Verslag van de vergadering van 12 november 2019 (2019/2020 nr. 6)
Status: gecorrigeerd
Aanvang: 19.19 uur
De heer Van der Linden i (FvD):
Voorzitter. Ik wil in de tweede termijn graag nog op drie zaken ingaan: op de onduidelijkheden en kanttekeningen die hier zijn gewisseld, op het onderwerp cherrypicking en op de kansen die dit biedt op EU-geld. Daarna zal ik afronden.
Door diverse partijen zijn hier onduidelijkheden benoemd en kanttekeningen geplaatst. Er wordt een investeringsvehikel opgetuigd waarvan onduidelijk is welke terreinen en welke transities Invest-NL nu daadwerkelijk gaat oppakken en hoe de sturing daarop precies plaatsvindt. Transities en de noodzaak daartoe zijn politieke keuzes. Dat is althans de mening van onze fractie. Kijk alleen maar naar het terrein van duurzaamheid. Zijn windmolens duurzaam en nodig voor transitie, of is thorium nodig voor duurzame transitie? Transities zijn bij uitstek politiek en worden politiek gestuurd. Dit is dus een politiek fonds. Ik kom daar zo nog op.
Verder is onduidelijk hoe zal worden omgegaan met de rendementseisen. Daar hebben diverse fracties een punt van gemaakt. Dat wordt pas na drie jaar een beetje bekeken, hoorden we in de beantwoording. Onduidelijk is hoe de rek van de invulling van marktfalen gaat uitpakken en hoe het succes of het ontbreken daarvan wordt ingevuld. Dat ten eerste.
Ten tweede cherrypicking. Eenieder hier kent zo zijn pappenheimers. Ik hoor ook vanavond diverse partijen zeggen waarvoor zij vinden dat dit fonds moet worden gebruikt en waarin dit fonds moet investeren. Dat zijn uiteraard thema's in het eigen straatje. Dat is ook logisch. Het gevolg is dan ook dat iedereen daarvoor kansen ziet, niet alleen hier, maar ook in de verhandelingen aan de overkant. De PVV zag het fonds daar als een steuntje in de rug voor het mkb. Dat hoorden we ook vandaag. GroenLinks ziet Invest-NL vooral als de groene investeringsbank. Overigens bestaan die al: ASN en Triodos vermarkten zich als groene investeringsbank. De SP had het in ieder geval aan de overkant over een impuls voor de sociale woningbouw en de energietransitie. De VVD hamert op de combinatie van marktfalen, bedrijfseconomische principes en positief rendement.
De minister van Economische Zaken zei daarop: overheidsgeld verbroedert. Dat is natuurlijk zo, maar het gevolg laat zich wel raden: "a jack of all trades is a master of none". Dan krijg je een knutselfonds, een transitiemanusje-van-alles, een allemansvriend, hoorde ik D66 zeggen. Ik waarschuw maar vast voor teleurstellingen, want dit alles zal het fonds niet doen. Dat ten tweede.
Dan ten derde nog een punt: aanspraak op subsidies uit Brussel. Nou ja, niet subsidies, maar mee kunnen doen met gelden uit Brussel. De minister zei er wat over zojuist in zijn bijdrage en het staat ook in de stukken. Met het oprichten van dit fonds staat de speciale pot met goud in Brussel ook voor ons klaar. Wij konden daar nog geen gebruik van maken. Forum voor Democratie ziet dat toch anders: het is een beetje een omkering. Die pot staat daar, laten we er gebruik van maken? Nee, Nederland is een van de grootste nettobetalers aan de EU. Die pot is een sigaar uit eigen doos, zowel qua subsidies als financiering. Laten we nou ons best doen om wat te gaan doen aan die subsidie in Brussel. Dus niet daaraan meedoen en mee-eten uit die ruif, maar weg met die ruif. Laten we daarvoor gaan pleiten in plaats van nu meedelen in al die gelden die een sigaar uit eigen doos zijn. Dus een oproep aan het kabinet: ga bij mevrouw Von der Leyen langs en pleit om daarmee te stoppen in plaats van daaruit mee te eten. Dan kan ook de nettobijdrage van Nederland wellicht omlaag.
Dan ter afronding. Ik heb in de eerste termijn aangegeven waarom Forum voor Democratie tegen dit voorstel is. Ik noem drie onderdelen. Dit is in het verleden al vaker geprobeerd en mislukt. Twee. Om marktfalen te bestrijden zijn er al instrumenten, zowel van de overheid als in de markt. Er zijn constant weer ontwikkelingen die nieuwe financieringsbronnen mogelijk maken. Denk aan crowdfunding als de banken het niet meer doen. Drie. Het allerbelangrijkste: er is niet echt een probleem dat dit fonds gaat oplossen. Die argumenten staan. Uit de wetsgeschiedenis blijkt verder dat er nauwelijks criteria kunnen worden vastgesteld. Dus het risico van feelgoodprojecten dreigt echt. De overheid gaat ondernemen. Als wij instemmen met dit voorstel, laten we een zilvervloot van 2,5 miljard euro te water, maar of die zeewaardig is? De tijd zal het leren. Het verleden stemt wat ons betreft niet hoopvol.
De voorzitter:
Dank u wel, meneer Van der Linden. Dan is het woord aan mevrouw Karimi.