Verslag van de vergadering van 29 oktober 2019 (2019/2020 nr. 4)
Status: gecorrigeerd
Aanvang: 15.54 uur
De heer Koffeman i (PvdD):
Voorzitter, dank u wel. Er zijn vele manieren waarop we dit jaar tijdens de APB over koetjes en kalfjes kunnen spreken. We kunnen het hebben over de vele stalbranden, waarbij dit jaar al 176.000 dieren stierven, onder de meest stressvolle omstandigheden. Of over het gebrek aan toezicht en handhaving door de NVWA, waardoor 300 probleemboeren hun dieren jarenlang stelselmatig kunnen mishandelen en verwaarlozen zonder dat iemand ingrijpt. Of dat we dit jaar de reserves van de aarde al op 29 juli hadden opgebruikt en we nu dus in het rood staan. Of toch over het feit dat je in dit land beter boer dan klimaatdemonstrant kunt zijn als je wilt rekenen op een begripvolle, positieve houding door politici, politiek en pers. In alle genoemde problemen zijn koetjes en kalfjes deel van het probleem. Hoewel de minister van LNV zegt geen taboes te kennen bij de oplossing van het stikstofprobleem blijft de heilige koe de olifant in deze Kamer.
Voorzitter. Op Prinsjesdag zagen we een optimistische minister van Financiën. De Nederlandse economie is vooralsnog robuust, zei hij. Natuurlijk is het goed nieuws dat het vorige economische dal achter ons ligt. De Miljoenennota toont echter een zeer eenzijdige economische logica. Zolang het bnp maar groeit, gaat het goed met de bv Nederland. Een van de kleinste paragrafen in de Miljoenennota was gereserveerd voor het klimaat: 200 miljoen euro heeft het kabinet voor onze toekomst gereserveerd, naast de al eerder toegezegde bedragen. We lezen letterlijk: "Het Klimaatakkoord zorgt voor een duurzaam Nederland." Niets is minder waar. We hebben nog maar 15% van de biodiversiteit over die we aan het begin van de vorige eeuw hadden. Het kabinet is daar opvallend laconiek onder. Ondanks de PAS-crisis, ondanks de pfas-crisis en ondanks klimaatverandering overheerst de gedachte "wie dan leeft, die dan zorgt." Meer dan 50 jaar geleden waren er al de eerste signalen dat er letterlijk stront aan de knikker is in de veehouderij. We voeden 100 miljoen consumenten in 140 landen met dierlijke eiwitten die in ons land geproduceerd worden. We zijn de tweede exporteur van agrarische producten ter wereld. Je kunt daar trots op zijn, maar je kunt er ook de onmogelijkheid van inzien.
De minister-president kent het probleem. Al in 2009 zei fractievoorzitter Rutte in de Tweede Kamer: "Ik heb altijd grote moeite gehad met de bio-industrie, met het stapelen van dieren op een mensonwaardige manier. Dierenwelzijn staat voor ons zeer hoog op de verlanglijst. U kunt daarvoor altijd bij ons terecht." Ik wil de premier graag aan die toezegging herinneren en daar vandaag een beroep op doen, nu inmiddels duidelijk is dat het niet meer alleen maar gaat om dierenwelzijn, maar ook om klimaat, stikstof, biodiversiteitsverlies en een agrarische sector waarin boeren massaal stuklopen op de race to the bottom. Elke dag moeten er zeven boeren stoppen.
Voorzitter. De PAS. Wat tien jaar geleden nog het ei van Columbus leek, en een pareltje van boerenslimheid uit de koker van Diederik Samsom en Ger Koopmans, blijkt voor de rechter geen stand te houden. Zoals voorspeld door de PvdD is de papieren werkelijkheid inmiddels ingehaald door de echte werkelijkheid. Nu is er paniek in de tent. Een stal uitbreiden, een weg aanleggen, een woonwijk bouwen in de buurt van een Natura 2000-gebied; het is niet meer mogelijk. De stikstofregels zijn jarenlang genegeerd en nu zitten we in de problemen. De reconstructie in de Volkskrant van gisteren spreekt daarover boekdelen, evenals de analyse van Yvonne Hofs op 19 oktober, waarin de stikstofcrisis omschreven wordt als één groot déjà vu: een overzicht van 50 jaar procrastinatie.
Het heeft geen zin om te twijfelen aan de metingen van het RIVM. Nederland is de stikstofkampioen van Europa. Feit is dat 45% van die stikstof afkomstig is uit de landbouw. Op de Veluwe breken mezenkuikens in het nest al hun pootjes. De Nederlandse heide vergrast en verdwijnt.
Voorzitter. Het kabinet deed wat het altijd doet in crisissituaties: een commissie instellen die er maar eens goed naar moest kijken. Geen taboes: alles was bespreekbaar, zelfs de krimp van de veestapel. Nou ja, alles behalve Schiphol en Lelystad dan. Daar moeten we een list voor verzinnen. De verkeerstorens staan al klaar op Lelystad Airport. De eerste verkeersleiders worden al opgeleid. De formule 1 in Zandvoort blijkt onaantastbaar, want er is toch niks mooiers dan "vroem" te horen op 3 mei, vindt minister Bruins.
Ondanks het feit dat Nederland op slot zit, zijn de adviezen van de commissie-Remkes erg voorzichtig. Te voorzichtig. Remkes stelt voor om de meest vervuilende bedrijven bij kwetsbare natuurgebieden uit te kopen. Dat is een goed begin, maar biedt niet de garantie dat alle vervuilende megastallen dan worden aangepakt. De Partij voor de Dieren is het ook niet eens met het advies om verder te investeren in luchtwassers in stallen, aangezien potdichte stallen brandgevoelig en onethisch zijn. De tijd is rijp voor minder megastallen en niet méér. Is het kabinet bereid een drastische inkrimping van de veestapel als beleidsinstrument op te nemen, zeker nu een van de coalitiepartijen halvering van de veestapel noemt als een redelijk uitgangspunt om de genoemde problemen op te lossen? Graag een reactie. Ik overweeg een motie op dit punt.
Voorzitter. De landbouw wacht al twintig jaar op een minister die geen pleisters plakt of goochelt met cijfers, maar die knopen durft door te hakken; een bewindspersoon die luistert naar de adviesorganen die er al jaren op wijzen dat de klimaat- en natuurdoelen van de regering nooit gehaald kunnen worden als Nederland 650 miljoen dieren per jaar blijft fokken en doden. Dit kabinet kan de pleister er in één keer aftrekken door te kiezen voor een forse krimp van de veestapel. Dat betekent niet dat we onze dieren massaal naar de slachtbank zouden moeten brengen. De omloopsnelheid van onze veehouderij is zo hoog dat je door een fokverbod na een paar maanden al bent waar je zou moeten zijn. Waarom gebruiken we het begrotingsoverschot niet voor een warme sanering van de veehouderij? Met een bedrag van rond de 6 miljard euro kunnen we zorgen voor een halvering van het aantal kippen en varkens in Nederland. De CO2-doelstelling en de noodzakelijke stikstofreductie komen zo in zicht. Graag een reactie van de minister-president op de mogelijkheden van een onvrijwillige krimp van de veestapel.
Voorzitter. Door alle aandacht voor boze boeren zouden we bijna vergeten dat er ook boeren zijn die al lang werken aan een omschakeling naar een diervriendelijke, duurzame en plantaardige landbouw. Is het kabinet bereid dit soort initiatieven actief te stimuleren?
VVD en CDA brengen boeren in grote problemen door in te stemmen met vrijhandelsverdragen als Mercosur en CETA. Mijn partij strijdt keihard tegen de Mercosur-deal met Brazilië, om te voorkomen dat het Amazonewoud verder wordt gekapt en goedkope biefstuk en pluimvee de Nederlandse markt zullen overspoelen ten koste van Nederlandse ondernemers en boeren, precies zoals we eerder zagen met Oekraïense plofkippen. Mercosur is olie op het vuur.
Voorzitter. Terug naar de Miljoenennota. Nederland is meer dan koopkrachtplaatjes en bruto nationaal product. Het is tijd voor een andere kijk op de wereld, waarin niet economische groei het belangrijkste doel is, maar meer natuur, schone lucht, stilte, vrije tijd en een goede gezondheid. Dat zijn waarden die niet in geld zijn uit te drukken, maar die je pas mist als je ze niet meer hebt. Bij alle besluiten die we als parlement nemen, moeten we rekening houden met wat we ons kunnen veroorloven. Dat geldt niet alleen in financiële zin, maar zeker ook als we kijken naar de gevolgen voor welzijn van mens, dier, natuur en milieu. Is de premier bereid met die blik te kijken naar het op te richten investeringsfonds Invest-NL om uit te sluiten dat dit fonds zal investeren in projecten die een negatieve sociale of ecologische impact hebben? Graag een reactie.
Voorzitter. Tot slot een korte vraag over SyRI, het Systeem Risico Indicatie. Deelt het kabinet de mening dat termen als "achterstandswijken", "lage inkomens" en "probleemwijken" als tools in de algoritmen van SyRI gebaseerd zijn op een niet-waardevrij systeem, en dat het tijd is voor een evaluatie en heroverweging op dat punt? Graag een reactie. Ik overweeg een motie op dat punt.
Dank u wel.
De voorzitter:
Dank u wel, meneer Koffeman. Dan geef ik nu het woord aan de heer Otten voor zijn maidenspeech.