Verslag van de vergadering van 31 mei 2022 (2021/2022 nr. 31)
Status: gecorrigeerd
Aanvang: 19.06 uur
De heer Schalk i (SGP):
Voorzitter, dank u wel. Nu we de dinerpauze zo ver hebben uitgesteld, wordt het misschien tijd voor een verfrissend momentje. Gister heeft minister Kaag mij een metafoor aangereikt door te spreken over het verwateren. Dat deed mij denken aan een verfrissend dingetje, een blok ijs. Even als disclaimer: ik ben geen natuurkundige, dus reken me niet af op de metafoor die ik wil gebruiken. Maar als ik een blok ijs hier zou neerleggen, dan zou dat, als de temperatuur onder 0 graden zou zijn, gewoon in stand blijven. Wordt het wat warmer, dan zal het verwateren. Neemt de hitte toe, dan zal het verdampen. IJs kan dus verwateren en verdampen, en dat kan ook gebeuren met geld, zoals ik in mijn betoog zal proberen duidelijk te maken.
Voorzitter. Vandaag debatteren we over een dilemma. Een simpele definitie van het woord "dilemma" is: een moeilijke keuze tussen twee dingen. Ik zie een paar dilemma's. Eerst is er een dilemma tussen het zakelijk belang en de bodemloze put. Ik heb er gisteren ook al even over gesproken. Het tweede dilemma is het dilemma van de Nederlandse financiële degelijkheid tegenover de Franse staatssteun.
Allereerst het dilemma van het zakelijk belang versus de bodemloze put. Het is evident dat er een zakelijk belang is. KLM is een begrip. Er is in het verleden alles aan gedaan om deze maatschappij overeind te houden. Tot nu toe is dat gelukt. Maar het gaat wel langs de randen. Een stroom van miljoenen euro's vloeit richting de luchtvaart, maar het geld verdampt waar we bij staan. Als we kijken naar de financiële injectie van 2019, wordt duidelijk wat ik bedoel. De aandelen waren destijds €12 waard. Daarmee kochten we een belang van 14%. In 2021 was er ook een emissie. Daaraan heeft de Nederlandse Staat niet meegedaan. Ons belang verwaterde van 14% naar 9,3%. Ons belang verwaterde, maar het geld verdampte. Het aandeel van €12 in 2019 is nu nog ongeveer €1,50 waard, dus dat geld is in feite voor 85% verdampt. Waarom lieten we toen ons belang wel verwateren? Waarom zou dat nu niet meer kunnen? Nu moet er nieuw geld bij. De aandelen kunnen we nu verwerven voor €1,17. Het grote voordeel van die lage prijs is dat verdampen niet veel geld meer kost, maar dat is een cynische constatering. Het nieuwe geld moet er ook bij om het verwateren te voorkomen. Als we het belang van 9,3% willen handhaven, dan kunnen we daar niet omheen; dan moeten we aan de aandelenemissie meedoen.
De vraag is natuurlijk welke verwatering van het belang we ons kunnen veroorloven. Moeten we op die 9,3% blijven zitten of kan er ook een kleiner belang geaccepteerd worden om dezelfde zeggingskracht te houden? Een andere vraag. De Nederlandse Staat is met 9,3% de tweede aandeelhouder. Kan dat overvleugeld worden door een derde? Zo ja: is dat ernstig?
Voorzitter. Het tweede dilemma is de Nederlandse financiële degelijkheid versus de Franse staatssteun. Daarmee doel ik op het volgende: het doel van de emissie is 2,5 miljard binnenhalen, daarmee de balans herstellen en 75% kapitaalsteun van de Franse staat terugbetalen. Dan blijft er dus een half miljard over; de rest van de aandelenemissie vloeit terug naar de Franse staat. Oftewel: het is nu al duidelijk dat als die aandelenemissie is voltooid, 75% van het opgehaalde geld niet ten goede komt aan Air France-KLM, maar aan de Franse staatskas. En dat terwijl onze staatsschuld gigantisch is. Terwijl onze staatssteun nog lang niet is terugbetaald. Hoe legt de regering aan onze burgers uit dat het meedoen aan deze aandelenemissie toch aanvaardbaar of zelfs verdedigbaar is?
Voorzitter. Nog een enkele vraag over de voorwaarden die gesteld zijn aan het steunpakket — ik weet dat het daar nu niet over gaat — maar het is daaraan wel annex. Hoe oordeelt het kabinet over de stand van zaken rond de betreffende voorwaarden? Heeft het meedoen aan deze emissie nog positieve effecten op de uitvoering van onze voorwaarden door KLM? Naar de metafoor van het ijs: dat kan verdampen of verwateren. Wij staan voor het volgende dilemma. Als we geld in KLM stoppen, kan dat verdampen, maar het hoeft niet. Als we het er niet in stoppen, dan zal onze invloed, gekocht met geld, verwateren. In dat dilemma gaat mijn fractie een keuze maken. Ik zie uit naar de reactie van de ministers, om zodoende te komen tot een eindoordeel van mijn fractie.
Voorzitter, dank u wel.
De voorzitter:
Dank u wel, meneer Schalk. Dan is het woord aan de heer Ester namens de ChristenUnie.