Verslag van de vergadering van 18 mei 2021 (2020/2021 nr. 37)
Status: gecorrigeerd
Aanvang: 16.03 uur
De heer Schalk i (SGP):
Voorzitter. Ook ik was blij om collega Ester weer te ontmoeten in deze zaal. Hij had een mooie, waardevolle inbreng, maar ook een waardenvolle inbreng. Ik heb een heleboel waarden gehoord: solidariteit, rechtvaardigheid, vrede, veiligheid en nuchterheid. Mijn fractie kan zich daar wel bij aansluiten en zou daar, in het kader van dit debat, nog de waarde van soberheid aan willen toevoegen.
Voorzitter, u kent het vast wel: een zogenaamde timelapse. Fotografen gebruiken een timelapse bijvoorbeeld om te laten zien hoe een bloem ontluikt of hoe een landschap zich ontwikkelt. Het zijn allemaal heel kleine stapjes die met het blote oog niet of nauwelijks te zien zijn, maar op zo'n snelle serie foto's zie je ineens dat het langzaam maar zeker gaat. Dat beeld zie ik normaal gesproken voor me bij de handelswijze van de Europese Unie: langzaam, maar zeker. Typerend is het trouwens wel, die steeds grotere machtsoverdracht naar de EU, die steeds grotere rol die de EU zich toedicht en het steeds groter wordende takenpakket. Het gaat langzaam maar zeker, in vaak kleine stapjes, maar samen maken die kleine stapjes soms een grote sprong.
Het verrassende is nu dat de EU het plotseling anders aanpakt. Het is geen timelaps meer, het zijn geen kleine tussenstapjes, maar het is meteen een reuzensprong, gevangen in maar twee foto's van het Meerjarig Financieel Kader, het MFK, naar het MFK plus herstelplan. Van een MFK van ongeveer 1.100 miljard gaat men naar een MFK plus herstelplan van 1.850 miljard. Boven op het nieuwe Meerjarig Financieel Kader wordt door de Europese Commissie immers nog eens 750 miljard euro voor het Herstelfonds geleend. Tenminste, het is 750 miljard in de prijzen van 2018. Mijn vraag aan de minister is: tot welke hoogte is dat bedrag inmiddels gegroeid door indexatie? Dat is de eerste vraag. Bij 2% inflatie groeit het sinds 2018 al tot rond de 50 miljard, denk ik. Klopt dat? Wat is de huidige stand van zaken precies?
Het Herstelfonds is in feite een lening die we vanaf 2028 terugbetalen. Daar zitten we dan tot 2058 aan vast. Is de minister het met mijn fractie eens dat je alleen al op basis daarvan eigenlijk niet kunt spreken van een tijdelijk instrument? Want hier gaat eigenlijk echt een wissel om. Ook de Raad van State wijst meermaals in zijn reactie op het unieke van dit herstelinstrument. Alles wijst erop dat deze stap een grote precedentwerking zou kunnen hebben. Bij een volgende crisis is immers een verruiming van het herstelinstrument heel snel te regelen. Mijn vraag is: kan de minister hier nogmaals klip-en-klaar aangeven dat dit instrument inderdaad toch tijdelijk is? Hoe kan worden voorkomen dat er precedentwerking van uit zal gaan? En hoe gaat de minister ervoor zorgen dat het ook tijdelijk blijft? Welke waarborgen heeft hij daarvoor nodig? Graag hoor ik hier ook een reactie van de minister op het gerucht dat de Europese Commissaris Dombrovskis heeft gezegd dat het Herstelfonds niet eenmalig zou zijn, maar het wellicht structureel wordt.
Voorzitter. Het blijft overigens niet bij de eigen middelen die nu worden voorgesteld, als het aan de Europese Commissie ligt. We krijgen er nog een paar andere bij. Koolstofheffing is net al genoemd. Er zijn ook de digitale heffing, eigen middelen gebaseerd op het ETS en financiële transactie ingevoerd in 2026. Dat zijn vier voorstellen die er nu al liggen. Maar als het aan de SGP ligt, blijft belastingheffing vooral een nationale bevoegdheid en worden er hoogstens afspraken gemaakt over de vormgeving van die nationale belastingen, zoals de vliegbelasting. Deelt de minister deze opvatting? Hoe gaat de minister ervoor zorgen dat de zojuist genoemde voorstellen niet ook aan de lidstaten opgelegd worden, hoewel ze waarschijnlijk met allerlei zeer dringende argumenten en grote urgentie door de Europese Commissie voorgesteld zullen gaan worden?
Voorzitter. Ik zei zojuist al dat er dit keer een grote stap wordt gezet. Die grote stap wordt ook gezet in het kader van de risicodeling. Het is namelijk zo dat als lidstaten niet aan hun financiële verplichting voldoen, andere lidstaten moeten bijspringen. Dat is dan toch eigenlijk gewoon een vorm van risicodeling? Financiële risico's drukken zodoende niet meer op de Europese Unie zelf, maar op de lidstaten. Als dus een van de landen zijn rekeningen niet meer kan betalen, dan moet de Nederlandse belastingbetaler bijspringen. Als dat anders is, dan hoor ik het graag. Maar voor de SGP is dit echt een cruciaal punt. Hier wordt opnieuw een fundamentele stap gezet richting een Europese staat, die ook een superstaat genoemd zou kunnen worden.
Ten slotte, voorzitter. Het eigenmiddelenbesluit ziet niet alleen op het herstelinstrument, maar ook op de financiering van het reguliere Meerjarig Financieel Kader. De vraag aan de minister is natuurlijk of het wenselijk is dat deze twee onderwerpen nu eigenlijk door elkaar gaan lopen. De minister van Financiën weet zeer goed dat wij hier regelmatig spreken over het koppelen of ontkoppelen van wetsvoorstellen die eigenlijk apart moet worden behandeld. Waarom is niet gekozen voor een besluit over de financiering van het MFK én een apart eigenstandig besluit over de financiering van het herstelinstrument? Dat zou naar mijn mening veel passender zijn, gezien de enorme gevolgen van het nieuwe eigenmiddelenbesluit voor Nederland en voor de Nederlandse belastingbetaler.
Voorzitter, ik zie uit naar de reactie van de minister. Dank u wel.
Mevrouw Karimi i (GroenLinks):
De heer Schalk refereerde aan de waardevolle bijdrage van collega Ester. Ik heb heel precies geluisterd, maar ik kon niet echt zien op welke waarden uw betoog nou precies gebaseerd was.
De heer Schalk (SGP):
Dat is een heel mooie vraag. Ik heb inderdaad met belangstelling geluisterd naar collega Ester. Hij noemde een hele serie waarden. Dat was voor mij de reden om hem daarmee natuurlijk te feliciteren. Ik heb vervolgens gezegd dat ik de waarde van soberheid daaraan zou willen toevoegen. Misschien heeft u in mijn betoog tussen de regels door gehoord dat ik die 750 miljard wel een erg hoog bedrag vind, dat ik inmiddels verwacht dat dat tot 800 miljard is opgelopen en dat ik daar wel vragen over heb. Dus die waarde, die ik extra heb toegevoegd aan zijn waarden, heb ik in ieder geval genoemd.
Mevrouw Karimi (GroenLinks):
Dat was ook het intrigerende in het verhaal. Ik kon solidariteit, barmhartigheid en al de waarden die de heer Ester noemde, herkennen en ook erkennen in zijn betoog. Kan ik dan nu de conclusie trekken dat de waarde van soberheid bij de SGP boven alles gaat?
De heer Schalk (SGP):
Dat zou te ver voeren, maar ik vind het wel een belangrijke waarde. Ik hoop niet dat al mijn bedragen hier alleen maar uit soberheid bestaan, maar in mijn bijdrage bij dit thema heb ik wel ingezet op de forse last die er wordt toegevoegd. Als de voorzitter het mij zou toestaan, wil ik best iets zeggen over wat de SGP van al die andere waarden vindt, maar ik zie dat mevrouw Karimi daar ook niet direct op zit te wachten. Maar ik zal voor een volgende ronde in ieder geval in de gaten houden dat ik dat extra aandacht aan besteed. Hartelijk dank.
Voorzitter, dat was mijn inbreng. Dank u wel.
De voorzitter:
Dank u wel, meneer Schalk. Dan schors ik nu de vergadering voor enkele ogenblikken.