Verslag van de vergadering van 28 januari 2020 (2019/2020 nr. 18)
Status: gecorrigeerd
Aanvang: 20.52 uur
Mevrouw Kluit i (GroenLinks):
Dank u wel, voorzitter. Allereerst onze felicitaties aan de heer Verkerk. Ik zie ook erg uit naar de samenwerking en het gezamenlijk opkomen voor de zachte belangen in onze samenleving. Het was een lang debat. Onze voorzitter heeft ons weer veel regels bijgebracht. We worden er steeds beter in, heb ik gemerkt. We hebben vandaag veel met elkaar besproken. Aan het eind vraag ik me wel af of wij nu alles goed in beeld hebben, maar naar ik meen hebben we het in ieder geval iets beter in beeld. Ik vond het een prettig debat, en wil de minister en de ambtenaren bedanken voor de snelle beantwoording en hun deskundige blik op de zaak.
Waarom hebben wij deze wet nodig? Een aantal keren werd genoemd dat Nederland vastgelopen was. Ik heb er bij mevrouw Klip nog even op doorgevraagd. "Vastgelopen", wat betekent dat nou? Ik snap best dat veel bestuurders in Nederland zich gefrustreerd voelen omdat ze regelmatig tegen grenzen aanlopen, dingen willen die niet kunnen en dingen moeten aanpassen, meer geluidsarm maken of wat je allemaal in dat kader moet doen. Feit is dat Nederland nooit vrij van regels zal zijn, omdat wij natuurlijk allemaal heel dicht op elkaar wonen en hele kwetsbare belangen hebben die we moeten beschermen. Ik verwacht dus ook niet dat we met de Omgevingswet helemaal regelvrij zullen worden. De dakkapel van de een of de oude boom van de ander is immers de zonwering van weer iemand anders. Iedereen kijkt weer net wat anders tegen de dingen aan.
Feit is dat Nederland op dit moment wel vastgelopen is op een andere plek. Dan heb ik het over de stikstof en ook over de pfas. De oorzaak daarvan ligt niet zozeer in de beknellende regels die wij hadden of in de grote beschermingswaarde, maar in de ondeugdelijke wetgeving die wij met z'n allen hebben vastgesteld. Dat is voor de GroenLinksfractie wel een belangrijk punt. Wij willen dat we met elkaar wetgeving vaststellen die veerkracht heeft, robuust is en ook juridisch overeind blijft.
Ik heb veel gedeelde zorgen gehoord over de sturing op natuur- en milieuwaarden. Zijn de gemeenten er klaar voor? Zijn de omgevingsdiensten er klaar voor? Is het Digitaal Stelsel er klaar voor? Ik heb constitutionele aspecten gehoord bij de ChristenUnie en de SP. Zij kiezen zo meteen misschien iets meer voor de evaluatieve kant: laten we kijken hoe het gaat en we monitoren het. Misschien kiezen wij zo meteen voor de iets meer principiële kant: als we dit soort vragen moeten stellen, moeten we het dan wel doen?
Ook over de uitvoering hebben we veel zorgen gehoord. We hebben daar mooie toezeggingen over gekregen. Het CDA heeft daar ook naar gevraagd: hoe gaat het met de voortgang en is die voldoende gewaarborgd?
Mevrouw Nooren en mevrouw Baay hebben heel veel vragen gesteld over de democratie, de participatie en de rechtszekerheid van onze burgers. Mevrouw Oomen heeft heel veel aandacht gehad voor de inhoudelijke doelen en voor de vraag of dat wel goed gaat. Kortom, ik voel mij wel gesterkt in mijn zorgen. In het begin voelde ik me een soort roepende in de woestijn in deze commissie, maar ik ben blij dat jullie je ondertussen allemaal hebben aangesloten.
De kritiekloze houding van Forum voor Democratie vind ik wel opvallend. Ik ga er toch expliciet nog wat over zeggen, gezien de kritiek die Forum voor Democratie heeft op de uitspraken van rechters. Dit is het moment waarop je je als politicus moet laten horen over de normen waar rechters aan toetsen. Doe je dat niet, dan laat je je beurt voorbijgaan.
Maar er zijn dus ook verschillen tussen ons. Is dit een decentralisatie of niet? De heer Rietkerk zegt van niet, want de gemeentes hebben al een tasje. Ik zeg: ja, maar dat tasje is nu misschien twee tasjes, of het wordt veel voller. Is dat dan een decentralisatie of niet?
De heer Rietkerk i (CDA):
De Raad van State zelf, waar we geweest zijn, vindt dat. Ik heb hen geciteerd.
Mevrouw Kluit (GroenLinks):
Ik heb geen vraag aan de heer Rietkerk hierover. In ieder geval worden de gemeentelijke tassen wat zwaarder gevuld met de bruidsschat. Daarom worden ook de omgevingsdiensten ingeschakeld om ze te helpen. Dan is natuurlijk de vraag hoe we gaan voorkomen dat de burgers het niet gaan ervaren alsof de omgevingsdiensten er met de boodschappen vandoor gaan. Ik ben dus ook blij met de nationale campagne die de minister heeft toegezegd, zodat alle burgers weten waar ze aan toe zijn. Ik hoop ook dat wij in de toekomst nog wat concretisering gaan zien als het erom gaat burgers te helpen om daadwerkelijk hun weg te vinden. Ik blijf daarop doorvragen, maar ik ben tevreden met het antwoord van de minister.
Ik ben ook blij met de andere toezeggingen. Net als mevrouw Nooren zal ik ze niet allemaal herhalen. Ik heb nog wel één vraag over de MER. Dank dat we dat gaan monitoren en jaarlijks gaan bijhouden, ook de projectbesluitbeoordelingen. Maar wilt u de gemeentes er misschien nog een keer aan herinneren dat het wel onderdeel is van hun taken om deze MER'en op te stellen? Want misschien gaat dat toch niet helemaal goed, gezien de signalen vanuit de Commissie voor de m.e.r.
Ik ben ook blij met de informatie die is toegezegd vóór het Koninklijk Besluit. Ik hoop dat het BIT-rapport over de doorontwikkeling er dan ook is. Ik hoop dat het kostenoverzicht gedeeld is met IPO en VNG. Mooi.
De onafhankelijke evaluatiecommissie. Hartstikke mooi dat u daar net zo in staat als wij. Daar zijn wij heel tevreden mee.
Over het DSO gaan we vast nog verder praten. Wij zullen daarbij opnieuw vragen naar de privacy en de timing. Gaat het allemaal goed qua uitvoering?
Dan heb ik nog één grotere vraag, namelijk een blok vragen over de timing van de transitie. Ik maak me daar oprecht heel veel zorgen over. We willen heel veel veranderen in Nederland. Als wij nu alle regels veranderen die daaronder liggen, lopen wij dan niet het enorme risico dat al die transities spaak gaan lopen? Ik ken de minister goed. Ik weet dat zij hetzelfde groene hart heeft als ik. Ik zoek nog naar een manier waarop wij het met elkaar in de gaten kunnen houden en ook een soort ventiel of noodrem hebben. Als wij nou merken dat het nieuwe omgevingsrecht in de weg gaat zitten bij de grote transities, hoe komen we er dan nog vanaf?
Ik hoorde iemand wat zeggen, maar ik kon het niet verstaan.
Ik kom bij de samenvatting. Net als andere collega's heb ik net ook het boekje van de heer Tjeenk Willink gelezen over groter denken, kleiner doen. We hebben als GroenLinks nog steeds grote vragen over de opzet van de wet. Die gaan wij niet meer oplossen in deze fase. Het betreft de borging van natuur en milieu. We kunnen best heel veel in de gaten houden, maar daar zitten fundamentele verschillen van denken in. Er zijn de druk bij de decentrale overheden en de grote transities, maar daar zijn ook de signalen van mensen van wie ik denk dat ze hier echt verstand van hebben. Ik noem de Raad van State, ik noem de PAS-advocaten, onder anderen Valentijn Wösten en Johan Vollenbroek, en de Raad voor de rechtspraak. Ik noem ook onze collega Peter Nicolaï, die toch ook echt wel weet waar hij het over heeft. Wij zullen ook aansluiten bij een aantal moties van de heer Nicolaï, in de hoop dat we zijn deskundigheid daarmee nog in het proces brengen.
Is dit de wet die wij op dit moment nodig hebben om grote veranderingen tot stand te brengen? Wij hebben daar grote twijfels bij. Ik heb daar grote twijfels bij. We gaan het er in de fractie nog over hebben, maar ik denk dat ik ze ga adviseren om tegen te stemmen.
De voorzitter:
Dank u, mevrouw Kluit. Dan is het woord aan de heer Janssen.