigt (Lid Omtzigt).