Verslag van de vergadering van 5 maart 2019 (2018/2019 nr. 20)
Status: gecorrigeerd
Aanvang: 15.29 uur
De heer Koffeman i (PvdD):
Voorzitter, dank u wel. De Amsterdamse Mounir, die als jongen werd geboren maar nu een jonge vrouw is, ging vorig jaar naar de ZARA om dameskleding te kopen. Dat bleek een onmogelijke opgave. Mounir werd weggestuurd bij de damespashokjes omdat ZARA vond dat alleen echte meisjes dameskleding mochten passen. En ook bij de herenpashokjes was Mounir niet welkom, zeker niet met dameskleding. Zelfs toen Mounir had uitgelegd dat hij, dat zij transgender was en nu dameskleding droeg, bleef het winkelpersoneel onvermurwbaar; de kleding moest terug in de rekken en Mounir ging met lege handen naar huis, vernederd. "Blijkbaar bestaan er maar twee soorten mensen op de wereld, en ik ben geen van beide."
Voorzitter. In Den Bosch werd transgender Kim weggepest uit haar sociale huurwoning. Ze vond hondenpoep in haar brievenbus, een opblaaspop in de achtertuin, ze werd achtervolgd en uitgescholden, en talloze keren geschopt en geslagen. Ze zag geen andere uitweg dan te verhuizen naar een andere wijk.
En dan hebben we nog René van der Gijp. Hij vond het lollig om de Belgische transgenderjournaliste Bo Van Spilbeeck te bespotten door in de uitzending van Voetbal International te verschijnen met een blonde pruik en te melden dat hij voortaan Renate genoemd wilde worden. Zijn tafelgenoot Johan Derksen vond het hilarisch en voegde daar nog aan toe dat we nou niet moesten doen alsof dit maar normaal was.
Voorzitter. Voorbeelden als deze maken pijnlijk duidelijk dat veel personen nog altijd niet weten hoe ze moeten reageren op mensen die niet passen in het standaardbeeld van man en vrouw. Bijna een derde van de transgenders komt nooit of bijna nooit uit voor de gewenste genderidentiteit. En geef ze eens ongelijk, want zij die er wel voor uitkomen, hebben te maken met discriminatie op allerlei terreinen. 40% wordt op het werk gediscrimineerd, een derde wordt minstens elke maand beledigd en 43% kreeg het afgelopen jaar te maken met geweld. Ook interseksepersonen, zo'n 85.000 in Nederland, ondervinden problemen bij opleiding, werk en vrije tijd. Ze worden ongewild arbeidsongeschikt verklaard, gepest op school en uitgesloten voor bepaalde beroepen. Geen wonder dat veel transgender- en interseksepersonen kampen met gevoelens van depressie en eenzaamheid.
Voorzitter. De Partij voor de Dieren pleit al jaren voor aanpassing van artikel 1 van de Algemene wet gelijke behandeling. Wij willen de initiatiefnemers daarom bedanken dat zij deze wetswijziging mogelijk hebben gemaakt. Wij zijn blij dat discriminatie van transgender- en interseksepersonen nu expliciet verboden wordt. Voor werkgevers, zorgaanbieders, scholen, woningbouwverenigingen, warenhuizen en mensen zoals Johan Derksen wordt het nu overduidelijk dat discriminatie op grond van genderidentiteit, genderexpressie en geslachtskenmerken onacceptabel is.
Voorzitter. Transgenderpersonen kunnen hun ervaringen met discriminatie melden bij het discriminatiepunt van Transgender Netwerk Nederland (TNN) of bij een antidiscriminatievoorziening (ADV). Toch blijkt dat in de praktijk maar weinig te gebeuren. Bij het TNN kwamen in 2017 maar zeventien meldingen binnen. En van de ruim 4.000 discriminatie-ervaringen die werden gemeld bij de ADV's, hadden er maar 62 betrekking op transgenderpersonen. Ook bij de politie werden maar weinig incidenten gemeld. Zelfs degenen die te maken kregen met seksuele intimidatie of fysiek geweld, deden meestal geen aangifte of melding. Wij vragen ons af hoe dit komt. Is bij transgenders niet bekend dat zij aangifte of een melding kunnen doen? Of zien ze er simpelweg geen heil in? Hebben de initiatiefnemers daar een beeld van? Graag een reactie.
Jaarlijks worden in Nederland ongeveer 700 kinderen geboren met een afwijking in de geslachtskenmerken. Deze interseksekinderen voldoen niet aan het standaardbeeld van jongens en meisjes. De oplossing van artsen is al jarenlang het corrigeren van deze zogenaamde afwijkingen. Vaak gebeurt dit als de kinderen nog heel jong zijn. Interseksekinderen worden op die manier zoveel mogelijk veranderd in gewone jongens of meisjes. De keuze voor deze onomkeerbare behandeling wordt veelal door de ouders genomen op advies van de behandelend arts en therapeuten. Ongetwijfeld goed bedoeld, maar er is daarna vrijwel geen weg terug. De Mensenrechtencommissaris van de Raad van Europa roept lidstaten op interseksepersonen te beschermen in de nationale gelijkebehandelingswet. Met de voorgestelde wetswijziging wordt daaraan in ieder geval een begin van uitvoering gegeven. Tegelijkertijd horen wij graag wat er nog meer gebeurt om artsen, therapeuten en ouders te stimuleren het beeld los te laten dat interseksepersonen gefixt zouden moeten worden. Hebben de indieners daar meer inzicht in?
Voorzitter. De aanvragen voor een geslachtsveranderende operatie zijn de laatste paar jaar verviervoudigd. Dat heeft gevolgen voor de waslijsten: die zijn lang, te lang. Bij het VUmc staan al bijna 500 minderjarigen op de wachtlijst, die meer dan een jaar moeten wachten op behandeling. Voor volwassenen is die wachttijd zo'n twee jaar. Daardoor blijven transgenderpersonen te lang zitten met een lichaam dat niet bij hen past en waar ze iedere dag letterlijk mee rond moeten lopen. Een op de vijf transgenders heeft ooit een zelfmoordpoging gedaan. Het Transgender Netwerk Nederland vreest dat het aantal zal oplopen. Hebben de initiatiefnemers zicht op de maatregelen waarmee de wachttijden kunnen worden teruggedrongen en psychisch leed kan worden voorkomen?
Voorzitter, ik rond af. Een Duits gezegde luidt: hoe krapper de kooi, hoe mooier de vrijheid, een uitspraak die ons bij de Partij voor de Dieren uit het hart gegrepen is. De samenleving verandert en steeds meer mensen voelen zich niet thuis in het geslacht waarmee ze geboren zijn. Hoewel de acceptatie en emancipatie van transgender- en interseksepersonen verbetering laat zien, moet er nog veel gebeuren voordat iedereen, ongeacht gender of seksuele voorkeur, zichzelf kan zijn. De wetswijziging die vandaag voorligt, is een stap in de goede richting.
Ambassadeurs als fotomodel Loiza Lamers, schrijver Maxim Februari en rockzangeres Rianne van Dorst laten de politieke samenleving zien wat er mogelijk is als je je bevrijdt uit het hokje waar je ten onrechte in was gestopt, wat je kunt bereiken als buitenkant en binnenkant na een lang proces eindelijk op elkaar aansluiten. Loiza, Maxim en Rianne wijzen de weg voor degenen die nog aan het begin van die transitie staan. Het is aan ons om hen te steunen in een proces dat veel moed en doorzettingsvermogen vereist. De wetswijziging van vandaag zorgt voor erkenning en rechtszekerheid. Na vandaag mag er geen twijfel over bestaan dat iedereen zichzelf moet kunnen zijn als man, als vrouw en alles daartussenin.
De voorzitter:
Dank u wel, meneer Koffeman. Ik geef het woord aan de heer Kuiper.