Verslag van de vergadering van 23 november 2021 (2021/2022 nr. 7)
Status: gecorrigeerd
Aanvang: 9.02 uur
Mevrouw De Boer i (GroenLinks):
Dank, voorzitter. De bepalende zeggenschap van de Staten-Generaal over de verlenging van de Twm. Dat was het doel van de motie-Janssen c.s. en de motie-De Boer c.s. en dat was het doel achter de invoering van de goedkeuring bij wet van het verlengings-KB. Kun je het bepalende zeggenschap noemen als de Eerste Kamer zeven dagen voor het aflopen van de termijn waarmee de wet wordt verlengd, daarover debatteert en stemt? De vraag stellen is hem beantwoorden.
Want voor alle duidelijkheid, ook voor de kijkers thuis, van wie velen ons per e-mail hebben benaderd: we spreken vandaag niet over de verlenging van de Twm per 1 december aanstaande, maar over de verlenging per 1 september jongstleden. En ja, de regering heeft in augustus de goedkeuringswet onverwijld naar de Tweede Kamer gestuurd. Het was de Tweede Kamer die vervolgens geen enkele urgentie voelde bij de behandeling ervan. Hierover is door onze Kamer onlangs een brief aan de Tweede Kamer geschreven. We hopen dat de volgende goedkeuringswet daar met meer voortvarendheid wordt behandeld, zodat ook onze zeggenschap nog iets bepaalt. De trage behandeling riep bij mij overigens wel de vraag op wat er juridisch gezien zou gelden als de Eerste Kamer ná een volgend verlengings-KB, of zelfs nadat de periode zou zijn verlopen waarvoor verlengd was, de goedkeuringswet zou verwerpen. Is de volgende verlenging, waarvoor het KB er dan al ligt of die al is ingegaan, dan automatisch ook van de baan omdat de vorige is weggestemd? Of geldt de volgende verlenging dan, omdat er op het moment van het KB respectievelijk de verlenging een geldende wet was? Ik hoop dat het een theoretische discussie blijft, maar ten behoeve van de correcte wetsuitleg hoor ik graag het antwoord, ook omdat deze vraag bijna relevant was geweest.
Over de noodzaak van de verlenging van de Twm kan ik kort zijn. Die noodzaak was er in september en die noodzaak is er nu des te meer. We hebben helaas de gereedschapskist met maatregelen die genomen kunnen worden ter bestrijding van de COVID-19-pandemie nog steeds nodig. Daarbij merk ik op dat het mijn fractie verbaast dat de regering op dit moment, terwijl de besmettingscijfers nog nooit zo hoog zijn geweest en de zorg volledig vastloopt, die gereedschapskist vrijwel onaangeroerd laat en geen extra maatregelen neemt. Kunnen de ministers dat uitleggen? Wat doet geloven dat het zonder extra maatregelen, gericht op het beperken van de besmettingen, toch goed komt?
Of de gereedschapskist moet worden uitgebreid met 2G of uitbreiding van de toepassing van de coronapas naar niet-essentiële winkels en de werkvloer, bespreken we vandaag niet. Dat vereist nieuwe wetgeving die we hier in de komende weken zullen bespreken. Ik kan alvast wel meegeven dat mijn fractie met name over het 2G-beleid nog veel vragen heeft en daarbij de nodige bedenkingen heeft.
Voorzitter. Wij vragen de regering steeds om ook vooruit te kijken naar de volgende fase van deze pandemie en zelfs nog verder vooruit, naar het robuuster maken van onze samenleving en onze wetgeving voor als er in de toekomst nieuwe pandemieën of andere rampen komen. Want het is niet de vraag of dat gaat gebeuren, maar slechts wanneer. En ja, wij begrijpen dat deze ministers het druk hebben met het bestrijden van de crisis die we nu hebben en die we sinds vorige week weer in volle hevigheid hebben. Maar het verschil tussen een crisismanager en een minister of een regering is dat er niet alleen gereageerd wordt op wat er nu weer gebeurt, maar dat er als het kan tegelijkertijd, en anders wel heel snel daarna, vooruit wordt gekeken. Wat ging er goed? Wat ging er fout? Hoe zorgen we ervoor dat we in de toekomst beter voorbereid zijn en niet weer dezelfde fouten maken? Als deze laatste alinea u bekend voorkomt, kan dat kloppen. Het is letterlijk de tekst die ik tijdens ons vorige debat op 12 juli heb uitgesproken. En ik was niet de enige die zich toen zorgen maakte over het gebrek aan plannen voor de middellange en lange termijn, eigenlijk over het gebrek aan plannen maken in het algemeen en over het treffen van voorbereidingen om plannen ook uit te kunnen voeren. Deze zorg werd in deze Kamer breed gedeeld. Het heeft niet geholpen, want weer lijkt de regering overvallen door de oplopende cijfers. Weer lagen er geen plannen klaar voor het geval dat, en weer stelt de regering zich passief op. Weer lijkt de regering pas na te gaan denken over mogelijke opties nadat er een OMT-advies is. En weer blijkt dat er pas wordt begonnen met het voorbereiden van de uitvoering van maatregelen als er is besloten die maatregelen te nemen. We zien geen scenario's, niet voor de lange termijn, maar ook steeds minder voor de korte termijn.
De besmettingscijfers zijn nog nooit zo hoog geweest. In de zorg komt code zwart angstwekkend dichtbij. De polarisatie in de samenleving loopt op tot ongekende hoogte en het draagvlak voor de coronamaatregelen zakt tot ongekende diepte. We zitten opnieuw in een crisissituatie die vraagt om leiderschap, maar vanuit de regering bleef het de afgelopen weken vooral stil. De regering communiceert via persconferenties waarin het volk wordt toegesproken als ongehoorzame schoolkinderen. Dat helpt niet meer. Waar blijft het echte gesprek? Waarom zitten de ministers niet aan de talkshowtafels? Waarom gaan ze het land niet in om het gesprek aan te gaan?
Voorzitter. Wij maken ons grote zorgen over de coronaepidemie en de impact daarvan op onze samenleving: de zieken, de doden, de uitgestelde en afgestelde zorg, de overbelasting van zorgmedewerkers, de beperking van vrijheden van burgers door de maatregelen en de economische schade voor ondernemers en voor de cultuursector. Maar we maken ons ook grote zorgen over de toegenomen polarisatie, over mensen die de overheid niet meer vertrouwen, die elkaar niet meer vertrouwen, zich slachtoffer voelen en anderen de schuld geven, voor wie het eigenbelang vooropstaat. We maken ons er zorgen over dat de regering hier geen antwoord op heeft, dat de regering haar geloofwaardigheid is verloren en dat het draagvlak voor het coronabeleid in rap tempo afkalft.
Maar het verbaast ons eigenlijk niets. Want wat kun je verwachten als een regering jarenlang het eigenbelang voorop heeft gesteld, geen verantwoordelijkheid neemt voor gemaakte fouten? Wat kun je verwachten als een regering weliswaar roept dat we alleen samen corona eronder krijgen, maar ondertussen de boodschap uitdraagt dat het onze schuld is dat het niet lukt doordat we ons niet voldoende aan de regels houden, doordat we ons niet allemaal laten vaccineren en doordat we niet genoeg thuiswerken? Wat kun je verwachten als een regering niets doet om de verbinding te zoeken, het draagvlak te vergroten, verdraagzaamheid te prediken en desinformatie tegen te gaan?
Wat we nodig hebben, zijn leiders die zeggen waar het op aankomt en tegelijkertijd compassie tonen en oproepen tot verdraagzaamheid, zoals de burgemeester van Amsterdam onlangs deed in haar speech. Wat we nodig hebben is solidariteit, verder kijken dan het eigen belang. Wat we nodig hebben is inzicht in wat ons gedrag bijdraagt aan mogelijke besmettingen en overbelasting van de zorg, maar zonder onnodige verwijten. Wat we nodig hebben is het inzicht dat vaccinatie op lange termijn de allerbeste bescherming biedt, zowel voor de persoon zelf als voor de samenleving, maar ook het inzicht dat gevaccineerden besmet kunnen raken en besmettingen kunnen doorgeven en dat het daarom nodig kan zijn in sommige situaties ook van hen te vragen zich te testen, een mondkapje te dragen en/of afstand te houden. Naar ons idee wordt de bal nu ten onrechte vaak helemaal bij de ongevaccineerden gelegd, wat niet terecht is en de polarisatie versterkt.
Ik zei al: als we mensen vragen hun gedrag te veranderen, moeten we dat doen met overtuiging, maar zonder ze zwart te maken. Waaruit bestaat die overtuigende vaccinatiestrategie van de regering precies? Ik hoop toch uit iets anders dan tweets van de minister dat je op zoek moet naar meer informatie als je bang bent dat je onvruchtbaar wordt van het vaccin en uit meer dan het dreigen met uitsluiting in een 2G-samenleving. Want wat doet de regering nu precies om de vaccinatiegraad in gebieden waar die laag is te verhogen? Ik hoor wel over lokale initiatieven, maar waar blijft het landelijk vaccinatieoffensief?
Wat we ook nodig hebben, is dat er plannen klaarliggen, zodat ze kunnen worden ingezet als het nodig en effectief is:
-
-plannen voor het tijdelijk, kortdurend sluiten van sectoren, inclusief de bijbehorende steunpakketten;
-
-plannen voor het onderwijs als de besmettingen nog verder oplopen;
-
-plannen voor het grootschaliger testen;
-
-plannen voor het toedienen van een boostervaccin aan kwetsbare ouderen en iedereen die het Janssen-vaccin heeft gehad;
-
-plannen voor het verstrekken van vaccins aan armere landen;
-
-plannen over het vergroten van de capaciteit op de ic's en ondersteuning van de zorg in het algemeen;
-
-plannen voor het bestrijden van desinformatie en het breed toegankelijk maken van objectieve informatie.
Als ik het heb over plannen, heb ik het niet over voornemens maar over concrete, uitgewerkte plannen, inclusief budget en uitvoeringsplan. Líggen die plannen er, zo vraag ik de minister, en zijn ze zodanig uitgewerkt dat als het nodig is volgende week met de uitvoering kan worden begonnen? Graag een specifiek antwoord ten aanzien van alle zeven genoemde punten.
Voorzitter. Ik hoop van harte dat de regering in staat is om het tij te keren en onze zorgen weg te nemen, niet alleen met betrekking tot de bestrijding van de coronapandemie, maar ook wat betreft het tegengaan van de polarisatie die we nu zien. De regering zal dat niet alleen kunnen. Alle politici hebben hierin een rol. Alleen samen krijgen we corona eronder en alleen samen kunnen we polarisatie tegengaan. Laat dit geen dooddoener zijn.
Dank u wel.
De voorzitter:
Dank u wel, mevrouw De Boer. Dan is nu het woord aan de heer Van Hattem namens de fractie van de PVV.