Verslag van de vergadering van 31 mei 2016 (2015/2016 nr. 32)
Status: gecorrigeerd
Aanvang: 13.55 uur
De heer Diederik van Dijk i (SGP):
Voorzitter. "Ik ben tot de ontdekking gekomen dat een vriendelijk woord met een pistool in de hand, meer uitwerkt dan alleen maar een vriendelijk woord." Met deze droge maar realistische uitspraak van John Dillinger wil ik mijn bijdrage over internationale veiligheid inzetten.
Het strafproces tegen de terroristen van Verviers moest onlangs worden stilgelegd. Het Belgische veiligheidspersoneel eiste betere arbeidsvoorwaarden en weigerde daarom na 16.00 uur te werken. Stiptheidsacties in de strijd tegen terroristen. Misschien is dit simpele voorval wel symptomatisch en veelzeggend voor een enigszins verwend continent. West-Europa heeft 70 jaar vakantie gehad van de geschiedenis. Vrede en veiligheid zijn vanzelfsprekend en gratis, dachten we. Aanslagen en geweldsuitbarstingen dichtbij de Europese grenzen schudden ons wakker. Maar zijn we de slaapdronkenheid nu echt voorbij of is onze zorg vooral die van de Heel Holland Bakt-generatie: als ik mijn appeltaart maar klaar heb?
Dit zal blijken als de politieke partijen hun defensieparagraaf in het verkiezingsprogramma gaan vaststellen. Misschien wel de belangrijkste paragraaf voor de komende verkiezingen. Defensie is uitgewoond en het zal miljarden extra kosten om een passende, professionele krijgsmacht op te bouwen. Het bericht dat onze verouderde F-16's niet in alle omstandigheden kunnen worden ingezet boven Syrië was niet zozeer onthutsend, als wel het feit dat de Tweede Kamerleden daarover onthutst waren. Zijn zij niet op de hoogte van de staat van ons defensiematerieel? Met een slof en een oude voetbalschoen kom je niet ver in dit geweldsspectrum. Hoe is het mogelijk dat we onze defensie, kerntaak van de overheid, zo hebben verwaarloosd? Er zijn over kleinere vraagstukken parlementaire enquêtes gevoerd.
Kan de minister van Defensie aanduiden welke betekenisvolle stappen zij zet in de nadagen van dit kabinet om tekorten en gaten zoveel mogelijk te stoppen en zo een fundament te leggen waarop een nieuw kabinet kan voortbouwen? Welke bouwstenen gaat zij aanleveren voor de formatietafel? Onze defensie-uitgaven liggen ver onder de NAVO-norm van 2%. Via welk mechanisme gaat de minister daarin verandering aanbrengen, op een wijze die structureel is en niet afhankelijk van politieke luimen? Het behoeft nauwelijks betoog dat we ons nog meer gedraal niet kunnen veroorloven.
Het regime van Poetin zal er alles aan doen om een tsaristisch systeem in stand te houden. Dat betekent binnenlands voortgaande repressie en buitenlands voortzetting van het agressieve antiwesterse beleid. De voormalige Sovjetrepublieken, in het bijzonder Georgië, Oekraïne en Moldavië, zal Poetin politiek en militair blijven ondermijnen om toetreding tot NAVO en EU te voorkomen en ze onder de plak te houden. Ondanks de slechte economie zal de herbewapening doorgaan. De nog steeds doorlopende defensiereducties in NAVO-verband vallen hiermee niet te rijmen. Zal de NAVO werkelijk in actie komen als de Baltische staten onder de Russische voet worden gelopen? Wat is er nu feitelijk beschikbaar om een dergelijke dreiging te keren?
China ontplooit zich steeds verder als nieuwe economische, politieke en militaire macht. Dat levert conflicten op met de VS, Japan en andere landen in de regio, over beheersing van zeeroutes en eilandjes met grondstoffen. Wat doet onze regering om een serieus gewapend conflict te voorkomen en om ervoor te zorgen dat landen als Taiwan niet weggeïntimideerd worden?
Iran heeft door het opheffen van de sancties van de internationale gemeenschap meer financiële slagkracht gekregen om terreurgroepen te sponsoren. Er wordt nu weer volop handel gedreven met Iran, maar welke druk wordt uitgeoefend om Iran te laten stoppen met de financiering van terreur?
Wat betreft Noord-Afrika en het Midden-Oosten zal de onrust door IS, Al Qaida en allerlei warlords voortduren. IS is zeker nog niet uitgespeeld. De instabiliteit in die regio zal voortduren. Dat kan bedreigend zijn voor olieleveranties en nog meer vluchtelingenstromen genereren.
Tegenover al deze bedreigingen staat een EU die in de touwen hangt. Onzeker over haar identiteit, overvallen door de vluchtelingenproblematiek en terecht benauwd voor de heerszucht van de radicale islam. Honderden personen met westerse paspoorten maken momenteel deel uit van het IS-leger en kunnen op een dag naar huis terugkeren om hun persoonlijke jihad op te starten.
Tussen twee haakjes: wanneer gaan Nederlandse militairen weer in uniform over straat? We kunnen toch niet blijvend zwichten voor terroristen? Het is een slecht signaal als onze zwaardmacht wegduikt. In Frankrijk en België is er ook geen sprake van zo'n verbod, terwijl het dreigingsniveau daar zeker niet lager is.
Ik vervolg. Een mogelijk brexit zal het vertrouwen van de Europeanen in de EU verder aantasten. In dit rijtje noem ik ook nog Turkije dat onder leiding van Erdogan steeds radicaler wordt. Een slechte partner voor de EU en ongeschikt voor het EU-lidmaatschap. Dat is denk ik ook het laatste wat Erdogan wil. Lidmaatschap van de EU betekent dat zijn sultan-achtige ambities onmogelijk worden en dat zal hij nooit accepteren. In die zin is de grootste poets die we hem kunnen bakken het direct aanbieden van het EU-lidmaatschap.
Maar in alle ernst: laten we ophouden met de komedie van mogelijke toetreding. Europa houdt op waar de kerktorens eindigen. Turkije is een belangrijke NAVO-partner. Daarom zijn goede verhoudingen noodzakelijk, maar waarom zou dit via een EU-lidmaatschap moeten, zo vraag ik de minister.
Voorzitter. Het tegengaan van terroristische aanslagen krijgt hoge prioriteit. Geldt dit evenzeer het gevaar van nucleair terrorisme? Is dit geen onderbelicht onderwerp? In de schaduw van de aanslagen in België bleek tevens een nucleaire dimensie verscholen. Het leidde tot een scherpe waarschuwing vanuit het Internationaal Atoomenergieagentschap (IAEA). Nucleair terrorisme vormt een reële dreiging, bijvoorbeeld vanuit IS. IS heeft veel sympathisanten in Arabische landen. Het daar aanwezige nucleaire materiaal is voor hen een logisch doelwit. Hoe wordt deze dreiging tegengegaan? Hoe wordt voorkomen dat zulke wapens in verkeerde handen vallen? President Obama heeft dit punt jaren geleden hoog op zijn agenda geplaatst, daarin bijzonder gesteund door Israël. Maar hoe zal dit bij zijn opvolger gaan? Neemt het IAEA voldoende leiding in dit explosieve dossier?
Sprekend over internationale veiligheid leg ik de vinger bij het verlamde vredesproces in het Midden-Oosten. Palestijnse terreurdaden zijn in Israël aan de orde van de dag. Het verheerlijken van geweld tegen Joden vult de Palestijnse staatstelevisie. Nog steeds maakt de Palestijnse Autoriteit grote sommen geld over aan veroordeelde Palestijnse terroristen. Abbas erkende recent in zijn gesprek met de Noorse minister van Buitenlandse Zaken dat de PA de salarissen van terroristen nu via de PLO betaalt. Hoe hoger de straf, hoe hoger de bonus. Er zijn terroristen die maandelijks bijna €3.000 ontvangen; een kapitaal in die regio. Het is onbestaanbaar en immoreel dat Nederland en de EU hier linksom of rechtsom aan meebetalen. Stelt u zich immers eens voor dat in Nederland veroordeelde terroristen met bijvoorbeeld de Turkse nationaliteit grote sommen geld krijgen overgemaakt van de Turkse overheid en dat de EU jaarlijks enorme financiële steun verleent aan Turkije. Ons land zou terecht te klein zijn. Waarom gelden voor de Palestijnse Autoriteit andere maatstaven? Ik roep de minister op om voor iedere euro die wordt overgemaakt naar terroristen, €10 van de Nederlandse donorgelden af te trekken.
Ondertussen weigeren de Palestijnen om aan de onderhandelingstafel met Israël te verschijnen, omdat ze weten dat Israël toch wel als zondebok wordt aangemerkt door de internationale gemeenschap. Ze rekenen erop dat ze hun zin krijgen, ook zonder rechtstreekse onderhandelingen. Welke concrete druk wordt er nu op de Palestijnen gelegd om rechtstreekse onderhandelingen met Israël te starten?
Het Zwitserse parlement gaat onderzoek doen naar de overheidsfinanciering van anti-Israëlische ngo's met doelen die officieel overheidsbeleid tegenwerken. Gaat de minister net als Zwitserland ook onderzoek doen om die schadelijke subsidies te stoppen?
De heer Schaper i (D66):
Ik wilde vragen …
De voorzitter:
U moet het knopje indrukken.
De heer Schaper (D66):
Ik wilde vragen of de benoeming van de extreemrechtse — dat mag je toch wel zeggen — Israëlische politicus Lieberman tot minister van Defensie, tot schrik van zijn voorganger en de voormalige premier van Israël, Barak, naar de mening van de heer Van Dijk een bijdrage is aan het op gang brengen van het vredesproces.
De heer Diederik van Dijk (SGP):
Ik denk niet dat het aan ons is om de benoemingen van ministers in een andere regering te gaan becommentariëren. Dat zouden we andersom ook niet willen. Ter geruststelling constateer ik dat Israël wat dat betreft een zeer levendige democratie kent, met een zeer kritische pers, die wat betreft het beleid van Netanyahu Kamerleden van D66 en andere partijen links passeert, om het zo maar te zeggen. Ik wil Israël graag beoordelen op zijn beleid. Ik neem niet iedere beleidsdaad van Israël voor mijn rekening en ook niet elke uitspraak die een minister doet. Ik wil kijken naar het totale beleid. Daarover heb ik zojuist iets gezegd.
Ik besluit dit blokje over Israël met een veelzeggende uitspraak van Golda Meïr, de eerste vrouwelijke minister-president van Israël. Zij sprak: "We kunnen de Arabieren vergeven dat ze onze kinderen doden. We kunnen hen niet vergeven dat ze ons dwingen hun kinderen te doden. We zullen pas vrede hebben in het Midden-Oosten als de Arabieren meer van hun kinderen houden dan dat ze ons haten."
Ik sluit mijn niet erg optimistische verhaal af. Voor politici is het de kunst om grote problemen eerlijk onder ogen te zien, maar niet te vervallen in doemverhalen. Ik denk daarbij aan de schrijver Tomáš Halík. Deze Tsjechische katholieke pastoor ging tijdens het repressieve communistische regime gewoon door met zijn pastorale werk. Een crisis moet je niet uit de weg gaan maar op je nemen, zo stelt hij. Je wordt uitgenodigd om te geloven dat je in die crisis, in de erkenning van wat zwaar en moeilijk is, kracht van hogerhand, van God ontvangt. Die kracht van hogerhand wens ik in het bijzonder onze bewindslieden toe.