Verslag van de vergadering van 9 oktober 2018 (2018/2019 nr. 3)
Status: gecorrigeerd
Aanvang: 16.17 uur
De heer Schalk i (SGP):
Dank u wel, mevrouw de voorzitter. Ik heb even geaarzeld over de juiste woordkeuze, maar ik start toch mijn bijdrage maar met de oproep aan de minister: gas geven! Ik doe dat vooral omdat onze bevolking in Groningen al zo lang in onzekerheid en in angst leeft. Je moet er niet aan denken dat elk moment een nieuwe aardbeving jouw huis kan treffen. Alleen al om die reden is het van groot belang om voortvarend te werk te gaan en gas te geven bij het minimaliseren van de gaswinning in Groningen. Om dat te bewerkstelligen ligt het wetsvoorstel voor waardoor de minister meer bevoegdheden krijgt om sturing te geven.
Daarbij staan twee belangrijke zaken centraal, namelijk de veiligheid en het maatschappelijk belang. Dat is op zich logisch, maar in de praktijk bijten ze elkaar. Immers, zodra een van beide belangen wordt opgeplust, dan betekent dat onmiddellijk dat het andere belang onder druk komt te staan. Het zal dan ook de kunst zijn om beide belangen in evenwicht te brengen. Dat is een subtiel of zelfs een fragiel evenwicht, want als het maatschappelijk belang zwaarder gaat wegen, dan zijn we wellicht geneigd iets meer risico's te nemen. De Groningers zullen dat echter heel zwaar opnemen, en terecht, want het gaat om hun veiligheid.
Een vraag aan de minister is hoe hij deze belangen ten opzichte van elkaar weegt. Welke maatschappelijke belangen wegen zo zwaar dat de veiligheidsrisico's mogen worden opgeschroefd? En wat te doen als de risico's toenemen, als de aardbevingen verergeren, als de gevaren toenemen? Bovendien, is de minister het met de fractie van de SGP eens dat niet heel Nederland van het gas af moet, alleen om de kwestie van Groningen? Ook als onmiddellijk gestopt zou moeten worden met gaswinning, dan zijn er toch alternatieve gasbronnen in het buitenland, die ook op dit moment trouwens al worden ingezet?
De regering heeft ook het maatschappelijk belang, in ieder geval voor een deel, ondergebracht als veiligheidsrisico, met name waar het gaat om de leveringszekerheid. De minister geeft aan dat de veiligheid wordt aangetast als delen van de samenleving zonder gas komen te zitten. Hier wreekt zich toch wel het feit dat er geen prioritering is aangegeven. In de schriftelijke ronde heb ik namens mijn fractie hier al naar gevraagd en ook de Raad van State geeft aan hier een lacune te zien. Wat is de keuze van de regering? Waarom geen prioritering vooraf? Waarom niet klip-en-klaar onderbrengen wat de volgorde is, namelijk te allen tijde het belang van de burgers van Groningen voorop?
Deze vraag klemt te meer als we de brief van het Groninger Gasberaad lezen. In hun perceptie gaat de leveringszekerheid boven de veiligheid van Groningen. Dat levert heel veel weerstand op. Moet mijn fractie constateren dat er geen afstemming met het Groninger Gasberaad is geweest? Ik zie in de stukken dat zij zich uitgenodigd weten, maar zich tot nu toe niet gevoegd hebben. Is dit geen gemiste kans, juist in de gevoeligheid die er is? Hoe gaat de minister verder met dit Groninger beraad?
Mevrouw de voorzitter. In het meest gunstige scenario vanuit het oogpunt van veiligheid zal de gaswinning snel afgebouwd worden. Echter, daarmee zijn de problemen van aardbevingen niet zomaar weg. Tijdens een van de briefings werd duidelijk dat als er ergens gas wordt onttrokken, het dan jaren kan duren voordat de druk gelijk is geworden, omdat het gas door de zogenaamde schotten moet doorsijpelen uit andere velden om weer in evenwicht te komen. Echter, over de doorlaatbaarheid zijn geen zekerheden te geven. Hoe denkt de regering deze zekerheid toch te krijgen en hoe communiceert de regering over dit punt richting de Groningers?
Mevrouw de voorzitter. De primaire zorgplicht voor het nemen van maatregelen ligt straks bij de minister. De NAM krijgt een beperkte zorgplicht, beter te omschrijven als een leveringsplicht voor door de minister vast te stellen hoeveelheden. Op zich kan de SGP deze route begrijpen, zeker gezien het belang dat de minister hecht aan snelheid van handelen en verantwoordelijkheid dragen. Echter, er is helaas nog veel narigheid te verwachten. Hoe gaat het met de oude schade? Blijft de NAM daarvoor nu nog aansprakelijk te stellen? En hoe gaat dat in de toekomst? Is de NAM dan volledig uit beeld als er nog schade te verhalen valt? Hoe is na deze wisseling van verantwoordelijkheden objectiveerbaar vast te stellen wie of wat aansprakelijk is voor geleden schade?
Mevrouw de voorzitter. Er zijn nog steeds signalen dat de schadeafhandeling niet soepel verloopt. Er worden wel beloftes gedaan, maar dat loopt blijkbaar vast in de uitvoering. Kan de minister deze Kamer informeren over de stand van zaken, de knelpunten en de interventies die hij doet om de spanning tussen beloften en praktische uitvoering weg te nemen? Immers, de afbouw van de gaswinning heeft hoge prioriteit, maar de aandacht voor de afhandeling van de schade mag niet verslappen.
Een laatste opmerking. Vorige week presenteerde de minister het Nationaal Programma Groningen, met perspectief op 2040. Er is veel ambitie en die is breed gedragen. Het is een startdocument dat is opgesteld door alle grootheden, zal ik maar zeggen, van de minister tot zelfs de net aangetreden burgemeester van Loppersum, maar waar zijn de burgers zelf? Hoe krijgt de minister hen aangehaakt bij dit Nationaal Programma Groningen?
Mevrouw de voorzitter, ik zie uit naar de reactie van de minister. Dank u wel.
De voorzitter:
Dank u wel, meneer Schalk. Ik geef het woord aan de heer Flierman.