Verslag van de vergadering van 31 mei 2022 (2021/2022 nr. 31)
Status: gecorrigeerd
Aanvang: 18.18 uur
De heer Van Strien i (PVV):
Dank u wel, voorzitter. Op 30 september 2003 werd de fusie beklonken van Air France en de Koninklijke Luchtvaart Maatschappij KLM. Er ontstond een geheel nieuwe constructie met aan het hoofd een nieuwe holdingonderneming, Air France-KLM, bestaande uit de twee luchtvaartmaatschappijen, KLM en Air France, met daaronder een aantal regionale en budgetmaatschappijen. Ik vroeg mij af waarom KLM destijds eigenlijk is gefuseerd met Air France. Hoe lang je ook zoekt, als reden vind je steeds: het is goed, omdat het goed is. Ik noem als voorbeeld "KLM is essentieel voor het functioneren van Schiphol als internationaal verkeersknooppunt van allure en dus voor de Nederlandse economie" of "KLM heeft zeker 32.000 werknemers en is dus belangrijk voor de economie". Het zijn waarheden als een koe, maar geen argumenten waarom de fusie een goed idee was. Op de vraag waarom die fusie nou zo'n goed idee was, zou ik graag een gedegen antwoord willen van de regering. Ik vraag om dit antwoord te combineren met het antwoord op de vraag of die fusie aantoonbaar heeft gebracht wat er destijds van werd verwacht. Ik zie het antwoord op die twee vragen wel als essentieel voor de naaste toekomst van KLM en voor de vraag of we in de huidige structuur verder moeten gaan. Mogelijk is het veel interessanter om uiteindelijk te proberen KLM los te weken uit de huidige structuur. Graag een reactie van de ministers.
Een andere vraag waar ik graag antwoord op zou willen hebben — deze vraag hangt rechtstreeks samen met de vorige vragen — betreft de deelname van het Franse CMA CGM tot maximaal 9% bij de nu geplande emissie. Mijn vraag aan de minister is: in hoeverre neemt hierdoor de facto de invloed van de Franse staat toe? Ik vraag dit, omdat dit een heel erg Frans bedrijf is. CGM was tot voor enkele tientallen jaren zelfs een Frans staatsbedrijf. Ook mag CMA CGM één bestuurslid benoemen in de raad van commissarissen van de luchtvaartgroep. Dat lijkt me voor de Nederlandse Staat toch echt een verwatering van zeggenschap, ook al blijft bij deelname aan de claimemissie het aandeel van de Nederlandse Staat gelijk.
Voorzitter. Dat is één kant van de medaille. De andere kant is dat er kennelijk voldoende privé-investeerders zijn die bij de emissie willen inschrijven en dat er begeleidende banken zijn die garant staan voor het niet-opgehaalde bedrag. Hoewel enigszins geruststellend, ziet de inschrijving op de emissie er daarmee bedrijfseconomisch gezien op het eerste gezicht nog niet direct uit als een aanbod dat je niet kunt laten liggen. Zo blijft het eigen vermogen van Air France-KLM zelfs na deze emissie nog steeds negatief. Dat betekent dat in de toekomst — de minister bevestigde dat al eerder — nieuwe aandelenemissies niet zijn uitgesloten, met nog meer verwatering tot gevolg. Ook afstoting van onderdelen is mogelijk. Op internet lees ik bijvoorbeeld over de exclusieve gesprekken die Air France-KLM zegt te zijn aangegaan met de private equity firma Apollo voor een kapitaalinjectie van 500 miljoen voor een van haar engineering- en onderhoudseenheden. Deze kapitaalinjectie lijkt ook in te houden dat dit belangrijke onderdeel wordt afgestoten of ten minste als onderpand wordt ingezet. Kennelijk is alles mogelijk. Graag een reactie van de minister.
Voorzitter. Luchtvaartmaatschappijen zijn natuurlijk wel ongekend hard geraakt door de coronapandemie die vliegreizen, met name internationale vliegreizen, een tijdlang vrijwel onmogelijk maakte. Ook na het opheffen van de strengste beperkingen voor reizigers werden aanvankelijk nauwelijks tickets verkocht. Dat alles lijkt zich nu echter te keren, en wel zodanig dat Schiphol er geen raad mee weet en het nu schandelijk laat afweten. Het zijn de miljardenverliezen uit die coronaperiode die, zoals gezegd, Air France-KLM een negatief eigen vermogen hebben bezorgd. De PVV gaat ervan uit dat de wereld weer gewoon moet draaien. De bedrijfsresultaten van Air France-KLM hebben zich in de afgelopen kwartalen ook sterk verbeterd. Een extra investering is evenwel onvermijdelijk. Die moet uiteraard ook in perspectief worden gezien. Het Europees corona-herstelfonds heeft een omvang van 750 miljard euro, bestaande uit 390 miljard aan subsidies en 360 miljard aan leningen. Die 390 miljard subsidies aan Zuid-Europa kosten ons 780 miljoen euro per jaar. Daar krijgen we helemaal niets voor terug. De gretigheid van links Nederland vorig jaar om dat geld onmiddellijk over te maken naar een failliet Zuid-Europa staat in schril contrast met hun gereserveerde houding ten aanzien van een investering nu.
Een andere vergelijking, die met de stikstof- en klimaatpot van 60 miljard, laat zien dat deze investering in Air France-KLM minder dan 4 promille van deze klimaatpot bedraagt. Ook rond deze klimaatpot danste links Nederland van vreugde toen dat geld beschikbaar werd gesteld.
De heer Otten i (Fractie-Otten):
Even over het vorige punt. De heer Van Strien zei dat er heel veel via de EU naar Zuid-Europa gaat. Nu hebben we het hier over een emissie van 2,2 miljard euro. Ik neem aan dat de heer Van Strien weet wat er met die 2,2 miljard gaat gebeuren, in lijn ook met zijn verhaal over de geldstromen richting Zuid-Europa. Van die 2,2 miljard gaat 1,6 miljard naar de Franse staat, omdat die een lening afgelost krijgt. Dus ons exposure stijgt met 200 miljoen, de Fransen investeren 600 miljoen en krijgen daar 1,6 miljard voor terug. Dus dan zie ik toch een zekere parallel met dat coronafonds waarover u net sprak. Of zie ik dat verkeerd, meneer Van Strien?
De heer Van Strien (PVV):
Ik denk dat de heer Otten dat inderdaad verkeerd ziet. Ik heb vroeger in de economielessen geleerd dat je van het aflossen van een lening niet armer wordt en dat je van het afgelost krijgen van een lening niet rijker wordt. Ik heb het vergeleken met het subsidiegedeelte dat naar Zuid-Europa gaat en niet met het leninggedeelte.
De heer Otten (Fractie-Otten):
Ik heb het over de lening van Air France-KLM. Ik heb op school geleerd: als ik de lening van de heer Van Strien aflos, dan word ik armer en de heer Van Strien rijker. Of zie ik dat verkeerd?
De heer Van Strien (PVV):
Dat ziet de heer Otten verkeerd, voorzitter.
De voorzitter:
Vervolgt u uw betoog, meneer Van Strien.
De heer Van Strien (PVV):
Voorzitter. Ook wij hebben onze reserves, want wat is "gewoon draaien" voor de luchtvaart? Aan de ene kant zegt het kabinet dat Nederland internationaal georiënteerd is, een open economie heeft en veel handeldrijft met het buitenland, waardoor de verbondenheid met de rest van de wereld via Schiphol zeer belangrijk is. Het kabinet zegt zich te realiseren dat de luchthaven Schiphol en het netwerk van internationale bestemmingen van KLM voor duizenden banen zorgt. Die netwerken maken het ook voor buitenlandse bedrijven financieel interessant om zich in Nederland te vestigen. Kortom, het gaat over de werkgelegenheid van vele duizenden Nederlanders. Aan de andere kant legt het kabinet zowel KLM als Schiphol eisen op op het gebied van geluidhinder en CO2 die veel verder gaan dan die in de rest van de wereld. Om dan nog maar niet te spreken van de chaos op Schiphol die de Staat als meerderheidsaandeelhouder nog steeds laat voortbestaan. Dit zijn zaken die ik niet met elkaar kan rijmen. Graag ontvang ik hierover uitleg van de ministers.
Resumerend. Om een goed oordeel te vormen over dit wetsvoorstel, wacht ik de antwoorden op de gestelde vragen graag af.
De voorzitter:
Dank u wel, meneer Van Strien. Dan is nu het woord aan de heer Frentrop, namens de Fractie-Frentrop.