Verslag van de vergadering van 8 mei 2023 (2022/2023 nr. 28)
Status: gecorrigeerd
Aanvang: 21.35 uur
Mevrouw Nanninga i (Fractie-Nanninga):
Dank u wel, voorzitter. Dank voor de coulance. Er was even iets misgegaan bij mijn fractie met mijn aanmelding voor dit debat. Dank daarvoor. Ik kan nu weinig kritische opmerkingen meer maken over de bevoegdheden van de voorzitter in het nieuwe voorstel.
Onze heel hartelijke dank aan de leden Talsma, Van Strien, Koole, Klip-Martin, Van der Linden — vanaf december Van Wely — Doornhof, Backer, Gerkens, en ook aan de ondersteuning, voor het herzien en het komen tot dit document. Er zijn al veel complimenten voor gegeven en kortheidshalve wil ik me daar graag bij aansluiten. Er is al het een en ander gewisseld, dus ik ga proberen niet te veel te herhalen.
Ik wil wel de dingen benadrukken die voor onze fractie erg belangrijk zijn. Dat zijn ook wel dingen die deels al enigszins besproken zijn. Het komt inderdaad aan op de orde-ingrepen die de voorzitter kan plegen, krachtens de artikelen 72 en 73. Ik citeer de reden die daarvoor wordt gegeven in de toelichting bij het artikel dat sprekers kunnen worden uitgesloten. Die luidt als volgt: "Tegen een terugroeping, vermaning of ontneming van het woord staat geen beroep op de Kamer open. Uit de Kamer kan dus ook geen voorstel van orde komen om de Voorzitter in dezen te corrigeren. Dit is niet omdat de Voorzitter onfeilbaar is, maar wel omdat hij onpartijdig het debat voorzit en het tegen elke beslissing beroep openstellen op de Kamer het debat ontregelt of kan ontregelen."
Ik begrijp dat wel. Als we om ieder wissewasje met z'n allen naar de interruptiemicrofoon draven en de beslissing van de voorzitter in twijfel gaan trekken, dan wordt het een Poolse landdag; dat moeten we niet willen. Ik vraag me alleen af of hiermee niet een beetje onnodig regels worden opgesteld voor iets wat we misschien toch beter in goed vertrouwen met elkaar kunnen oplossen. Ik heb daar ook niet echt een oordeel over, zo van: het moet zus of zo, voor of tegen. Misschien vraag ik ook reflectie van de commissie op de vraag of we dat niet onderling kunnen afspreken.
Hetzelfde geldt voor de spreektijdbegrenzing, het begrenzen tot 30 minuten, met de optie, als iemand echt een enorm ei wil leggen, verlof te vragen voor meer. Daar zijn wij eigenlijk niet zo op tegen, ook omdat in de praktijk blijkt dat bijna altijd iedereen ruim onder die 30 minuten zit. Je mag ook wel meer dan 30 minuten, maar daar zit even een extra drempel in. Je kan niet impulsief even voor 45 minuten intekenen, daar moet je iets meer voor doen, maar het is niet verboden. Daar zijn we niet zo op tegen.
We hebben wel grote vraagtekens bij het begrenzen van de spreektijd aan de hand van de fractiegrootte. Ik begrijp dat dit een nieuw Reglement van Orde voor eeuwen is, maar ik kijk dan toch even iets korter vooruit, namelijk naar de komende vier jaar. We zien vermoedelijk toch wel een paar hele grote en een paar hele kleine fracties ontstaan na de komende Eerste Kamerverkiezing. Zou er dan niet toch een te grote discrepantie ontstaan? Onzes inziens is dat geen goede maatregel.
Er staat dat er genoeg ruimte moet zijn voor fracties om "een zinnige inbreng" te kunnen leveren, dus er is een ruime bevoegdheid om dat te begrenzen, met een hele vage omschrijving: "een zinnige inbreng". Ik hoor hier ook weleens wat waarvan ik denk: wat een hoop onzin, maar dat is dan vast voor degene die het uitspreekt heel zinnig, dus wie zal het zeggen?
Ik vind die zelfregulering de afgelopen vier jaar ook wel een punt. Ik ben het wel met de heer Dittrich eens dat wij dit prima zo hapklaar kunnen aanleveren, al in werking zijnde, aan de nieuwe Kamer, want wij zitten hier al vier jaar, en sommigen langer natuurlijk. In de afgelopen vier jaar hebben we ook gezien dat een zekere mate van zelfregulering best wel goed werkt. Ik heb weinig debatten meegemaakt waarin mensen echt helemaal gek gingen op spreektijd en onnodig veel ruimte innamen, enkele uitzonderingen daargelaten. Dus ik vind het een beetje een regel voor iets wat niet echt een probleem is gebleken de afgelopen vier jaar. Maar goed, misschien heeft de commissie daar een ander oordeel over en heeft ze redenen om aan te nemen dat dit in de nieuwe samenstelling of in de toekomst anders zal zijn.
Voorzitter. Dit zijn de hoofdkritiekpunten voor ons. Nogmaals dank aan de commissie. Tot zover, voorzitter. Dank u wel.
De voorzitter:
Dank u wel, mevrouw Nanninga. Wenst een van de leden in de eerste termijn nog het woord? De heer Schalk?
De heer Schalk i (SGP):
Ja, voorzitter, een vraag, die misschien ook wel gezien kan worden als een voorstel van orde. We hebben inmiddels twee moties, maar er is ook gehint op amendementen. Is het waar, zoals gezegd werd, dat we inderdaad hier ook amendementen kunnen indienen omdat het over het Reglement van Orde gaat? Ik zie aan de lichaamstaal dat dit het geval is. Dat is een.
Twee. Die amendementen worden natuurlijk voorbereid — dat snapt iedereen — maar morgenmiddag staat in één keer de eerste termijn van de CARO en vervolgens aansluitend de rest geagendeerd. Is er dan wat tijd tussen om ervoor te zorgen dat de amendementen en moties in lijn worden gebracht met de antwoorden die we inmiddels hebben gekregen?
De voorzitter:
Het is om te beginnen zo dat conform artikel 163 van het huidige Reglement van Orde amendementen kunnen worden ingediend. Dat kan nu al; dat kan in feite al sinds het concept is gepubliceerd. Dat kunt u dus ook vanavond doen. Dat kunt u morgenochtend doen. Dat hoeft niet ter vergadering. Die amendementen worden dan ook door de Griffie verspreid, zodat u daar allemaal kennis van kunt nemen. Dus daarmee hoeft u ook niet te wachten tot de tweede termijn van de kant van de Kamer. Dat is punt een.
Een schorsing tussen termijnen morgen kunnen we ter plekke bekijken. Daar kan eenieder van u een voorstel voor doen en dan zullen we dat ongetwijfeld volgen als de Kamer daar toestemming voor geeft. En uiteraard, in alle redelijkheid, als een fractie daar behoefte aan heeft, wordt er meestal mee ingestemd. Mag ik aannemen dat uw vragen daarmee voldoende zijn beantwoord, meneer Schalk? Ja. Dus amendementen kunnen gewoon anytime, nu al worden ingediend. Het kan ook morgen. Het kan ook morgen tijdens de tweede termijn van de Kamer, maar daar hoeft u niet mee te wachten. Het voordeel als ze al voor de eerste termijn van de kant van de commissie worden ingediend, is dat de commissie ze dan meteen kan meenemen. En de commissie zelf kan ook nog nota's van wijziging aan de Kamer voorleggen op het concept. Heeft iemand hier nog een vraag over? Het is voor iedereen helder?
Dan zijn we hiermee aan het eind gekomen van de eerste termijn van de kant van de Kamer.
De beraadslaging wordt geschorst.
De voorzitter:
Morgenmiddag, dinsdag, zal de vergadering worden voortgezet met de beantwoording in eerste termijn door de Tijdelijke commissie actualisering Reglement van Orde.
Ik schors de vergadering tot dinsdag 9 mei om 13.30 uur en wens u allen wel thuis.