Verslag van de vergadering van 4 oktober 2022 (2022/2023 nr. 2)
Status: gecorrigeerd
Aanvang: 14.08 uur
De heer Ton van Kesteren i (PVV):
Dank u wel, voorzitter. Minister, van harte welkom en fijn dat u de tijd neemt om met mij in debat te gaan over het voorliggende wetsvoorstel. Ik doe dat vanuit mijn verantwoordelijkheid als Eerste Kamerlid, maar zeker ook omdat ik heel veel affiniteit heb met het mbo. Ik hoor dat u dat ook heeft, dus dat vind ik hoopvol. Ik ben meer dan 40 jaar in het onderwijs werkzaam geweest, waaronder een groot deel ook in het mbo. Vandaar dat ik vind dat ik wel een beetje recht van spreken heb.
Voorzitter. De PVV-fractie constateerde dat de aanleiding voor deze wet is gebaseerd op een onjuiste aanname, namelijk dat de geslaagde studenten, die hun opleiding en behaalde examen in het Papiaments hebben gedaan, zich niet overal in het Koninkrijk zouden kunnen melden voor een vervolgopleiding of de arbeidsmarkt. De huidige Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek staat al toe dat studenten met een mbo 4-diploma, in welke taal behaald dan ook, toegang hebben tot het vervolgonderwijs in Nederland. Op een later moment in het wetstraject bleek dat deze cruciale informatie was achtergehouden c.q. was weggelaten. Daarmee staat wat de PVV-fractie betreft de onzorgvuldigheid van het verloop van dit wetstraject vast.
Voorzitter. Dit wetsvoorstel is ons inziens dan ook overbodig, contraproductief en ondoelmatig. Het leidt er namelijk toe dat zowel de studenten alsook de Nederlandse opleidingen daardoor gedupeerd kunnen worden. Het probleem is namelijk dat de achterstand in de Nederlandse taal met dit wetsvoorstel niet echt wordt aangepakt, maar juist wordt vergroot. De taalachterstand van deze studenten zal door het voorliggende wetsvoorstel worden versterkt en belemmerend werken voor hun verdere ontwikkeling, zowel in het hoger beroepsonderwijs als in het functioneren op de lokale arbeidsmarkt. De kansen voor leerlingen — studenten, zo u wilt — die op mbo-niveau 3 en 4 in het Papiaments worden opgeleid, zullen er in de praktijk namelijk niet beter op worden, omdat zij maar moeilijk in Europees Nederland zullen slagen. Daardoor wordt de kans vergroot dat zij met een aanzienlijke studieschuld blijven zitten.
Voorzitter. In het hbo en op de lokale arbeidsmarkt is de Nederlandse taal onontbeerlijk in de communicatie met de overheid. Het Nederlands is onontbeerlijk in het bijhouden van actuele kennis en vaardigheden en innovatieve ontwikkelingen in het vak. Ik vraag de minister dan ook of hij kan aangeven waarom dit wetsvoorstel goed zou zijn voor de taalontwikkeling van mbo-studenten op Bonaire.
Voorzitter. De ontwikkeling begint met de Nederlandse taal en het taalniveau. Het Papiaments sluit mensen en met name jongvolwassenen uit van heel veel zaken. Dat moeten we echt niet willen. Als we het hebben over een leven lang ontwikkelen en leren, dan hadden zelfs niveau 1 en 2 niet in het Papiaments moeten worden aangeboden. Voorstanders van deze uitzonderingswet staan op het standpunt dat er studenten op Bonaire zijn die niet in staat zijn om Nederlands te leren of in het Nederlands te communiceren, en dat deze studenten daarom hun niveau 3- of niveau 4-opleiding en examens in het Papiaments zouden moeten kunnen doen. Maar daarmee worden mbo-studenten die op niveau 3 en niveau 4 zitten onderschat. Niveau 3- of niveau 4-studenten die zijn opgegroeid met het Papiaments, of misschien het Fries, zijn namelijk qua niveau heel goed in staat om in het Nederlands te studeren of in het Nederlands te communiceren. Deze studenten kunnen in een baan op dat niveau dan ook niet zonder het Nederlands. Bovendien wordt voor Friese studenten die in en met het Fries zijn opgegroeid, ook geen uitzondering gemaakt. Die leren ook Nederlands en krijgen hun opleiding en examens ook in het Nederlands aangeboden. De tweede vraag is dan ook: kan de minister aangeven waarom voor Bonaire dan wel een uitzondering wordt gemaakt?
Voorzitter. Omdat het slechts een klein aantal studenten betreft, zou het bedrijfsleven aldaar heel goed kunnen voorzien in de geschikte bbl-opleidingen in het Papiaments die voldoen aan de vraag vanuit de lokale arbeidsmarkt en waarmee deze studenten zich kunnen verbeteren voor de lokale markt. Ook in Europees Nederland kunnen mbo-scholen er namelijk voor kiezen om opleidingen in een andere taal dan het Nederlands aan te bieden als dat in het belang van de student is. Dat staat de wet al toe. Een cursus Nederlands om de Nederlandse taalvaardigheid van niet-Nederlandssprekende studenten tot en met havoniveau op te krikken, werd in de Tweede Kamer als gelegenheidsoplossing in het wetsontwerp gefietst, mede om dit gemankeerde wetstraject te redden. Een Eerste Kamer die zichzelf serieus neemt, zou een dergelijk gemankeerd traject, een wetsvoorstel dat is gebaseerd op foute informatie, dan ook niet moeten laten passeren.
Voorzitter. Regelmatig hoor ik in deze Kamer dat de kwaliteit van wetgeving beter kan en zelfs beter moet. Ook hoor ik in onderwijsdebatten vaak over gelijke kansen voor leerlingen. Maar daar voorziet dit wetsvoorstel allesbehalve in. Het voorliggende wetsvoorstel en het traject ernaartoe is zo'n voorbeeld dat allesbehalve aan de kwaliteitseisen voldoet. Dit wetsvoorstel heeft namelijk het tegenovergestelde effect van wat de minister ermee beoogt en is naar de mening van de PVV-fractie dan ook overbodig. Daarom vraag ik de minister dit wetsvoorstel al dan niet bij nader inzien in te trekken en vraag ik deze Kamer om, geheel los van politieke overwegingen maar vanuit onze verantwoordelijkheid voor het zorgdragen voor zorgvuldigheid in wetstrajecten en kwalitatief goede wetgeving, volgende week tegen het voorliggende wetsvoorstel te stemmen.
Er moet me nog één ding van het hart dat me nu te binnen schiet over die taalachterstand en kansenongelijkheid, wat voor mij een heel belangrijk onderdeel is. Op Bonaire krijgen basisschoolleerlingen les in het Nederlands. Vervolgens gaan de leerlingen die het betreft naar het voortgezet onderwijs, het mbo. Dan opeens stopt die Nederlandse taalontwikkeling, waardoor er een taalachterstand ontstaat gedurende de mbo-opleiding. Dat is volgens mij cruciaal, want daarmee is die taalachterstand ook voor het toekomstperspectief van deze studenten … Stel, we gaan allemaal niet meer vliegen. Het toerisme daar op Bonaire zal ook achteruitgaan. Dat zal ook stil komen te liggen. Dan is er een student die de 40-jarige leeftijd heeft bereikt en die bij zichzelf denkt: goh, ik zou wel iets anders willen. Dan komt de taalachterstand die hij toen heeft opgelopen als een boemerang terug. Ik zou toch graag willen dat u dat in uw overwegingen meeneemt.
Dank u wel.
De voorzitter:
Dank u wel, meneer Van Kesteren. Wenst een van de leden in de eerste termijn nog het woord? Dat is niet het geval. We zijn nu toe aan het antwoord van de regering in de eerste termijn. Minister, bent u in de gelegenheid om direct te reageren op de vragen van de Kamer? Of wenst u een korte schorsing? Nee? Dan ga ik u het woord geven.