Verslag van de vergadering van 28 maart 2023 (2022/2023 nr. 24)
Status: gecorrigeerd
Aanvang: 17.25 uur
De heer Van Hattem i (PVV):
Dank, voorzitter. Dank aan de minister voor de beantwoording in eerste termijn.
Ik krijg toch steeds meer de indruk dat wat er nu allemaal wordt opgetuigd door dit kabinet, toch een beetje een veelkoppig monster aan het worden is. Dat zeg ik omdat de combinatie wordt gemaakt met de spreidingswet, met die verschrikkelijke asieldwangwet. Allerlei trajecten worden parallel aan elkaar getrokken. Dat zijn de eigen woorden van de minister. Er wordt een paardenmiddel uit de kast gehaald: het staatsnoodrecht. Als we daarvanaf willen, komt het kabinet met de mogelijkheid van een tijdelijke wet voor de opvang van de Oekraïners. Die wordt echter parallel getrokken en aan elkaar geschakeld met die asieldwangwet, die iedere gemeente in Nederland gaat opleggen om een asielzoekerscentrum te vestigen. We zien dat de Oekraïnecrisis, die op zichzelf natuurlijk vreselijk is, misbruikt gaat worden om van Nederland één groot azc te maken, onder leiding van een VVD-minister. Dat vind ik toch wel een heel kwalijke ontwikkeling.
We horen allerlei oplossingsrichtingen. Er wordt gezegd dat we grip moeten krijgen op de instroom, de doorstroom en de uitstroom van asielzoekers. In de praktijk gebeurt er echter nog steeds helemaal niets. De grenzen staan nog wagenwijd open. In Ter Apel komen dagelijks nog veel mensen binnen. Wekelijks komen er honderden mensen binnen. Zij maken allemaal gebruik van alle voorzieningen. Er is een inwilligingspercentage van rond de 85%. Zij krijgen allemaal huizen. De wachtlijsten lopen steeds verder op. Dit is gewoon een totaal onhoudbare situatie.
Door deze wetten aan elkaar te knopen, onder druk van het stuk staatsnoodrecht dat we vandaag behandelen, krijgen we een situatie die onoplosbaar is. Dit wordt de volgende gecreëerde crisis vanuit het kabinet. Mijn vrees is dat straks opnieuw een greep zal worden gedaan op vormen van staatsnoodrecht. Daarom stel ik nog een keer een heel belangrijke vraag: kan de minister uitsluiten dat ze opnieuw naar staatsnoodrecht gaat grijpen om dit soort situaties op te lossen? Kan zij uitsluiten dat zij daar een beroep op gaat doen? Het staatsnoodrecht hoort namelijk ergens diep op de achterste plank in een kast te liggen. Daar lag het al 70 jaar te rusten. In 1960 is het één keer gebruikt. Dat voorbeeld heeft de heer Otten aangehaald. Het mag echt alleen gebruikt worden voor een overstroming of iets dergelijks. We mogen nooit meer een beroep hierop doen voor reguliere, niet-spoedeisende situaties, die ook op een andere, proportionelere manier kunnen worden opgelost. Daarom vraag ik de minister: kan zij dit echt uitsluiten?
Dan de opvang van ontheemden. De minister zegt: als die mensen straks onder de asielstatus gaan vallen, is de opvang daar nog op van toepassing. Ik vraag nogmaals: gaat dat dan reguliere opvang worden? Is die dan ook niet vrijwillig? Kunnen gemeenten dan ook gedwongen worden om dat te gaan doen?
De minister verwees naar de motie-Kröger, die in de Tweede Kamer is aangenomen. Die motie zegt eigenlijk alleen dat wetten in samenhang moeten worden behandeld. Welke samenhang wordt hiermee bedoeld? Waar zit die samenhang dan in? Een samenhang hoeft niet per se een totale verwevenheid te zijn. Daar stuurt de minister nu wel op.
Dan de veiligheidsregio's. De minister zegt eigenlijk dat het allemaal via de burgemeesters loopt. Een duidelijke stip op de horizon ligt er echter niet. Het is nog steeds zo dat dit voortduurt totdat alles in de reguliere opvang geregeld is. Wanneer is het "regulier"? Dat is nog steeds onduidelijk. Ik stel dus nogmaals de vraag: kan de minister er in ieder geval bij de burgemeesters op aandringen dat er een tussentijdse evaluatie komt richting de gemeenteraden? Er wordt namelijk steeds gezegd dat het vanuit het Rijk komt. De gemeenteraden kunnen er weinig mee, omdat de bal bij het Rijk zou liggen. Kan de minister er dus voor zorgen dat er een tussentijdse evaluatie komt? Dan weten de gemeenteraden ook waar ze aan toe zijn. Dan weten de gemeenteraden ook wat de veiligheidsregio's doen. Op deze manier worden de veiligheidsregio's namelijk veel te weinig democratisch gecontroleerd.
Dan het punt van de overgangstermijn van een jaar. Een jaar lijkt heel lang, maar dat vliegt voorbij. De vraag aan de minister is dus: wat gaat er gebeuren na dat jaar?
Ik heb in de eerste termijn ook nog de vraag gesteld hoe het zat met de derdelanders die vanuit EU-lidstaten kwamen. Zijn die hier ook opgevangen? Is hun ook heel dat opvangpakket aangeboden dat €80 tot €100 per dag kost, of zijn die meteen doorverwezen naar hun eigen EU-lidstaat van herkomst? Hoe wordt daarmee omgegaan?
Dan nog een vraag. Die derdelanders hebben een mogelijkheid gekregen om tot 4 september te blijven. Wat gaat er daarna gebeuren? Gaat de minister dan wel doorpakken om hen te laten vertrekken? Wordt daar nu al op voorgesorteerd of wordt er dan opnieuw op een verlenging aangekoerst? Wat de PVV betreft wordt er nu al meteen op doorgepakt, maar ik hoor het graag van de minister.
Voorzitter. Dan de vertrekbonussen. Dat is natuurlijk ook nog een hele vreemde zaak, want de minister zegt nu zelf: die mensen kunnen hier terugkomen en een beroep doen op asiel. Maar ze hebben dus al een vertrekbonus ontvangen tot €5.000 plus de kosten voor de vliegtickets om hier weg te gaan. Dan is het toch heel raar als hier dan opnieuw opvang wordt geboden? Wat gaat de minister doen om te zorgen dat die derdelanders hier vertrekken? Kan de minister uitsluiten dat er opnieuw zulk soort vertrekbonussen worden uitgekeerd? Want het is te gek voor woorden dat Nederlanders ieder dubbeltje moeten omdraaien en dat aan zulke gevallen gewoon vertrekbonussen, gratis en voor niks, oplopend tot €5.000, cadeau worden gedaan. Het is te bezopen voor woorden wat mij betreft.
Voorzitter. Dan zou ik zeggen: het onderliggende punt is en blijft de massale asielinstroom. Daardoor is er gewoon een enorme druk op de ketel en staat alles geweldig onder druk. Daar moet iets aan gebeuren. Dus ik doe nogmaals een beroep op de minister: doe iets aan die asielinvasie, zorg dat onze grenzen gesloten worden. Dan hebben we ook niet die problemen rond de opvang van Oekraïners. Die kunnen, zoals eerder werd aangehaald, uiteindelijk ook in eigen land, in eigen regio worden opgevangen in plaats van dat iedereen hiernaartoe moet worden gehaald.
Voorzitter. Wij zullen deze voortduringswet niet steunen. Er moet zo snel mogelijk een eind worden gemaakt aan dit oneigenlijk gebruik van staatsnoodrecht.
Tot zover mijn tweede termijn.
De voorzitter:
Dank u wel, meneer Van Hattem. Dan is het woord aan de heer Kox.