Verslag van de vergadering van 8 januari 2021 (2020/2021 nr. 17)
Status: gecorrigeerd
Aanvang: 13.23 uur
De heer Backer i (D66):
Dank u wel, voorzitter. Mijn fractie onderschrijft graag de openingswoorden die u zonet sprak bij de start van het nieuwe jaar: woorden doen ertoe.
Voorzitter. Dit is een spoedbehandeling. De fractie van D66 is bereid om daaraan mee te werken. Ik voer normaal niet het woord over gezondheid, maar gelukkig heb ik de gevaccineerde collega Van der Voort hier om eventueel nog wat influisteringen te doen. We staan voor een pandemie, er moeten snel maatregelen worden genomen en dus vergaderen wij bij hoge uitzondering op vrijdag.
Voorzitter. De pandemie vraagt ongelooflijk veel extra inspanningen en opofferingen van mensen in instellingen in de zorg, in de logistiek en in de bevoorrading, om nog maar te zwijgen over docenten, leerlingen, ouders en ondernemers. Ik wil ook in het bijzonder de ondersteunende diensten van de Kamer danken voor het mogelijk maken van deze vergadering.
Voorzitter. Het is maar een kleine bijdrage die wij kunnen leveren aan de pandemiebestrijding. Maar goed, de wetgevende controle, de wetgevende arbeid en de democratische controle gaan wel door. Ook bij spoed gaan die door.
Voorzitter. Het goede nieuws in het nieuwe jaar is dat het vaccineren is gestart. Er kan nu ook op heel veel plaatsen getest worden. Dat kan ook sneller. De brede bestrijding door het kabinet, weliswaar alleen vertegenwoordigd door de minister van Justitie en Veiligheid, is evident een brede inspanning. Had het sneller gekund? Had het beter gekund? Dat is wat ons betreft niet het onderwerp van dit debat. Dat zullen we achteraf weten, want dit is niet een echte evaluatie van de brede inspanning. De verleiding is er natuurlijk wel. Ik heb ook even het debat aan de overkant gevolgd. Daar werd het beleid eigenlijk wel met een mooie metafoor beschreven. Het was een ijshockeymetafoor: het kabinet schaatst steeds achter de puck aan. Maar ik wil daar toch zelf ook wel een relativering bij geven, want we weten niet waar die puck verschijnt. Er zijn meerdere pucks, die inmiddels vanuit verschillende landen in verschillende mutaties naar Nederland komen. Kortom, het is een beetje een versimpeling van de complexiteit waar we mee worstelen.
Voorzitter. De allereenvoudigste waarheid is natuurlijk: hoe minder reisbewegingen, hoe beter. Hoe minder naar andere landen reizen, maar in elk geval ook in Nederland reizen, hoe beter ter bestrijding van de pandemie. Het virus is immers grillig. Het gaat alle kanten op en de reiziger kan daar dus een bijdrage aan leveren door niet te reizen, iets wat wij volgens mij de afgelopen tijd ook allemaal praktiseren.
Voorzitter. Wat vraagt het kabinet van ons? Ik loop even de stappen door. Boven elke wetgeving staat eigenlijk het advies om niet te reizen, maar boven de hele wet, zoals die voor ons ligt, staat de eis van noodzakelijkheid, proportionaliteit en subsidiariteit. De geadresseerde van de norm is een passagier én in dit voorstel ook de luchtvaartonderneming. Er kunnen al op basis van deze wetgeving — daar verschil ik enigszins van mening over met collega De Boer — maatregelen worden genomen. Maar de specifieke maatregel, waar het vandaag over gaat, was niet opgenomen, alhoewel er in de breed gesteunde motie-Jetten/Dijkhoff van oktober of december al gevraagd was om het overleggen van een negatieve testuitslag voorwaardelijk te maken.
Die motie is zeer breed gesteund in de Tweede Kamer. Daar is geen uitvoering aan gegeven en dat heeft geleid tot een kortgeding, ingeleid door drie eisers die terug wilden reizen uit Zanzibar. Nou is Tanzania een hoogrisicogebied en de rechter in kortgeding oordeelde dat het niet voldoende is om een dergelijke eis te stellen — ik citeer — "zonder een geconcretiseerde wettelijke grondslag", want het is natuurlijk toch een ingreep in de lichamelijke integriteit die er wordt geëist. Door de eisers werd terecht betoogd dat dat niet zomaar lichtvaardig kan. De rechter overwoog dat ter bestrijding van de pandemie op zichzelf zo'n eis wel gesteld kan worden, maar niet aan de luchthavenexploitant kan worden gevraagd door de voorzitter van de veiligheidsregio. Ik kijk even naar de heer Nicolaï, want wij hebben indertijd al een discussie gehad over de veiligheidsregio's en de maatregelen die je op basis van die bepalingen zou kunnen nemen. Maar de luchthavenexploitant — dat had ik de minister ook kunnen vertellen — heeft die bevoegdheid helemaal niet. Maar goed, wat daar ook van zij, leve de rechtsstaat, er is een uitspraak. De regering is weliswaar in beroep gegaan, maar doet er, denk ik, verstandig aan om dit vandaag met ons te bespreken en die grondslag wel voor te leggen als medewetgever.
Voorzitter. Het voordeel voor toekomstige passagiers, ten opzichte van degenen die hier in hun belang getroffen waren en een kortgeding begonnen, is dat de kenbaarheid nu groter is. Mijn vraag is aan de minister is wel: kan hij bevorderen en kan hij er ook zicht op houden dat de reiziger hiervan bij vertrek of bij instappen — bij retourtickets is dat niet makkelijk — op de hoogte wordt gesteld? Even een eenvoudige check die ikzelf deed bij de KLM: daar kan overal gevaccineerd worden voor tal van zaken. Er kan ook worden gecheckt bij instappen. Er is ook de gezondheidsverklaring. Maar over dit aspect wordt nog niets vermeld, terwijl Zuid-Afrika volgens mij — als ik goed geïnformeerd ben — normaal gesproken toch een drukke route is voor de KLM.
Voorzitter. Nu even over de hardheid. Hoe werkt het nu als een hoogrisicoland niet in staat is om tijdig een testfaciliteit te creëren? Wij hebben er ook nogal lang over gedaan. Wat is dan de situatie voor een terugreizende Nederlander?
Voorzitter. In de Tweede Kamer is uitvoerig gesproken over de vraag of de 72 uur niet verkort kan worden. Ik laat dat nu even rusten. Er is ook een motie over ingediend. Er is ook een motie ingediend over teststraten op Schiphol, wat mogelijk een oplossing zou bieden voor mensen uit de landen die ik net schetste.
Voorzitter. Uiteindelijk berust deze regel natuurlijk toch ook weer op de invulling van de proportionaliteit en subsidiariteit. Ik denk dat het belangrijk is — dat zou in ieder geval voor ons gelden — om toch in te vullen voor welke gevallen deze van toepassing zou moeten zijn: repatriëring, medische noodzaak, zwaarwegende humanitaire gronden of anderszins schrijnende gevallen. Het zal casuïstiek zijn, maar ik denk dat in de Handelingen van deze wetgeving het bereik zou moeten staan waar we het over hebben. Ik zou willen vragen of de minister kan bevestigen dat deze interpretatie van de proportionaliteit en de invulling daarvan ook de zijne is.
Voorzitter. Ter afronding zou ik willen vragen: is er nou wat meer convergentie aan het ontstaan in de Europese Unie op het gebied van de beheersingsmaatregelen? En heeft Nederland ook iets kunnen leren van de aanpak van andere landen? Collega Janssen noemde net al een kwestie van Duitsland. Ik laat dan maar even het brexitland, het Verenigd Koninkrijk, en de Verenigde Staten buiten beschouwing.
Voorzitter. Zoals u uit mijn woorden kunt afleiden: de fractie van D66 staat in beginsel positief tegenover het voorstel zoals wij dat hebben begrepen, maar wij zullen de eindafweging maken aan de hand van de beantwoording namens het kabinet.
Dank u wel.
De voorzitter:
Dank u wel, meneer Backer. Dan geef ik het woord aan de heer Nicolaï namens de fractie van de Partij voor de Dieren.