Verslag van de vergadering van 24 oktober 2017 (2017/2018 nr. 4)
Status: gecorrigeerd
Aanvang: 18.08 uur
De heer Koffeman i (PvdD):
Voorzitter, dank u wel. Dank en complimenten van de fractie van de Partij voor de Dieren voor de noeste arbeid die de leden van de Tijdelijke Commissie Werkwijze Eerste Kamer zich hebben getroost naast hun deeltijdfunctie als lid van de senaat, met steun van de ambtelijke staf. Het rapport van de commissie getuigt wat ons betreft van grote zorgvuldigheid en inzet. Het is goed om te zien dat de leden van dit huis tamelijk uitgesproken zijn over de huidige werkwijze, waarover overwegend tevredenheid lijkt te bestaan. Slechts bij twee vragen in de afgenomen enquête twijfelde een lid van dit huis tussen "positief" en "neutraal", en het onreglementaire karakter van het aankruisen van zowel optie b als optie c werd minutieus in kaart gebracht. Vergeleken bij het groot onderhoud dat de gebouwen van de Eerste Kamer te wachten staat, lijken de aanbevelingen vooral aanleiding te geven tot klein onderhoud in de werkwijze.
Voorzitter. Natuurlijk heeft het altijd iets ongemakkelijks wanneer een commissie uit de Kamer zich buigt over de werkwijze van de Kamer, waarover de Kamer vervolgens met zichzelf in debat gaat. Collega Schalk zei al dat het een beetje deed denken aan de slager die zijn eigen vlees keurt. Hij vond het eigenlijk prima als het hele team van de slagerij daarbij betrokken is, maar mijn fractie ziet dan toch liever dat ook de NVWA erbij betrokken wordt.
Voorzitter. Het functioneren van de Staten-Generaal is momenteel onderwerp van diepgravende analyse over grote thema's als het principe van democratische vertegenwoordiging, de rol van politieke partijen, de kabinetsformatie, de weerbaarheid van de democratie, de macht van de nationale overheid en de staat van het tweekamerstelsel. In deze tijd zou het kunnen lijken alsof een wijziging van het huishoudelijk reglement in dit huis niet veel meer betekenis heeft dan het herrangschikken van de stoelen op het dek van een schip, terwijl er aanzienlijke twijfels zijn over de koers van dat schip. De Eerste Kamer is vandaag trending topic op social media; ze is nummer twee. Dat gebeurt niet vaak. Het Europees Parlement staat op nummer zes. Dat gebeurt ook niet vaak. Daarbij gaat het over een verbod op glyfosaat. Bij de Eerste Kamer gaat het niet over dit debat, maar over het verwerpen van het voorstel om tickets niet langer tegen woekerprijzen te laten verkopen. Dat is wat het volk bezighoudt. Ik denk dat het goed is als wij daar ook af en toe bij stilstaan.
Toch is mijn fractie van mening dat het goed is om te kijken naar zowel de werkwijze van de Kamer als het functioneren van de democratie en om dat allebei serieus ter hand te nemen, in het belang van de parlementaire democratie. Die staat weliswaar onder druk, maar lijkt desalniettemin het beste middel dat we in termen van evenredige vertegenwoordiging met elkaar hebben kunnen bedenken.
Het belang van transparantie in het democratisch proces vraagt wat mijn fractie betreft ook om openbare vergaderingen die bij gebrek aan fysieke ontvangstmogelijkheden heel goed georganiseerd zouden moeten kunnen worden via livestreams. In die zin vinden wij de "besloten, tenzij"-aanbeveling van de commissie eigenlijk te zuinig en onvoldoende recht doen aan het in principe openbare karakter van de parlementaire democratie.
Ten aanzien van de beoordeling van Europese dossiers is mijn fractie van mening dat de commissie een iets te afwachtende rol adviseert door de appreciatie van de regering in de Tweede Kamer meer leidend te maken dan nu al het geval is. De commissie spreekt weliswaar van "desgewenst afwachten van de appreciatie van de regering in de Tweede Kamer", maar geeft tegelijk aan de rol van dit huis te willen nuanceren, wat ook zou kunnen wijzen op de intentie om die rol meer ondergeschikt te maken. Als dat laatste inderdaad de intentie van de commissie is, zou mijn fractie dat betreuren. Graag een nadere toelichting van de commissie daarop.
Datzelfde geldt voor de organisatie van de beleidsdebatten. Mijn fractie vindt dat de Eerste Kamer zich daarin niet veel bescheidener op zou moeten stellen dan nu al het geval is. Een chambre de réflexion hoeft wat ons betreft niet alleen te reflecteren op de agenda en voorstellen van de Tweede Kamer, maar heeft in tijden van grote verandering wat mijn fractie betreft ook de opdracht om te reflecteren op grote maatschappelijke thema's, hetzij via een beleidsdebat, hetzij via een zwaarder middel, zoals een parlementair onderzoek. Een reglement daarvoor in ijzer en beton gieten is voor mijn fractie niet nodig. Het parlementair onderzoek dat op initiatief van collega Kuiper heeft plaatsgevonden, heeft duidelijk gemaakt dat het ook heel goed zonder kan.
De aanbeveling om ingediende moties die niet binnen zes maanden in stemming zijn gebracht, te laten vervallen, beschouwt mijn fractie als overbodig, omdat ingediende moties zeker actueel kunnen worden na een wat langere periode en ook in aangehouden vorm van invloed kunnen zijn. In de tussentijd eten ze geen brood, doen ze niemand kwaad en is er ook geen sprake van zodanige filevorming dat dit tot praktische problemen zou kunnen leiden. Mijn fractie sluit zich aan bij de vragen die collega Schalk daarover stelde.
Ten slotte juicht mijn fractie het toe dat de commissie aanbeveelt om het aanstellen van stagiairs ruimer te faciliteren. Dat kan het werk van de fracties verlichten en de werkervaring en betrokkenheid van studenten bij het parlementaire werk in gunstige zin beïnvloeden, maar met collega De Graaf en een aantal andere collega's die dat later ook stelden, stellen wij vast dat de Eerste Kamer in dit kader toch wel te knieperig is, te zeer de hand op de knip houdt en daarmee het werk bemoeilijkt.
Resumerend vindt mijn fractie dat de commissie en de ambtelijke ondersteuning zeer goed werk verricht hebben, waarvoor nogmaals onze hartelijke dank. Bijzondere dank aan collega Strik, die de belangen van de kleinere fracties in de commissie behartigde. Ook in de parlementaire democratie geldt dat wie het kleine niet eert, niet lang regeert, zeker vandaag de dag.
Dank u wel.
De voorzitter:
Dank u wel, mijnheer Koffeman. Wenst een van de leden in eerste termijn nog het woord? Dat is niet het geval. Dan schors ik de vergadering voor de dinerpauze en het afscheid van Wopke Hoekstra.